Kelders in de Brandestraat: Historie, functie en bouwkundige kenmerken

In de Brandestraat in Geertruidenberg zijn kelders een belangrijk onderdeel van de bebouwing, zowel vanwege hun historische betekenis als hun functionele toepassing in de bouwkunst. De kelders in deze straat zijn niet alleen ruimtelijke uitbreidingen van woningen, maar ook symbolen van het historische erfgoed van het stadje. Deze kelders worden vaak gebruikt als opslagruimte, maar ook als extra woonruimte of als onderdeel van een complexe bouw. In dit artikel worden de verschillende soorten kelders, hun historische ontwikkeling, functies en bouwkundige kenmerken in de Brandestraat uitgebreid besproken, gebaseerd op de beschikbare bronnen.

Historische ontwikkeling van kelders in de Brandestraat

De kelders in de Brandestraat zijn grotendeels van oudere datum. Volgens bronnen is de historie van kelders in het gebied terug te vinden in de veertiende eeuw. De oudste vorm van een kelder was de “bewaarkuil”, een eenvoudige opslagruimte onder de grond, vaak gemaakt van leem en aangevuld met houten constructies. Deze bewaarkuilen werden gebruikt om voedsel zoals groenten, fruit, aardappelen, eieren en dranken te bewaren. De stenen kelders, zoals ze tegenwoordig vaak worden aangetroffen, zijn pas sinds de twaalfde eeuw opgedoken, maar de historische betekenis van kelders in de regio blijft belangrijk.

In de Brandestraat zijn er ook kelders die zijn opgesloten onder de vloeren van woningen, zoals in de ooit in gebruik zijnde “kelderkasten”. Deze zijn vaak te vinden onder de keuken, woonkamer of achterkamer. Ze worden vaak gebruikt als opslagruimte of als extra ruimte voor huishoudelijke apparaten. De kelders in de Brandestraat zijn dus niet alleen functioneel, maar ook historisch van belang.

Soorten kelders in de Brandestraat

In de Brandestraat zijn verschillende soorten kelders aanwezig, die elk hun eigen functie en bouwkundige kenmerken hebben. De meest voorkomende soorten zijn:

Huiskelders

Deze kelders zijn klein en worden vaak onder trappen, bedsteden, voor- of achterkamers geplaatst. Ze zijn overwelfd en dienen vooral om de ruimte erboven droger en warmer te maken. In de Brandestraat zijn huiskelders vaak te vinden onder de keuken of in de woonkamer. Ze worden vaak gebruikt als opslagruimte voor huishoudelijke spullen, maar ook als extra ruimte voor technische installaties.

Handelskelders

Deze kelders zijn bedoeld voor commerciële activiteiten, zoals bier- en wijnhandel, groothandel of proeflokalen. Ze hebben een grotere oppervlakte en zijn vaak goed zichtbaar vanaf de straat. In de Brandestraat zijn deze kelders echter minder veelvoorkomend, aangezien de straat vooral bestemd is voor woningen.

Ambachtskelders

Deze kelders worden gebruikt door ambachtslieden zoals steenhouwers of vlaswerkers. Ze zijn vaak grotendeels afgesloten en hebben een aparte toegang. In de Brandestraat zijn deze kelders echter vrij zeldzaam, aangezien de straat vooral bestemd is voor woningen.

Woonkelders of onderhuis

Een woonkelder is een ondergronds vertrek dat wordt gebruikt als extra woonruimte. Deze kelders zijn vaak betimmerd en hebben een aparte ingang vanaf de straat. In de Brandestraat zijn woonkelders vaak te vinden in oude woningen, waar ze worden gebruikt als bijkeuken, opslagruimte of zelfs als extra slaapkamer.

Schuilkelders

Sinds de Tweede Wereldoorlog zijn er ook schuilkelders aangelegd. Deze kelders dienen als bescherming bij oorlogshandelingen of andere noodgevallen. In de Brandestraat zijn deze kelders echter zeldzaam, aangezien de straat geen militaire functie heeft gehad.

Waterkelders

Een waterkelder is een kelder die wordt gebruikt om water op te slaan of te bewaren. In de Brandestraat zijn deze kelders echter niet vaak aanwezig, aangezien de straat geen historische waterputten heeft.

Bouwkundige kenmerken van kelders in de Brandestraat

De kelders in de Brandestraat zijn vaak gemaakt van bakstenen en hebben een overwelfde vloer. Ze zijn vaak goed geïsoleerd en hebben een aparte ingang vanaf de straat. In de historische woningen zijn de kelders vaak gemaakt van baksteen, terwijl in nieuwere woningen meestal betonnen constructies worden gebruikt.

Kelderdeuren en luiken

In de Brandestraat zijn kelderdeuren en luiken vaak gemaakt van hout, maar sinds de 19e eeuw zijn ook stalen platen in zwang geraakt. Een kelderluik is een luik aan de straatzijde van een woning, dat toegang geeft tot de kelder. Deze luiken werden in vroeger dagen gebruikt om zware lasten, zoals in vaten verpakte voorraden, naar binnen te brengen. Ook steenkool werd vaak langs deze weg naar binnen gebracht.

Verlichting en ventilatie

Een luchtvenster kan worden gebruikt voor ventilatie en daglichttoetreding. In de Brandestraat zijn kelders vaak voorzien van ramen die net boven het maaiveld uitsteken. Dit zorgt voor een betere luchtcirculatie en daglicht in de kelders.

Kelderisolatie

In de Brandestraat zijn kelders vaak goed geïsoleerd, zowel vanbinnen als vanbuiten. Dit zorgt voor een betere warmte- en geluidsisolatie. In oude woningen zijn de kelders vaak gemaakt van baksteen, terwijl in nieuwere woningen meestal betonconstructies worden gebruikt.

Betrouwbare bronnen en onzekerheden

De bronnen die in dit artikel zijn gebruikt, zijn hoofdzakelijk afkomstig van historische documenten, bouwkundige rapportages en informatie over woningen in de Brandestraat. Deze bronnen zijn betrouwbaar, maar sommige gegevens zijn onduidelijk of onvolledig. Bijvoorbeeld, de exacte omtrek van de kelders in de Brandestraat is niet volledig duidelijk. Ook zijn er geen specifieke gegevens over de hoeveelheid kelders in de straat.

Conclusie

De kelders in de Brandestraat in Geertruidenberg vormen een belangrijk onderdeel van de historische bebouwing van het stadje. Ze zijn niet alleen functioneel, maar ook historisch van betekenis. De verschillende soorten kelders, zoals huiskelders, woonkelders en schuilkelders, hebben elk hun eigen functie en bouwkundige kenmerken. De kelders in de Brandestraat zijn vaak gemaakt van baksteen en hebben een overwelfde vloer, wat de betrouwbare constructie aantoont. De historische betekenis van kelders in de regio blijft belangrijk, aangezien ze al eeuwenlang worden gebruikt als opslagruimte en als onderdeel van de bebouwing.

Bronnen

1. Kelders in Geertruidenberg
2. Over deze woning
3. Dé vakman voor perfecte kelderbouw
4. BEGANE GROND
5. Het Witte Laecken
6. Vrijstaande woning
7. Bijzonderheden