Kelders en kerken in Steenwijk: een historisch en architectonisch overzicht

Published by Redactie on juli 10, 2025 | Category kelder

Inleiding

In de regio Steenwijk zijn kelders en kerken onderwerpen van grote architectonische en historische betekenis. De kelders, vaak verborgen onder het stadsgezicht, hebben een complexe geschiedenis en functionele rol gespeeld. De kerken in Steenwijk, met name de grote kerk, zijn eveneens een belangrijk onderdeel van het stadsbeeld en de culturele erfenis. De informatie uit de bronnen die hier worden geciteerd, bevat waardevolle details over de bouw, renovaties, en het gebruik van deze gebouwen in de loop der jaren. In dit artikel wordt ingegaan op de architectonische kenmerken, historische ontwikkeling, en de rol van kelders en kerken in Steenwijk.

De grote kerk in Steenwijk

De grote kerk in Steenwijk, ook wel bekend als de Steenwijker Kerk, is een van de meest opvallende kerken in het gebied. Het gebouw dateert uit de 15de eeuw en heeft verschillende restauraties ondergaan, waaronder een aanzienlijke renovatie in de 19e eeuw. De kerk is opgebouwd als een driebeukige, late gotische pseudobasiliek met een toren van drie geledingen en ingesnoerde spits. De toren heeft aan de zuidzijde een door een pumeel gedekte uitgebouwde traptoren en aan de noordzijde een doopkapel. In het interieur staat een St.-Jozefaltaar uit 1899. De kerk heeft een rijke geschiedenis, waaronder het gebruik als consistoriekamer door protestanten en diverse restauraties in de 20e eeuw.

De kerk bevat ook diverse 16e-eeuwse grafzerken, waaronder die van kolonel Willem van Dorp, doodgeschoten in 1592 ‘in 't aanvoeren van een storm op dese stat Steenwyck’. Daarnaast is er een orgel in het gebouw, uit 1879-’80 gemaakt door P. van Oeckelen & Zn. Het orgel is in een neogotische kast gevat en heeft een gietijzeren trap. Onder de tribune bevindt zich een laat-19e-eeuws neogotisch tochtportaal.

De kelders in Steenwijk

De kelders in Steenwijk hebben een rijke geschiedenis. Ze zijn vaak verborgen onder de stad en hebben verschillende functies gehad. Zo is er sprake van een kelder in de voormalige Johan van den Kornputkazerne, die nu het kelderbarretje heet. Dit is een klein museum dat herinnert aan de Tweede Wereldoorlog. De kelder bevat wandschilderingen uit 1942, gemaakt door leden van de Duitse Kriegsmarine. Ook zijn er foto’s, krantenknipsels en andere bezienswaardigheden die herinneren aan de Duitse bezetter en het kazerne verleden.

De kelders in Steenwijk zijn ook van belang geweest in de bouwgeschiedenis. Zo is de voorm. stadswaag (Waagstraat 4), een diep pand met trapgevel en grote ingangspoort, gebouwd in 1642 in laat-maniëristische vormen. In de gevel zitten jaartalstenen en twee gevelstenen. De kelder is ook te vinden in andere gebouwen, zoals het voormalige stadhuis, dat zich uitstrekt over het bouwblok tussen Waagstraat, Vrouwestraat en Koningstraat. Delen van het stadhuis kregen in 1750 een nieuwe kap.

Architectonische kenmerken van kelders en kerken

De kelders in Steenwijk en de kerken vertonen verschillende architectonische kenmerken. De kerken hebben vaak een neoclassicistische of neogotische stijl, met een voor- en achtergevel met verschillende vormen en decoraties. De kelders zijn vaak ingebouwd in oude gebouwen en hebben een zware constructie met stenen muren en houten vloeren. De kerken hebben ook een rijk interieur, met houten kapspanten, houten kroonluchters, en schilderingen op de gewelven.

De kelders in Steenwijk zijn vaak niet zichtbaar van buitenaf, maar hebben een belangrijke functie gehad. Zo zijn ze gebruikt als opslagruimtes, communicatiepunten, en zelfs als veilige plekken tijdens oorlog en crisis. De kelders zijn ook vaak gecorrigeerd met ventilatie en isolatie om het leefklimaat te verbeteren. Hierbij wordt vaak gesproken over het isoleren van een kelder, zowel binnen als buiten het isolatieve volume.

Historische en culturele betekenis

De kelders en kerken in Steenwijk hebben een grote historische en culturele betekenis. De kerken zijn een deel geworden van de stedelijke identiteit en zijn vaak het centrum van religieuze en culturele activiteiten. De kelders zijn ook een deel geworden van de historische erfenis, met name de kelder in de voormalige Johan van den Kornputkazerne, die nu het kelderbarretje heet. Dit museum is een belangrijk plekje voor het behouden van de geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog.

De kelders en kerken zijn ook betrokken bij historische gebeurtenissen. Zo is er sprake van een conflict na het vertrek van een dominee, wat leidde tot onrust onder de burgers. Ook zijn er verschillende restauraties en herstellingen geweest, zoals de restauratie van de grote kerk in de 20e eeuw. De kelders en kerken zijn dus niet alleen architectonisch interessant, maar ook historisch en cultureel van groot belang.

Conclusie

De kelders en kerken in Steenwijk vormen een rijke architectonische en historische erfenis. De grote kerk in Steenwijk is een voorbeeld van late gotische architectuur, met een rijke geschiedenis en verschillende restauraties. De kelders in Steenwijk zijn eveneens belangrijk, met name de kelder in de voormalige Johan van den Kornputkazerne, die nu het kelderbarretje heet. Deze kelder bevat wandschilderingen uit de Tweede Wereldoorlog en herinnert aan het verleden van de stad. De kelders en kerken zijn dus niet alleen architectonisch interessant, maar ook historisch en cultureel van groot belang. Ze vormen een deel van de stedelijke identiteit en zijn een waardevolle bron van kennis en informatie over de geschiedenis van Steenwijk.