Kelder als ruimte: historische context en bouwpraktijk

Published by Redactie on juli 10, 2025 | Category kelder

Kelders spelen in de bouw een belangrijke rol, zowel functioneel als historisch gezien. In het bijzonder keldercomplexen zoals Kasteel de Kelder in Doetinchem en Kasteel Heeswijk in Heeswijk-Dinther vormen een interessant onderwerp voor binnenontwerpers en bouwkundigen. Deze kelders hebben niet alleen een historische betekenis, maar ook een functionele waarde die in de moderne bouwpraktijk van belang is. In dit artikel worden de historische achtergrond, bouwpraktijk, en het gebruik van kelders onderzocht, uitgaande van de beschikbare bronnen.

Historische context van kelders

Kasteel de Kelder in Doetinchem is een van de oudste kelders die in de bronnen worden genoemd. Het gebouw staat bekend als ‘Hagen’ of ‘Kasteel de Kelder’ en dateert uit de 16e eeuw. Volgens de bron is het een rechthoekig bakstenen gebouw met trapgevels en een zadeldak. De naam 'de Kelder' is mogelijk afgeleid van de ruime kelderverdieping van het gebouw, wat het mogelijk een bijzondere indruk heeft gegeven. De naam 'Hagen' is mogelijk afkomstig van een familie die er ooit woonde. De geschiedenis van het gebouw is uit de tijd voor 1600 nagenoeg niets bekend, maar het is duidelijk dat het al in de 16e eeuw bestond.

De oudst bekende eigenaar van het huis zou Frederik van Voorst zijn geweest, die het huis omstreeks 1570 bezat. In de 20e eeuw herbergde Hagen, nadat het gerestaureerd was, lange tijd het museum van Doetinchem dat later naar het centrum van de stad verhuisde. De gracht die het huis ooit omgaf werd opnieuw uitgegraven. De verdieping boven de kelders bestaat uit een grote ruimte die voor bijzondere bijeenkomsten verhuurd wordt. Kasteel de Kelder is ook trouwlocatie.

In tegenstelling tot Kasteel de Kelder, staat Kasteel Heeswijk in Heeswijk-Dinther bekend als een historisch kasteel dat ook als feesthalle en locatie voor trouweren wordt gebruikt. Het biedt een rustige omgeving in de bossen, met een bijzondere sfeer en geschikte ruimtes voor diverse evenementen. De locatie is duidelijk aangegeven in de bronnen, waaronder een telefoonnummer en e-mailadres voor reserveringen.

Bouwpraktijk en functionaliteit van kelders

Bij het bouwen van een woning is het belangrijk om te kijken naar de gebruiksfunctie van de kelder. De bronnen laten zien dat kelders vaak worden gebruikt als opslagruimte, werkplaats, of zelfs als praktijkruimte. In sommige gevallen wordt de kelder ook als kantoor of hobbyruimte gebruikt, wat de vraag oproept of het een bewoonbare oppervlakte is of niet.

De term 'bewoonbare oppervlakte' wordt in de bronnen genoemd, maar er is geen duidelijke definitie van wanneer een kelder als bewoonbare oppervlakte wordt aangemerkt. Er wordt aangegeven dat het isoleren en ventileren van een kelder leidt tot een toename van de KI (klimaatindex), wat opnieuw de vraag oproept of een kelder op zich al als bewoonbare oppervlakte kan worden beschouwd.

In de bouwpraktijk wordt vaak gesproken over de hoogte van de kelder. Volgens een bron moet de nettohoogte minstens 2,40-2,60 meter zijn als de ruimte wordt gebruikt voor verblijfsfuncties, zoals kantoor, hobbyruimte of slaapkamer. De minimale hoogte is in Nederland zelfs verplicht op 2,60 meter. Dit is belangrijk voor de functionele waarde van de kelder en het comfort van de gebruiker.

Isolatie en vochtbestrijding

Een vochtige kelder is een veelvoorkomend probleem, zeker bij oudere gebouwen. De bronnen laten zien dat kelders vaak gevoelig zijn voor vochtproblemen zoals condensatie, insijpelend grondwater, en schimmelvorming. Om dit te voorkomen, is het belangrijk om de keldermuren en vloeren waterdicht te maken. Dit kan worden gedaan door gebruik te maken van coatings of andere waterdichtingsmaterialen.

De bronnen geven aan dat het belangrijk is om de keldermuren regelmatig te inspecteren en eventuele scheuren of barsten direct te herstellen. Dit is essentieel om vocht binnen te houden en schimmelvorming te voorkomen. Daarnaast is ventilatie belangrijk om het vochtgehalte in de kelder te beheersen. In veel gevallen is het aanbevolen om de kelder te isoleren, zowel van binnen als van buiten, om de warmteisolatie en vochtbestrijding te verbeteren.

Kelder als praktijkruimte

Een kelder kan ook worden gebruikt als praktijkruimte, bijvoorbeeld voor een dokter, psycholoog of andere professionals. In dit geval is het belangrijk dat de kelder comfortabel en warm is, met een vloerverwarming en een goede isolatie. De bronnen laten zien dat de temperatuur onder de grond constant is, ongeveer 15 graden, wat het mogelijk maakt om de kelder warm te houden zonder veel energie te verbruiken.

De vraag of een kelder geïsoleerd moet worden, hangt af van het gebruik. Voor een praktijkruimte is het aanbevolen om de kelder te isoleren, zowel van binnen als van buiten. Dit zorgt voor een betere warmteisolatie en voorkomt vochtproblemen. De bronnen laten zien dat een gegoten kelder kan worden afgewerkt met gips of alternatieven zoals Gyproc, afhankelijk van de functie van de ruimte.

Kelder en warmtepomp

In sommige gevallen wordt een warmtepomp of sww (solar water warmte) in de kelder geplaatst. Dit kan helpen om ruimte te besparen in de berging en geluidshinder te verminderen. De bronnen laten zien dat dit een mogelijke oplossing is, maar het kan ook leiden tot een verlies van energie in de leidingen. Daarnaast is de invloed op het E-peil van een woning een belangrijk onderwerp. Het is daarom belangrijk om de voordelen en nadelen van een warmtepomp in de kelder zorgvuldig te beoordelen.

Conclusie

Kelders hebben in de bouw een belangrijke functie, zowel historisch als functioneel. Kasteel de Kelder in Doetinchem en Kasteel Heeswijk in Heeswijk-Dinther zijn voorbeelden van historische kelders die nog steeds gebruikt worden voor verschillende doeleinden. Bij de bouw van een woning is het belangrijk om rekening te houden met de functionaliteit van de kelder, zoals opslag, werkplaats, of zelfs als praktijkruimte. Isolatie, vochtbestrijding en ventilatie zijn essentieel om de kelder droog en comfortabel te houden. In sommige gevallen kan het plaatsen van een warmtepomp in de kelder een oplossing zijn, maar het is belangrijk om de voordelen en nadelen zorgvuldig te beoordelen.

Bronnen

kasteel