Kelder: Definitie, Bouw en Gebruik in de Bouwkundige Praktijk

Published by Redactie on juli 10, 2025 | Category kelder

Een kelder is een ruimte die zich grotendeels onder het maaiveld bevindt en gebruikt wordt voor opslag, technische installaties of als leefruimte. De definitie van een kelder is in de bouwkundige praktijk duidelijk omschreven, en het ontwerp en gebruik ervan zijn sterk afhankelijk van de situatie, de grondwaterstand en het doel waarvoor de ruimte bedoeld is. In dit artikel worden de kenmerken van een kelder, de bouwmethoden, de toepassing in de woningbouw en het gebruik als leefruimte behandeld, gebaseerd op de beschikbare bronnen.

Kelder: Wat is het?

Een kelder is een ruimte die zich grotendeels onder het maaiveld bevindt, vaak in een gebouw of woning. De term kelder verwijst naar een gedeelte van een gebouw dat primair bedoeld is voor opslag of technische installaties, maar ook als leefruimte kan worden ingericht. De kelder is doorgaans ondergronds en kan een volledige verdieping beslaan of slechts een deel daarvan. Historisch gezien werden kelders gebruikt om bederfelijke goederen koel te bewaren en als opslagplaats voor diverse producten. Door de ondergrondse ligging heeft een kelder doorgaans een relatief constante temperatuur. Tegenwoordig worden kelders, mede door oplopende grondprijzen, steeds vaker gebouwd om extra leefruimte te creëren. Hierbij is goede isolatie en ventilatie essentieel om vochtproblemen zoals schimmelvorming te voorkomen. Kelders dienen bestand te zijn tegen grondwaterdruk en worden daarom vaak geconstrueerd uit gemetseld of gewapend beton, eventueel voorzien van een waterafstotende laag aan de buitenzijde. Moderne kelders worden soms gemaakt van prefab betonelementen of holle wanden gevuld met beton om waterdichtheid te garanderen.

Bouw van een kelder

Het bouwen van een kelder vereist specialistische kennis en een goede voorbereiding, inclusief het berekenen van de constructie die het gewicht van het bovengelegen gebouw moet kunnen dragen. Het is aan te raden om hiervoor een gespecialiseerd bedrijf in te schakelen om schade of ongevallen te voorkomen. Bij nieuwbouw wordt de kelder vaak op de nieuwe funderingspalen geplaatst, wat zorgt voor een stevig geheel en de waarde van de woning kan verhogen. Bij het bouwen van een kelder onder een bestaande woning zijn complexe berekeningen en werkzaamheden nodig. Er zijn verschillende bouwmethoden, waaronder het metselen met betonblokken, het storten van gewapend beton in bekisting, of het gebruik van prefab kelders. Bij prefab kelderbouw worden de elementen in een fabriek geproduceerd en op locatie gemonteerd. Een afzinkkelder is een type kelder dat zonder volledige bouwput in de grond wordt ingebracht. Ongeacht de methode is waterdichtheid een cruciaal aspect, vaak gerealiseerd door het gebruik van beton, waterafstotende lagen of drainagesystemen.

Kelder als leefruimte

Tegenwoordig worden kelders steeds vaker gebruikt als extra leefruimte. Een kelder is super praktisch. Niet alleen kun je er spullen, toestellen en nutsvoorzieningen in kwijt. Je kunt hem ook inzetten als volwaardige leefruimte: een hobbykamer, een speelplek voor de kinderen of zelfs een thuisbioscoop. Maar daarvoor moet je kelder wel droog zijn. Plaats je spullen of meubels in een vochtige kelder, dan zullen die al snel muf gaan ruiken of beschadigd raken door het vocht. En wie spendeert er nu graag veel tijd in een vochtige, muffe kelder? Tijd om af te rekenen met het vocht in je kelder en deze ruimte echt te laten renderen! In één moeite verhoog je zo de verkoopwaarde van je woning.

Een kelder kan ook worden gebruikt als praktijkruimte of kantoorruimte. De temperatuur onder de grond is altijd constant (15°), wat ideaal is voor een comfortabele ruimte. Goede ventilatie is essentieel i.v.m. een eventueel vochtige omgeving en dus mogelijke schimmelvorming en eventueel i.v.m. natuurlijk radongas. Omdat de kelder zich ondergronds bevindt, moet hij belast zijn tegen de veelal hoge grondwaterstand; kelders in Nederland zijn daarom bijna altijd gemetseld of van gewapend beton. Vanwege waterdoorslag dient de kelder meestal aan de buitenzijde behandeld te worden met een waterafstotende laag. Tegenwoordig worden kelders, i.v.m. de waterdichtheid, vaak van prefab beton gemaakt of van holle wanden met betonvulling. Pas eventueel Aquaplan Waterdichte Bepleistering toe (aan de binnenzijde van de kelder).

Problemen met vocht in de kelder

Een kelder wordt vaak geassocieerd met vocht, zeker in oudere woningen. Een natte kelder is niet zo uitzonderlijk, want grondwater kan zich - vooral bij periodes van regen – uitbreiden en ondergrondse druk veroorzaken op je oude kelderconstructie. Het water zoekt zich dan een weg door de gemetste keldermuren en poreuze vloer, en sijpelt zo je kelder binnen. Maar het is niet omdat vochtige kelders zo vaak voorkomen, dat dit normaal is. Een vochtige kelder kan namelijk heel wat problemen meebrengen. Zo kunnen een muffe geur en ongezonde schimmels ontstaan, kan het vocht opstijgen en in het slechtste geval schade berokkenen aan de constructie van je woning. Dat wil je natuurlijk voorkomen. En zeg nu zelf, een kelder die je kunt gebruiken, is altijd beter.

Om vochtproblemen in de kelder te voorkomen, is het belangrijk om de oorzaak en locatie van het vochtprobleem te bepalen. Er zijn verschillende manieren om keldervocht te bestrijden, waaronder het aanbrengen van een waterafstotende laag aan de buitenzijde van de kelder, het isoleren van de vloer en muren, en het aanbrengen van een luchtdichte afdekking. Ook kan het gebruik van een luchtdichte vloerplaat helpen om vocht te voorkomen. Bij het herstel van keldermuren is het belangrijk om scheuren en barsten meteen aan te pakken, want via die weg kan vocht gemakkelijk naar binnen dringen.

Kelder en bouwvoorschriften

Bij het bouwen van een kelder is het belangrijk om rekening te houden met de bouwvoorschriften en de voorschriften voor het gebruik van de kelder als leefruimte. In sommige gevallen kan het isoleren en ventileren van een kelder leiden tot het feit dat de kelder als bewoonbare oppervlakte wordt beschouwd, wat de KI (kubieke inhoud) van de woning verhoogt. Dit is belangrijk om in de gaten te houden bij het plannen van een woning, vooral als de kelder in de toekomst als kantoorruimte of praktijkruimte kan worden gebruikt. De kelder moet dan voldoen aan de vereisten voor bewoonbare oppervlakte, waaronder goede ventilatie, isolatie en een geschikt leefklimaat.

Conclusie

Een kelder is een belangrijk onderdeel van een woning of gebouw, dat zowel voor opslag als voor leefruimte kan worden gebruikt. De bouw van een kelder vereist specialistische kennis en goede voorbereiding, met name op het gebied van waterdichtheid en ventilatie. Bij het gebruik van een kelder als leefruimte is het belangrijk om rekening te houden met de vochtproblemen en de benodigde isolatie en ventilatie. Kelders kunnen een waardevolle aanvulling zijn op een woning, mits goed ontworpen en aangelegd. Het is daarom belangrijk om bij het bouwen van een kelder rekening te houden met de bouwvoorschriften en de voorschriften voor het gebruik van de kelder als leefruimte.