Grondwaterneutrale kelders: een essentieel onderdeel van duurzam bouwen

Published by Redactie on juli 10, 2025 | Category kelder

Inleiding

Bij het bouwen van een kelder is het van groot belang om rekening te houden met het grondwater. Grondwaterneutrale kelders worden steeds vaker aangevraagd, met name in stedelijke gebieden zoals Amsterdam. Grondwaterneutraal bouwen houdt in dat de stroming van het grondwater niet wordt beïnvloed door de nieuwe kelder. Dit is belangrijk om te voorkomen dat er schade ontstaat aan bestaande constructies of dat er problemen met het grondwater ontstaan. In dit artikel worden de principes van grondwaterneutraal bouwen uitgelegd, de vereisten en maatregelen die daarbij horen, en de invloed op het ontwerp en de uitvoering van een kelder.

Wat betekent grondwaterneutraal bouwen?

Grondwaterneutraal bouwen houdt in dat de stroming van het grondwater op een perceel niet verstoord raakt door het bouwen van een kelder. De bedoeling is dat de hoeveelheid grondwater die in de toekomst kan afstromen, opnieuw op hetzelfde niveau komt te liggen als voor de bouw van de kelder. Hierdoor wordt voorkomen dat de grondwaterstand stijgt of daalt, wat kan leiden tot problemen zoals opbarsten van de deklaag, welvorming of overlast van een te hoge grondwaterstand.

Een voorbeeld is wanneer een straat volledig een kelder bouwt. Dan kan het neerslagoverschot niet meer afstromen, waardoor het grondwater oploopt en de kelders van de huizen in de straat overstromen. Dit is een van de redenen waarom grondwaterneutrale maatregelen van groot belang zijn bij het bouwen van een kelder.

Wat zijn de vereisten voor grondwaterneutrale bouw?

Bij het bouwen van een kelder moet het grondwater op een bepaalde manier worden beheerst. Dit gebeurt vaak via een geohydrologisch onderzoek, waarin wordt bepaald of een kelder grondwaterneutraal kan worden gebouwd. De gemeente Amsterdam maakt hierbij onderscheid tussen kleine en grote kelders. Kelders met een oppervlakte van maximaal 300 m² en een diepte van maximaal 4 meter onder het maaiveld worden als beperkte grondwatereffecten beschouwd.

Voor grotere kelders is het belangrijk om te controleren of er cumulatieve effecten kunnen ontstaan, bijvoorbeeld wanneer meerdere kelders op één locatie worden gebouwd. In zulke gevallen moet de grondwaterstand op wijkniveau worden bekeken, in plaats van op perceelniveau.

Wat zijn de maatregelen voor grondwaterneutrale bouw?

Er zijn verschillende maatregelen die kunnen worden genomen om een kelder grondwaterneutraal te maken. Hieronder volgen enkele veelvoorkomende oplossingen:

1. Geohydrologisch onderzoek

Voor het bouwen van een kelder is een geohydrologisch onderzoek meestal verplicht. Dit onderzoek bepaalt of de grondwaterstand op de locatie zo kan worden beheerst dat de kelder grondwaterneutraal is. De resultaten van dit onderzoek worden gebruikt om de juiste bouwmaatregelen vast te stellen.

2. Waterafvoer en afvoerkanalen

Er kunnen specifieke maatregelen worden genomen om het grondwater op te vangen en af te voeren. Hierbij worden bijvoorbeeld afvoerkanalen aangelegd die het grondwater opvangen en naar een geschikt punt leiden. Dit helpt om te voorkomen dat het grondwater oploopt en schade veroorzaakt.

3. Waterdichte constructie

Een kelder moet waterdicht zijn om te voorkomen dat grondwater binnenkomt. Dit kan worden gedaan met behulp van waterdichte materialen zoals epoxy of cementcoatings. Deze materialen worden aangebracht op muren en vloeren om de kelder te beschermen tegen vocht.

4. Afvoer van overtollig grondwater

Bij het bouwen van een kelder is het belangrijk om te zorgen voor een afvoersysteem dat overtollig grondwater kan wegnemen. Dit kan bijvoorbeeld worden gedaan via een gegraven afvoerkanalengedeelte dat wordt aangesloten op een polder of sloot.

Wat zijn de gevolgen van niet grondwaterneutrale bouw?

Als een kelder niet grondwaterneutraal wordt gebouwd, kunnen er ernstige problemen ontstaan. Hieronder volgen enkele mogelijke gevolgen:

1. Opbarsten van de deklaag

Een te hoge grondwaterstand kan leiden tot opbarsten van de deklaag. Dit is een ernstig probleem, omdat dit de stabiliteit van de kelder kan schaden.

2. Welvorming

Een te lage grondwaterstand kan leiden tot welvorming, waarbij de grond onder de kelder kan inkrimpen. Dit kan leiden tot schade aan de constructie van de kelder.

3. Overlast van vocht

Een kelder die niet grondwaterneutraal is, kan leiden tot vochtproblemen. Dit kan schimmels en een muffe geur veroorzaken, wat ongezond is voor de bewoners.

4. Schade aan de woning

Een onjuist gebouwde kelder kan leiden tot schade aan de woning. Dit kan bijvoorbeeld gebeuren door de oplopende grondwaterstand of door een te lage grondwaterstand.

Wie is verantwoordelijk voor grondwaterneutrale bouw?

De verantwoordelijkheid voor het grondwaterneutraal bouwen ligt bij de eigenaar van het perceel. Als de maatregelen voor grondwaterneutraal bouwen niet goed zijn, is de eigenaar verantwoordelijk voor de gevolgen. De gemeente is verantwoordelijk voor het beheersen van de grondwaterstand in de openbare ruimte, maar de eigenaar moet zorgen voor de nodige maatregelen om de kelder grondwaterneutraal te maken.

Hoe zit het met kelders in Amsterdam?

In Amsterdam is het bouwen van een kelder grondwaterneutraal. Dit geldt vooral in zone 2, waar het mogelijk is om af te wijk van het verbod op niet grondwaterneutrale kelders. In zone 1 is het echter niet mogelijk om kelders te bouwen zonder dat er grondwaterneutrale maatregelen zijn.

Conclusie

Grondwaterneutrale kelders zijn van groot belang bij het bouwen van een kelder, met name in stedelijke gebieden zoals Amsterdam. Het is belangrijk dat de grondwaterstand wordt beheerst en dat de kelder op een manier wordt gebouwd die geen negatieve effecten heeft op het grondwater. Door de juiste maatregelen te nemen, zoals een geohydrologisch onderzoek, waterdichte constructies en een afvoersysteem, kan worden voorkomen dat er problemen ontstaan. De verantwoordelijkheid voor het grondwaterneutraal bouwen ligt bij de eigenaar van het perceel, en de gemeente is verantwoordelijk voor het beheersen van de grondwaterstand in de openbare ruimte.

Bronnen

grondwaterneutraal