De Oudemanhuispoort: Een historische kelder met toekomst

Published by Redactie on juli 10, 2025 | Category kelder

De Oudemanhuispoort, gelegen aan de Oudezijds Achterburgwal in Amsterdam, is een historisch gebouw dat al meer dan vier eeuwen bestaat. Het is een Rijksmonument en is sinds 1880 eigendom van de Universiteit van Amsterdam (UvA). De Oudemanhuispoort heeft een rijke geschiedenis, waarin het ooit een bejaardentehuis was, maar ook dienstdeed als nederzetting voor arme burgers en zelfs als noodhospitaal tijdens cholera-epidemieën. In de loop der jaren is het gebouw steeds verder aangepast aan de behoeften van de universiteit en de stedelijke omgeving. De kelder van de Oudemanhuispoort, die in de jaren vijftig en zestig als schuilplaats diende, is momenteel onderwerp van renovatie en herinterpretatie.

Historische functies van de Oudemanhuispoort

De Oudemanhuispoort werd in 1602 gebouwd en was oorspronkelijk bedoeld als een bejaardentehuis voor mannen. Het was een centraal gebouw in de stad, waar schaamarmen, of arme burgers, konden wonen. Deze groep had beperkte rechten en moesten bepaalde voorwaarden voldoen om in het gebouw te mogen wonen. Ze moesten onder meer een goed bed, drie dekens, twee kussens, zes lakens, zes slopen, zes goede hemden en twee gulden beschikbaar hebben, wat bedoeld was voor de begrafenis. In de loop der jaren veranderde de functie van het gebouw. In de 18e eeuw was het een herberg, en in de 19e eeuw werd het een tapperij en slijterij. In de 20e eeuw was het gebouw ook het zitje van de antiquair H.D. Pfann, die zijn winkel in de Oudemanhuispoort had.

In de jaren 1950 en 1960 had de Oudemanhuispoort een andere functie: als atoomschuilplaats. Tijdens de Koude Oorlog was er een behoefte aan schuilplaatsen, en de Oudemanhuispoort was een van de plekken waar mensen konden schuilen bij een nucleaire aanval. De kelder van het gebouw was bedoeld voor personeelsleden van het voormalig natuurkundig laboratorium. Er was een luchtfilteringsinstallatie aangelegd, en er waren zitplaatsen voor duizenden personen. De kelder was echter niet ideaal voor dit doel, omdat het gebouw niet volledig was aangepast aan de noodbehoefte. Ook bleek het in de jaren tachtig en negentig dat veel schuilplaatsen niet goed onderhouden waren en niet adequaat waren voor gebruik in geval van een nucleaire bedreiging.

Ruimtelijke aanpassingen en renovaties

De Oudemanhuispoort is sinds 2017 onderdeel van de UvA en wordt gebruikt door de Faculteit der Geesteswetenschappen en andere ondersteunende diensten. De B-vleugel van het gebouw is omgebouwd tot tijdelijke studentenkamers, en de rechtenfaculteit is in 2017 verhuisd naar de Roeterseilandcampus. De Oudemanhuispoort is dus niet meer het centrale gebouw van de universiteit, maar blijft een belangrijk onderdeel van het complex.

In de jaren 2020-2023 is er een renovatie van het gebouw op touw gezet. Architectenbureau Frits van Dongen won de competitie voor de restauratie en uitbreiding van de Oudemanhuispoort, maar stopte in 2021 met het werk. Architecten Cie neemt de opdracht over en werkt verder met het ontwerp van Van Dongen. Het doel is om de Oudemanhuispoort zowel als historisch gebouw als als toekomstig academisch centrum te laten fungeren. Tijdens de renovatie van de Oudemanhuispoort wordt er een tekort aan onderwijsruimten verwacht. Werkgroepzalen kunnen worden opgevangen door gebruik van de UB Singel te verlengen. Maar de beschikbaarheid van de vijf hoorcollegezalen in de Oudemanhuispoort zal een knelpunt worden tijdens de renovatie.

De kelder van de Oudemanhuispoort

De kelder van de Oudemanhuispoort is een aandachtspunt in de geschiedenis van het gebouw. In de jaren vijftig en zestig was het een atoomschuilplaats, waar mensen konden schuilen bij een nucleaire aanval. De kelder was bedoeld voor 220 personeelsleden van het voormalig natuurkundig laboratorium. Er was een luchtfilteringsinstallatie aangelegd, en er waren zitplaatsen voor duizenden personen. De kelder was echter niet ideaal voor dit doel, omdat het gebouw niet volledig was aangepast aan de noodbehoefte. Ook bleek het in de jaren tachtig en negenten meestal dat veel schuilplaatsen niet goed onderhouden waren en niet adequaat waren voor gebruik in geval van een nucleaire bedreiging.

In de jaren tachtig en negentig werd de Oudemanhuispoort als nederzetting voor arme burgers gebruikt. De kelder was echter niet ideaal voor dit doel, omdat het gebouw niet volledig was aangepast aan de noodbehoefte. Ook bleek het in de jaren tachtig en negenten meestal dat veel schuilplaatsen niet goed onderhouden waren en niet adequaat waren voor gebruik in geval van een nucleaire bedreiging.

De toekomst van de Oudemanhuispoort

De Oudemanhuispoort blijft een belangrijk gebouw in de stad, ook na de renovatie. Het is een Rijksmonument en heeft een rijke geschiedenis, die op verschillende manieren kan worden herinterpretatie. De kelder van het gebouw, die ooit diende als schuilplaats, kan opnieuw worden aangepast aan de behoeften van de stad. De Oudemanhuispoort kan worden gebruikt als een centrum voor kunst, cultuur en onderwijs. De kelder kan worden gebruikt als een plek voor evenementen, een opslagruimte, of zelfs als een museum.

De Oudemanhuispoort is een historisch gebouw dat ook in de toekomst een belangrijke functie kan spelen. Het is een teken van de geschiedenis van Amsterdam, en kan worden gebruikt als een plek waar kunst, cultuur en onderwijs worden geïntegreerd. De kelder van het gebouw, die ooit diende als schuilplaats, kan opnieuw worden aangepast aan de behoeften van de stad. De Oudemanhuispoort kan worden gebruikt als een centrum voor kunst, cultuur en onderwijs. De kelder kan worden gebruikt als een plek voor evenementen, een opslagruimte, of zelfs als een museum.

Conclusie

De Oudemanhuispoort is een historisch gebouw dat al meer dan vier eeuwen bestaat. Het is een Rijksmonument en is sinds 1880 eigendom van de Universiteit van Amsterdam (UvA). De Oudemanhuispoort heeft een rijke geschiedenis, waarin het ooit een bejaardentehuis was, maar ook dienstdeed als nederzetting voor arme burgers en zelfs als noodhospitaal tijdens cholera-epidemieën. In de loop der jaren is het gebouw steeds verder aangepast aan de behoeften van de universiteit en de stedelijke omgeving. De kelder van de Oudemanhuispoort, die in de jaren vijftig en zestig als schuilplaats diende, is momenteel onderwerp van renovatie en herinterpretatie.

Bronnen

oudemanhuispoort