In de jaren twintig en dertig van de twintigste eeuw was Toon Kelder een van de belangrijkste figuren in het Nederlandse kunstenaarscircuit. Zijn werk, gekenmerkt door expressieve kleuren en een focus op het weergeven van vrouwelijke vormen, had een duurzame invloed op het interieurdesign en de kunststijlen van die tijd. Zijn kunstwerken, zowel schilderijen als beeldhouwwerken, worden vandaag de dag nog steeds gewaardeerd en vormen een belangrijk deel van het Nederlandse kunstverzamelparkan. Dit artikel onderzoekt de invloed van Toon Kelder op het interieurdesign, met name via zijn werken in de kelder van Galerie MaDamenFrance, en presenteert een overzicht van zijn kunststijl, technieken en invloed op de moderne interieurontwerppraktijk.
Toon Kelder en zijn stijl
Toon Kelder (1894–1973) was een Nederlandse kunstenaar die zijn opleiding volgde aan de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten in Den Haag en de Rotterdamse Academie van Beeldende Kunsten. Hij was een leerling van Alexander van Maasdijk en Frederik Nachtweh. Tot 1945 schilderde hij onder andere naakten en stillevens in de traditionele stijl van de Haagse School. Na 1948 schakelde hij drastisch over op abstracte afbeeldingen en ging hij ook beeldhouwen. Hij tekende vele portretten. Kelder wordt gerekend tot de Nieuwe Haagse School en was lid van Pulchri Studio. Werk van Toon Kelder is opgenomen in de collectie van vele musea, waaronder het Kunstmuseum Den Haag, Museum Boijmans Van Beuningen, Stedelijk Museum, Amsterdam, Kröller-Müller Museum, Otterlo, Koninklijk Museum voor Schone Kunsten te Antwerpen, Museum of Modern Art te New York, Museum van Bommel van Dam te Venlo, Museum Belvédère te Heerenveen en in het Van Abbemuseum te Eindhoven.
In de jaren twintig schilderde Kelder bloemen, figuren, naakten en stadsgezichten in expressieve en forse toets en kleuren, kenmerkend voor de Bergense school. Daarna, tussen 1930–1945, volgde een tijd waarin zijn werk steeds fantasieverzadigder werd. Dromerige ideaalbeelden van ruiters, amazones, muzikanten, paarden en groepen naakten in arcadische landschappen, geschilderd in blonde tonen of amberkleuren. ‘Verdroomde werkelijkheid’ noemde criticus Jan Voskuil dit soort schilderijen bewonderend. Dit gold ook voor Kelders naakten en fantasiebeelden, ontleend aan Bijbelse verhalen en mythologie. Etherische vrouwelijke naakten, waar zijn vrouw Alexandrine vaak voor poseerde, in sierlijke houdingen, staand, liggend of zittend. Het zijn subtiele, gestileerde schilderijen, de achtergrond licht van toon en de figuren geschilderd in zachte, wazige tinten, waardoor ze haast abstract van kwaliteit lijken.
Kelder’s werk oogstte veel succes, zowel bij critici als bij het publiek. Hij werd gedreven door een voortdurende drang tot vernieuwen. In de jaren twintig schilderde hij in expressieve kleuren bloemen, figuren en naakten, waarvoor meestal zijn echtgenote Alexandrine poseerde. In de jaren dertig tot ongeveer 1945 ontstonden subtiel gestileerde vrouwfiguren geschilderd in zachte, wazige tinten, maar ook ruiters en mythische figuren in boslandschappen. Na 1945 brak hij met de figuratie en legde hij zich toe op het schilderen van abstracte composities.
Kunst en interieurdesign: Toon Kelder in de kelder
Een van de interessantste kanten van Toon Kelder’s werk is de manier waarop zijn kunstwerken worden geplaatst en geïntegreerd in interieurs. In de kelder van Galerie MaDamenFrance, waar hij samenwerkte met kunstenaar Suzanne Postel en Mirabelle Pillebout, werd zijn werk op een manier uitgestald die zowel esthetisch als functioneel was. De kale, stenen muren van de kelder vormden een perfecte achtergrond voor de intensieve kleuren van zijn schilderijen. De verfijnde beelden van Mirabelle Pillebout pasten wonderlijk goed bij de schilderijen van Kelder.
De kelder, die oorspronkelijk diende als opslagruimte, werd omgevormd tot een echte galerie. Er werd een reeks aanpassingen aangebracht, waaronder het verleggen van elektriciteit, het plaatsen van extra spotjes en het verwijderen van spinnenwebben. De kelder was een ideaal plekje voor het tentoonstellen van kunst, en de combinatie van de ruwe, steenachtige structuur met de schilderijen van Kelder en de beelden van Mirabelle Pillebout creëerde een unieke atmosfeer.
De expositie van Toon Kelder in de kelder van Galerie MaDamenFrance was een succes. Bezoekers reageerden enthousiast op het tentoongestelde werk, en de kunstenaar was dankbaar voor de samenwerking met zulke getalenteerde kunstenaars als Suzanne Postel en Mirabelle Pillebout. De kelder bleef een centraal onderdeel van de galerie en werd gebruikt als een ruimte waar kunstwerken konden worden bewonderd en verkocht.
Toon Kelder en de invloed op het interieurdesign
De invloed van Toon Kelder op het interieurdesign is duidelijk zichtbaar in zijn werken, waarin hij zowel de natuur als het menselijke lichaam in beeld bracht. Zijn schilderijen van vrouwelijke figuren, met hun subtiel gestileerde vormen en zachte tinten, werden vaak gebruikt in interieurontwerp om een gevoel van rust en harmonie te creëren. De combinatie van zijn werken met andere kunstwerken, zoals de beelden van Mirabelle Pillebout, zorgde voor een uitgebalanceerd en esthetisch aantrekkelijk interieur.
In de kelder van Galerie MaDamenFrance, waar zijn werken werden tentoongesteld, werd het interieur op een manier aangebracht die zowel functioneel als esthetisch was. De ruimte werd gebruikt als een combinatie van opslag, expositieruimte en bezoekersruimte. Er werd aandacht besteed aan de verlichting, de ruimtelijke indeling en de manier waarop kunstwerken werden geplaatst. De kelder werd daardoor niet alleen een plek voor kunst, maar ook een ruimte die aansluitte bij de moderne interieurontwerppraktijk.
Toon Kelder en de schilderijen van Alexandrine Kelder-Gortmans
Naast zijn eigen kunstwerken was Toon Kelder ook verbonden met Alexandrine Kelder-Gortmans, die haar werk onafhankelijk van hem beoefende. Ze had een gelukkige jeugd in de exotische natuur van haar geboortegrond, Indonesië. Na haar vertrek naar Nederland, waar ze op straat werd uitgescholden vanwege haar Indische uiterlijk, koos ze ervoor om geen Nederlands onderwerp te willen schilderen. Ze reisde naar Zuid-Frankrijk en begon te tekenen in de subtropische natuur. Haar kunstwerken, gekenmerkt door tropische vegetatie en het melancholieke diep blauwgroene coloriet, werden vaak geïntegreerd in interieurs waarin de natuurlijke sfeer centraal stond.
De schilderijen van Alexandrine werden vaak gebruikt in interieurs waarin het gebruik van natuurlijke materialen en kleuren belangrijk was. Haar werken, met hun subtiele kleurcombinaties en exotische invloeden, vormden een perfecte aanvulling op de werken van Toon Kelder. De combinatie van de twee kunstenaars creëerde een interieur dat zowel esthetisch als functioneel was.
Conclusie
Toon Kelder’s werk heeft een blijvende invloed gehad op het interieurdesign van de twintigste eeuw en blijft vandaag de dag een belangrijk onderdeel van het Nederlandse kunstverzamelparkan. Zijn werken, gekenmerkt door expressieve kleuren, subtiele vormen en een focus op het weergeven van vrouwelijke figuren, worden vaak gebruikt in interieurs om een gevoel van rust en harmonie te creëren. De kelder van Galerie MaDamenFrance, waar zijn werken werden tentoongesteld, vormt een voorbeeld van hoe kunstwerken kunnen worden geïntegreerd in een functioneel en esthetisch aantrekkelijk interieur. De samenwerking met kunstenaars als Suzanne Postel en Mirabelle Pillebout heeft de kelder verder uitgebreid tot een echte galerie, waarin kunstwerken kunnen worden bewonderd en verkocht. De invloed van Toon Kelder op het interieurdesign blijft zowel historisch als hedendaags van belang.