Kelder van de Markt in Nijmegen: Historische functies en ruimtelijke kenmerken

De Grote Markt in Nijmegen is een centraal plein met een rijke geschiedenis en veel historische gebouwen. Tijdens de Middeleeuwen was het plein een belangrijke handelsplaats, waarin ook kelders en ruimtes voor handel, bewaring en administratie werden gebruikt. De kelder van de Markt in Nijmegen, met name in de omgeving van de Stikke Hezelstraat en het St. Stevenskerkhof, speelde een cruciale rol in de stadsontwikkeling en de functionele indeling van de ruimtes. Deze kelder was niet alleen een ondergronds opslag- en handelscentrum, maar ook een onderdeel van het stadsgezicht en het functionele gebouw. In dit artikel worden de historische functies, architecturale kenmerken en de ruimtelijke indeling van de kelder van de Markt in Nijmegen uitgebreid behandeld.

Geschiedenis van de kelder van de Markt

De kelder van de Markt in Nijmegen had al vanaf de 13e eeuw een functionele rol in de stadsontwikkeling. De historische bronnen tonen aan dat de kelders van de stad werden gebruikt voor het opslaan van goederen, het uitvoeren van handel en het uitvoeren van administratieve taken. De Stikke Hezelstraat, die in de 16e eeuw al een bekende straat was, lag dicht bij de Grote Markt en had een centrale positie in de stad. In de kelders van de huizen aan de Stikke Hezelstraat, en ook in de kelders van het St. Stevenskerkhof, werden goederen opgeslagen, waaronder vlees, boter en andere voedingsmiddelen.

De kelders aan de Stikke Hezelstraat hadden een unieke functie. Volgens de bronnen van het Regionaal Archief Nijmegen en Bureau Archeologie en Monumenten gemeente Nijmegen, was het mogelijk dat de kelders van de huizen aan de Stikke Hezelstraat op hetzelfde niveau lagen als de begane grond van de panden. Dit betekende dat er keldergewelven aanwezig waren, die in het verleden werden gebruikt voor opslag en handel. De kelders werden vaak gebruikt door handelaars en kooplieden, die daar hun goederen konden opslaan en verkopen.

In de 16e eeuw werd de kelder van de Markt ook gebruikt voor het opslaan van vlees. In 1570 kwam het stedelijke vleeshuis in de kelders van de Latijnse school aan het St. Stevenskerkhof. In 1573 werd een pand aan de Stikke Hezelstraat aangekocht om als toegang te dienen, zodat de kelder direct vanaf de straat toegankelijk was. Dit was een belangrijke ontwikkeling, omdat het de toegankelijkheid van de kelder vergrootte en de transportroute van de sjouwers verkortte.

Architecturale kenmerken van de kelder van de Markt

De kelder van de Markt in Nijmegen had een specifieke architecturale vorm. In de bronnen wordt aangegeven dat de kelders van de huizen aan de Stikke Hezelstraat overwelfde kelders bevatten. Deze kelders lagen in het verleden boven elkaar en werden gebruikt door de huishoudens en handelaars. De bovenste kelders werden later dichtgemetseld, maar de dubbele hoogte is nog steeds herkenbaar.

De kelders aan de Stikke Hezelstraat werden vaak gebruikt voor het opslaan van goederen, zoals vlees en boter. De kelders hadden een overwelfde vorm, wat opviel in de stadsstructuur. Deze overwelfde kelders waren grotendeels gemaakt van steen en hadden een lage plafondhoogte. De kelders lagen vaak op hetzelfde niveau als de begane grond van de huizen aan de straat. Dit maakte het mogelijk om via de begane grond direct toegang te krijgen tot de kelders, wat handig was voor de handel en opslag.

In de kelders van het St. Stevenskerkhof werd ook gebruikgemaakt van overwelfde ruimtes. In de loop der jaren werden deze kelders gebruikt voor verschillende functies, waaronder het opslaan van voedsel, het uitvoeren van handel en het bewaren van materialen. De kelders van de stad hadden een belangrijke rol gespeeld in de economische ontwikkeling van Nijmegen, met name in de 16e en 17e eeuw.

Ruimtelijke indeling en functies van de kelder van de Markt

De kelder van de Markt in Nijmegen had meerdere functies. Naast de opslag en handel werd de kelder ook gebruikt voor de uitvoering van administratieve taken. In het gebouw van de Stadswaag, dat zich in de buurt van de Grote Markt bevond, was er een vaste weegruimte, waarin de kooplieden hun goederen moesten wegen. Dit was een belangrijke functie, omdat het ervoor zorgde dat de handel eerlijk en transparant verliep.

De kelder van de Markt was ook een onderdeel van de stadsstructuur. In de loop der jaren werden de kelders gebruikt voor verschillende functies, waaronder het opslaan van voedsel, het uitvoeren van handel en het bewaren van materialen. De kelders lagen vaak op hetzelfde niveau als de begane grond van de huizen aan de straat, wat de toegankelijkheid vergrootte.

De kelders aan de Stikke Hezelstraat hadden ook een rol gespeeld in de toegang tot de kelder van het stedelijke vleeshuis. In de 16e eeuw was het mogelijk om via een directe toegang vanaf de straat in de kelder te komen, wat de handel vergemakkelijkte. De kelders van de stad hadden een belangrijke rol gespeeld in de economische ontwikkeling van Nijmegen, met name in de 16e en 17e eeuw.

Conclusie

De kelder van de Markt in Nijmegen had een belangrijke functie in de stadsontwikkeling en de economische activiteiten. De kelders werden gebruikt voor opslag, handel en administratie, en hadden een centrale rol gespeeld in de stadsstructuur. De architecturale kenmerken van de kelders, waaronder de overwelfde vorm en de lagere plafondhoogte, waren kenmerkend voor de stadsontwikkeling van de 16e en 17e eeuw. De kelders van de Markt zijn een belangrijk onderdeel van de historische stad, en geven inzicht in de ruimtelijke indeling en functies van de stad in het verleden.

Bronnen

1. Nijmegen Centrum / Benedenstad
2. Project Feniks - Herontwikkeling voormalig V&D-gebouw
3. Ryanair - Reisbestemmingen
4. Café Daen - Keldertje gewelven huren
5. [Café Daen - Algemene informatie](https://www.cafedaen.nl/
6. Huisvandenijmeegsegeschiedenis - Kelders aan de Stikke Hezelstraat
7. Noviomagus - Website beheer