Veiligheid en effectiviteit van mestopslag in gasdichte kelders

Published by Redactie on juli 11, 2025 | Category kelder

In de landbouw en veeteelt wordt het opslaan van mest in gasdichte kelders steeds vaker toegepast, met name in stallen die voldoen aan emissie- en milieu-eisen. De opslag van mest in een grotendeels afgesloten kelder onder de stal wordt vaak als veilig en efficiënt beschouwd, maar het blijkt dat er ook risico’s zijn. In dit artikel worden de voordelen en nadelen van deze opslagmethode besproken, met aandacht voor veiligheid, effectiviteit en het omgaan met mestgassen.

Veiligheid van mestopslag in gasdichte kelders

Een van de belangrijkste redenen om mest te bewaren in een gasdichte kelder is de beperking van de uitstoting van ammoniak, stank en fijnstof. Emissie-arme stalsystemen worden daarvoor ontworpen om deze schadelijke stoffen te beperken. Volgens deskundigen zoals Frits van der Schans van CLM is de eerste generatie emissie-arme vloeren niet volledig effectief geweest, maar zijn de systemen in de loop van de jaren aanzienlijk verbeterd. De opslag van mest in een grotendeels afgesloten kelder onder de stal is een stap in die richting.

Echter, de combinatie van een dichte vloer en een gasdichte kelder kan gevaarlijk zijn. Tijdens het mixen van mest, bijvoorbeeld met een mestschuif of een mixer, kan het vrijkomen van explosieve gassen zoals methaan en waterstofsulfide (H₂S) leiden tot ongelukken. In een voorbeeld uit de bronnen is er in een stal met een emissievrije vloer een explosie opgetreden tijdens het mixen van mest. Dit benadruidt het belang van een grondige risico-analyse door deskundigen, zoals Frans Aarts aangeeft. Hij pleit voor een analyse van het gevaar van de combinatie van een dichte vloer en een mestkelder en een duidelijke bepaling van het risico en hoe dit verkleind kan worden.

Risico’s bij het mixen van mest in een gasdichte kelder

Bij het mixen van mest in een gasdichte kelder is het belangrijk om rekening te houden met de concentraties van de vrijkomende gassen. Methaan, blauwzuur en waterstofsulfide zijn gevaarlijke stoffen, die al in lage concentraties schadelijk kunnen zijn. Bijvoorbeeld:

Methaan is explosief en licht ontvlambaar.
Waterstofsulfide is giftig en kan bij hoge concentraties dodelijk zijn.
Blauwzuur is zeer irriterend en kan luchtwegen aantasten.

Voor een veilig mixproces gelden de volgende aanbevelingen:

Zorg ervoor dat er geen ontstekingsbronnen in werking zijn tijdens het mixen van de mest. Schakel de mestrobot of mestschuif, elektrische koeborstel – en andere apparatuur waarbij mogelijk vonken ontstaan – tijdelijk uit.
Rook niet.
Mix alleen wanneer er niemand in de stal aanwezig is.
Zorg voor voldoende ventilatie tijdens het mixen; mix bij voorkeur op een winderige dag en open alle ventilatieopeningen in de stal.
Blijf uit de buurt van de afstortopening tijdens het mixen.
Blijf tijdens het mixen nooit bij de mixput staan, of in de cabine van de trekker zitten.

Bij het mixen van mest is ook het gebruik van een goede mixer van belang. Bijvoorbeeld een spleetmixer of verreiker kan helpen om de mest beter te verdelen en te vermijden dat er te veel gassen vrijkomen. Voor moeilijke situaties, zoals in kelders met beperkte toegang, zijn er bedrijven die gespecialiseerd zijn in het mixen van mest, zoals Heeres of Piet de With.

Eenheden en technieken voor het mixen van mest

Er zijn verschillende technieken en apparatuur die gebruikt worden om mest te mixen in een gasdichte kelder. Hieronder volgt een overzicht van enkele veelvoorkomende methoden:

1. Spleetmixer

Een spleetmixer is een apparaat dat ontworpen is om mest te verdelen in een rooster- of gatenvloer. Deze methode is geschikt voor kelders met beperkte ruimte en is vooral effectief bij het losmaken van afgezette mest.

2. Verreiker

Een verreiker wordt vaak gebruikt om mest in een kelder te verspreiden. Dit apparaat is geschikt voor grotere oppervlaktes en helpt bij het verhogen van de effectiviteit van de mestverwerking.

3. Mestschuif

Een mestschuif wordt vaak gebruikt om mest snel en efficiënt te verplaatsen. Deze methode is ideaal voor kelders met een hoge hoeveelheid mest.

4. Mestrobot

Een mestrobot is een automatisch apparaat dat wordt gebruikt om mest te mixen in een kelder. Deze methode is ideaal voor grotere stalrenovaties en helpt bij het verminderen van menselijke fouten.

Voordeel en nadeel van het opslaan van mest in een gasdichte kelder

Voordelen:

Beperking van de uitstoting van ammoniak, stank en fijnstof: Dit is een van de belangrijkste voordelen van een gasdichte kelder.
Efficiëntie: Het opslaan van mest in een kelder maakt het mogelijk om de mest sneller te verwerken en te gebruiken.
Veiligheid: Bij een goede afsluiting van de kelder is de kans op ongevallen kleiner.

Nadelen:

Risico op explosies en brand: Bij het mixen van mest kunnen er explosieve gassen vrijkomen.
Lage ventilatie: Een gasdichte kelder kan leiden tot een verhoogd risico op concentraties van giftige gassen.
Onderhoud: Een gasdichte kelder vereist regelmatig onderhoud en controle om te voorkomen dat de vloer lek raakt.

Aanbevelingen voor veilige en effectieve opslag van mest

Om te voldoen aan de veiligheidsnormen en de efficiëntie van de opslag van mest in een gasdichte kelder, zijn er een aantal aanbevelingen die belangrijk zijn:

Gebruik een goedgekeurde mixer: Kies voor een betrouwbare mixer die geschikt is voor de omstandigheden in de kelder.
Voer een risico-analyse uit: Zorg voor een grondige evaluatie van de mogelijke risico’s van de combinatie van een dichte vloer en een gasdichte kelder.
Zorg voor voldoende ventilatie: Zorg ervoor dat er genoeg lucht in de stal circuleert tijdens het mixen van mest.
Gebruik een veilige mixmethode: Kies voor een methode die geschikt is voor de omstandigheden en waarbij het risico op ongevallen klein is.
Blijf uit de buurt van de afstortopening: Tijdens het mixen is het belangrijk om afstand te houden van de afstortopening en geen lucht in te ademen.

Conclusie

Het opslaan van mest in een gasdichte kelder onder de stal biedt zowel voordelen als nadelen. De combinatie van een dichte vloer en een gasdichte kelder kan leiden tot een betere beperking van de uitstoting van ammoniak, stank en fijnstof. Tegelijkertijd is er sprake van een risico op explosies en brand, vooral tijdens het mixen van mest. Om veilig en effectief te werken is het belangrijk om een goede mixer te kiezen, een risico-analyse uit te voeren en voorzichtig te werken met de gassen die vrijkomen. Door deze maatregelen te nemen, kan de opslag van mest in een gasdichte kelder veiliger en efficiënter worden gemaakt.

Bronnen

mestballen