Kelderdoorgangen in tunnels: technische oplossingen en praktische toepassingen

Published by Redactie on juli 10, 2025 | Category kelder

In de bouw van tunnels en ondergrondse ruimtes speelt de kelderdoorgang een cruciale rol. Deze ruimtes zijn niet alleen van belang voor de waterafvoer, maar ook voor het onderhouden van de technische installaties en het veilig en functioneel houden van de tunnel. In dit artikel worden de technische aspecten van kelderdoorgangen in tunnels besproken, met aandacht voor de structuur, functionaliteit, en praktische toepassingen. Daarnaast worden de voordelen en uitdagingen van het gebruik van dergelijke systemen geanalyseerd, gebaseerd op de beschikbare bronnen.

Technische opzet van kelderdoorgangen

Een kelderdoorgang in een tunnel is een ondergronds onderdeel dat wordt gebruikt om water af te voeren en te filteren. Dit systeem is van cruciaal belang voor het veilig en functioneel houden van de tunnel, vooral bij regenbuien of andere neerslaggevallen. De kelderdoorgang is opgebouwd uit verschillende compartimenten, die elk hun eigen functie hebben. Zo zijn er acht zogenaamde ‘zandvangen’, een ruimte voor vuil water, en een grotere ruimte voor schoon water. Daarnaast is er een technische ruimte voor de pompinstallaties.

De toegankelijkheid van de kelderdoorgang is van groot belang voor het onderhoud en de reparatie. In het wegdek van de onderste tunnelbuis worden luikjes aangebracht, waardoor de verschillende compartimenten van de kelder toegankelijk zijn. De technische ruimte, waarin alle installaties zijn opgenomen, is via het middentunnelkanaal van de onderste tunnelbuizen (A2) bereikbaar. Dit middentunnelkanaal bestaat uit twee verdiepingen: de dienstgang en de vluchtgang. De dienstgang is een technische ruimte, waarin kabels en verdeelkasten zijn aangebracht, en de vluchtgang is de noodroute voor weggebruikers om de tunnel veilig te kunnen verlaten.

Functie en werking van de kelderdoorgang

De belangrijkste functie van de kelderdoorgang is het opvangen en afvoeren van regenwater dat via de in- en uitritten de tunnel instroomt. Via een speciale afvoersleuf in de tunnel stroomt het regenwater naar de kelderdoorgang. Daarvoor zit een klein ‘dipje’ in de tunnelvloer, waarvan automobilisten nauwelijks iets merken. Het regenwater dat de tunnel instroomt, gaat eerst naar de zandvangen, waarin vuil en afval zich ophopen. Het schonere water stroomt door naar de grotere opvangruimte. Van hieruit wordt het water weggepompt naar het riool.

De kelderdoorgang is opgedeeld in verschillende delen, waaronder een bezinkruimte, waarin zand, steentjes, bladeren en ander vuil naar de bodem zinken. Het schone water dat overblijft na het bezinken, stroomt over een wand in een andere ruimte en wordt via de technische pompinstallatie weggepompt. Het water met bezinksel wordt ook weggepompt en afgevoerd naar het riool. Het tijdstip van de afvoer hangt af van de waterstand. Er moet genoeg water in de kelder blijven staan, zodat het bezinksel kan zinken en het schone water bovenin blijft. Maar er mag natuurlijk ook niet te veel water in de kelder staan, want dan zou de tunnel onder water kunnen komen te staan bij hevige regenval.

Toepassing in de praktijk

In de praktijk wordt de kelderdoorgang vaak toegepast bij het bouwen van tunnels en ondergrondse ruimtes. Bijvoorbeeld, in de Hollandtunnel wordt de waterkelder gebruikt om het regenwater af te voeren. Deze kelder ligt onder de rijvloer op een diepte van 15 meter en is letterlijk een aparte verdieping in de tunnel. Via een stelsel van rioolbuizen in de vloer van de tunnel stroomt het regenwater naar de waterkelder. Zonder waterkelder zou de tunnel onder water kunnen komen te staan bij hevige regenbuien en daardoor ontoegankelijk zijn voor het verkeer.

Bij de bouw van de waterkelder wordt het gebied waar de tunnel komt te liggen opgedeeld in stukken, die in vakjargon ‘compartimenten’ worden genoemd. Hierdoor kan er tegelijk op meerdere plekken aan de tunnel worden gewerkt waardoor deze sneller en efficiënter gebouwd wordt. Ieder compartiment van een tunnel is een bouwkuip, die wordt omringd met damwanden en voorzien van een gewapende onderwaterbetonvloer om het grondwater buiten de kuip te houden.

Kelderdoorgangen in de bouwpraktijk

De praktijk van het bouwen van kelderdoorgangen wordt vaak bepaald door de locatie en de omstandigheden. Bijvoorbeeld, bij de bouw van de Koning Willem-Alexandertunnel moest team Grondverzet van Avenue2 dieper graven, tot 22 meter diep, het diepste punt van de tunnel. Bij Oranjeplein werd tot zo’n 20 meter gegraven. De extra diepte betekende ook dat een vierde laag stempels nodig was om de damwanden te verstevigen. Dit proces is complex en vereist veel technische kennis en ervaring.

In de praktijk is het belangrijk om rekening te houden met de grondsoort en de bodemstructuur. Bijvoorbeeld, bij het graven van een kelder is het belangrijk om te weten of de grond zand, klei, of een mengsel van beide bevat. Dit bepaalt hoe diep de kelder moet zijn en welke materialen er nodig zijn voor de stabiliteit. Bovendien is het belangrijk om rekening te houden met het grondwater en de omgeving.

Kelderdoorgangen in de bouwpraktijk: voor- en nadelen

Er zijn meerdere voordelen van het gebruik van kelderdoorgangen in tunnels. De belangrijkste voordelen zijn de betere waterafvoer, de verbeterde veiligheid, en de mogelijkheid om technische installaties te onderhouden. Daarnaast is de kelderdoorgang een essentieel onderdeel voor het veilig en functioneel houden van de tunnel, vooral bij regenbuien of andere neerslaggevallen.

De nadelen van de kelderdoorgang zijn vooral gerelateerd aan de kosten en de complexiteit van het bouwproces. Het bouwen van een kelderdoorgang vereist veel technische kennis en ervaring, en kan duur zijn. Bovendien is het belangrijk om rekening te houden met de grondsoort en de bodemstructuur, wat kan leiden tot vertragingen en extra kosten.

Kelderdoorgangen en duurzaamheid

Bij het bouwen van kelderdoorgangen is duurzaamheid een belangrijk onderdeel. De materialen die worden gebruikt, moeten duurzaam zijn en voldoen aan de milieunormen. Daarnaast is het belangrijk om rekening te houden met de impact op de omgeving en het milieu. Bijvoorbeeld, bij het graven van een kelder is het belangrijk om te zorgen dat het grondwater niet verontreinigd raakt en dat de bodemstructuur niet beschadigd raakt.

Conclusie

De kelderdoorgang is een essentieel onderdeel in de bouw van tunnels en ondergrondse ruimtes. Deze ruimtes zijn niet alleen van belang voor de waterafvoer, maar ook voor het onderhouden van de technische installaties en het veilig en functioneel houden van de tunnel. De toegankelijkheid van de kelderdoorgang is van groot belang voor het onderhoud en de reparatie. De werking van de kelderdoorgang is gebaseerd op een systeem van compartimenten, waarin verschillende functies worden uitgeoefend. De praktijk van het bouwen van kelderdoorgangen wordt vaak bepaald door de locatie en de omstandigheden, en vereist veel technische kennis en ervaring. Bovendien is het belangrijk om rekening te houden met de grondsoort en de bodemstructuur, wat kan leiden tot vertragingen en extra kosten.