Historische en Architecturale Kenmerken van het Parochiehuis in Breukelen

Published by Redactie on juli 10, 2025 | Category kelder

De geschiedenis van het parochiehuis in Breukelen is een spiegel van de religieuze, maatschappelijke en architecturale ontwikkelingen in de regio. Het gebouw, gelegen op de hoek van de Straatweg en de Nassaustraat, is een voorbeeld van eenvoudig doch harmonisch bouwen uit het midden van de 19e eeuw. Het is van algemeen belang vanwege historische waarden, architectuurhistorisch belang en stedenbouwkundig belang. In dit artikel zullen we de kenmerken van het parochiehuis, de indeling van het interieur, en de betekenis van de kelder nader bekijken.

Historische context van het parochiehuis

Het parochiehuis in Breukelen werd in 1939 gebouwd onder architect A. Godefrooy. Het werd ingezet als een centrum voor de Katholieke Actie, een beweging die gericht was op het heroveren van de invloed van het christendom in de maatschappij. De pastoor, J. van der Burg, benadrukte in zijn rede de maatschappelijke ontwikkelingen, de armoede, de ellende en zorg. Hij verwijst naar de uitspraak van paus Pius X, die vond dat iedere parochie de beschikking moest hebben over een aantal leken die, goed onderlegd en deugdzaam, ware apostelen moeten zijn.

De opzet van het parochiehuis was bedoeld om de activiteit van de leken in de plaatselijke katholieke verenigingen te vergroten. De eerste vereniging, onder voorzitter C.F.W. de Vries, was een bundeling van de bestaande katholieke verenigingen in de parochie, en die werd dan ook belast met de exploitatie van het parochiehuis. Het aantal organisaties groeide, waaronder onder andere de R.K. Kruisvereniging Het Wit-Gele Kruis, de R.K. Staatspartij (later de KVP), Verkenners en Gidsen, Katholieke Jonge Meisjesvereniging, R.K. Vrouwengilde, R.K. Dameskoor, en R.K. Toneelvereniging.

Architecturale kenmerken van het parochiehuis

Het parochiehuis in Breukelen bestaat uit één bouwlaag met een kelder en een opkamer en een omgaand mansardedak. De gevels zijn uitgevoerd in metselwerk. Voor- en achtergevel zijn uitgevoerd met een forse kroonlijst, terwijl de beide zijgevels de vorm hebben van afgeknotte topgevels met vlechtingen. De voorgevel is vijf traveeën breed met in het midden de deur met bovenlicht en snijraam. Voor de deur een hardstenen stoep, aan weerszijden twee roeden verdeelde schuiframen en een dakkapel in de middenas. De achtergevel heeft eenzelfde opzet met echter maar één venster aan weerszijden.

De rechterzijgevel heeft vier vensters op de begane grond en twee in de top. Tegen de linker zijgevel is in de jaren 1930 een kleine aanbouw gezet. Daarnaast bevindt zich het venster van kelder en opkamer. Ook hier twee vensters voor de zolderverdieping. De indeling bestaat uit een centrale gang met vertrekken aan weerszijden. De kelder en opkamer bevinden zich aan de linkerzijde, evenals de keuken en de trap naar boven.

De kelder en de opkamer

De kelder en opkamer zijn onderdeel van het parochiehuis en hebben een belangrijke functie in de indeling van het gebouw. De kelder en opkamer bevinden zich aan de linkerzijde van het gebouw. Hierin zijn ook de keuken en de trap naar boven gevestigd. De uitmonstering van het interieur is vermoedelijk altijd sober geweest en door de functie van kantoor verder vereenvoudigd. In de meeste vertrekken wordt alleen een eenvoudige marmeren schouw aangetroffen. In de rechter voorkamer heeft deze een boezem met stucdecoratie.

De kelder is van belang voor de historische waarde van het gebouw. In de kelder zeventiende-eeuwse gemetselde kruisgewelven, houten balkenplafond en een zestiende-eeuws tongewelf. In het interieur is ondermeer van belang de gaaf bewaarde zeventiende-eeuwse plattegrond bestaande uit een lange gang in het midden (oost-west) waarlangs aan weerszijden de kamers zijn gelegen. In de gang boven de deuropeningen segmentvormige nissen met bustes van Romeinse keizers, op de verdieping cirkelvormige nissen met bustes van vrouwenfiguren.

Interieur en uitstraling

Het interieur van het parochiehuis is simpel en sober. De uitmonstering van het interieur is vermoedelijk altijd sober geweest en door de functie van kantoor verder vereenvoudigd. In de meeste vertrekken wordt alleen een eenvoudige marmeren schouw aangetroffen. In de rechter voorkamer heeft deze een boezem met stucdecoratie. De trap heeft een eenvoudige beginbaluster. In de keuken bevinden zich een eenvoudige haard en een servieskast.

De trap heeft een eenvoudige beginbaluster. In de keuken bevinden zich een eenvoudige haard en een servieskast. De trap heeft een eenvoudige beginbaluster. In de keuken bevinden zich een eenvoudige haard en een servieskast.

Conclusie

Het parochiehuis in Breukelen is een historisch en architecturale waarde. Het gebouw is van algemeen belang vanwege historische waarden, architectuurhistorisch belang en stedenbouwkundig belang. De kelder en opkamer zijn belangrijk voor de indeling van het gebouw. De uitstraling van het interieur is simpel en sober, wat past bij de functie van het gebouw als kantoorruimte. Het parochiehuis speelt een belangrijke rol in de geschiedenis van de katholieke gemeenschap in Breukelen en is een getuige van de maatschappelijke ontwikkelingen van de 20e eeuw.

Bronnen

breukelen