Leren leren op de basisschool: een essentieel onderdeel van het onderwijs

Published by Redactie on juli 11, 2025 | Category kelder

Leren is een proces dat zich over de gehele levensloop voordoet. Het begint al in de kindertijd en blijft doorgaan tot in de volwassenheid. Op de basisschool is leren echter niet alleen gericht op het verwerven van kennis, maar ook op het ontwikkelen van de juiste manier van leren. Dit proces wordt vaak aangeduid als “leren leren”, een vaardigheid die cruciaal is voor het succesvol leren in het voortgezet onderwijs en daarna. In dit artikel gaan we dieper in op wat leren leren is, hoe het in de basisschool wordt geïntegreerd, en hoe ouders hierbij kunnen helpen.

Wat is leren leren?

Leren is het proces waarbij iemand kennis, vaardigheden, houdingen en inzichten verwervt. Het kan zowel bewust als onbewust plaatsvinden. Bij bewust leren wordt er actief aandacht besteed aan het opdoen van nieuwe kennis, terwijl onbewust leren plaatsvindt zonder dat iemand het daadwerkelijk probeert. Leren leren is daarentegen het proces waarbij een persoon leert hoe hij of zij het leren zelf kan beheren. Het gaat hierbij om het leren van strategieën, het aanleren van zelfstandigheid, en het ontwikkelen van inzicht in het leren.

Volgens de bronnen is leren een complex proces van duurzame veranderingen in kennis, houding en vaardigheden, zowel individueel als collectief. Het omvat ook impliciete processen en groepsdynamiek. Acht dimensies verrijken het begrip: plaats (school tot werkplek), bewustzijn (onbewust tot doelgericht), sturing (extern tot zelf), inhoud (gestructureerd tot chaos), aansluiting (aanpassen tot herstructureren), aanzet (intrinsiek tot extern), door/voor wie (individu tot organisatie). De kern van leren leren is dat het kind leert hoe het moet leren, zodat het daarna zelfstandig kan werken.

Leren leren op de basisschool

Op de basisschool wordt aandacht besteed aan het ontwikkelen van de juiste manier van leren. Dit gebeurt via een leerlijn, waarin verschillende gebieden aan bod komen. In de lagere jaren leren kinderen bijvoorbeeld te luisteren naar de uitleg van de leerkracht, vervolgens het taakje uit te voeren en als het klaar is weer op te ruimen. Naarmate kinderen ouder worden, leren ze steeds meer taken achterelkaar uit te voeren maar ook om deze zelfstandig te plannen. Aan het eind van de basisschool is je kind klaar om de overstap te maken naar het voortgezet onderwijs en kan dan bijvoorbeeld zelfstandig zijn huiswerk plannen en uitvoeren.

De leerlijn leren leren omvat onder andere de volgende gebieden:

Zelfstandigheid: het leren omgaan met taken en verantwoordelijkheid nemen.
Planmatigheid: het leren plannen en organiseren van werkzaamheden.
Inzicht in leerstrategieën: het leren kiezen voor de juiste manier van leren, zoals het herhalen van kennis of het aanleren van technieken.
Motivatie: het leren omgaan met frustratie en het opbouwen van zelfvertrouwen.
Sociale vaardigheden: het leren samenwerken, communiceren en afstemmen op andere leerlingen.

Hoe helpen ouders bij leren leren?

Ouders spelen een cruciale rol bij het begeleiden van hun kind in het leren leren. Door vragen te stellen, kunnen ouders hun kind helpen om bewust te worden van hun eigen leerproces. Door vragen te stellen, leer je je kind hardop na te denken. En door hardop na te denken stuur je kind zichzelf min of meer aan. Hij hoort zichzelf antwoord geven, daar kritisch over na te denken en gedachten te ordenen. Dit wordt ook wel de ‘grootouder-methodiek’ genoemd. Opa en Oma stellen immers altijd heel veel vragen omdat ze oprechte interesse hebben. Door jezelf als ouder als oprecht geïnteresseerde op te stellen, stimuleer je je kind om hardop na te denken.

Een veelgebruikte methode is de WISH-methode, die staat voor: Wens, Inbeelden, Struikelblokken en Handelen. Hierbij stel je je kind vragen over het leerdoel, de motivatie en eventuele obstakels. Daarna zoekt het kind samen met de ouder naar oplossingen. Dit helpt het kind om zelfstandig te leren denken en te leren omgaan met problemen.

Leren leren als onderdeel van het onderwijs

In de basisschool is leren leren een van de kernvaardigheden die op de basisschool worden onderwezen. De leerlijn leren leren wordt daarbij gebruikt om de juiste manier van leren te ontwikkelen. Dit is belangrijk, omdat kinderen die goed kunnen leren, beter kunnen omgaan met de leerstof en beter kunnen omgaan met uitdagingen. Het leren leren wordt hierbij niet alleen geïntegreerd in het lesprogramma, maar ook in de dagelijkse lespraktijk. Kinderen leren hierbij hoe ze hun eigen leerproces kunnen beheren en hoe ze hun vaardigheden kunnen verbeteren.

Belang van leren leren

Leren leren is belangrijk omdat het helpt bij het opdoen van kennis, maar ook bij het ontwikkelen van zelfstandigheid, inzicht in leerstrategieën en het aanleren van motiverende vaardigheden. Kinderen die goed kunnen leren, kunnen beter omgaan met de leerstof in het voortgezet onderwijs. Daarnaast leren ze ook hoe ze met uitdagingen om te gaan en hoe ze hun eigen leerproces kunnen beheren. Dit helpt bij het opbouwen van zelfvertrouwen en het verminderen van stress.

Conclusie

Leren leren is een essentieel onderdeel van het onderwijs op de basisschool. Het helpt kinderen om de juiste manier van leren te ontwikkelen en hen voor te bereiden op het voortgezet onderwijs. Ouders spelen hierbij een cruciale rol, door hun kind te begeleiden bij het ontwikkelen van zelfstandigheid, inzicht in leerstrategieën en het aanleren van motiverende vaardigheden. Door leren leren te begeleiden, helpen ouders hun kinderen om beter om te gaan met uitdagingen en om hun eigen leerproces te beheren.

Bronnen

leren
jacket