Toon Kelder: Een romantische modernist in het kunstleven van Den Haag

Toon Kelder (1894–1973) is een veelzijdige kunstenaar geweest die zich in de jaren van de tweede wereldoorlog en daarna ontwikkelde tot een van de meest onafhankelijke en originele figuren in het Haagse kunstleven. Zijn werk is een combinatie van romantiek, abstractie en een onvermijdelijke toewijding aan de zuiverheid en eenvoud in kunst. De tentoonstelling Toon Kelder. Romantisch modernist, die is georganiseerd door Museum Flehite, biedt een overzicht van zijn werk en toont dat Kelder niet alleen een kunstenaar was, maar ook een denker die zich niet liet beïnvloeden door de trends van zijn tijd. In dit artikel bespreiden we de artistieke ontwikkeling van Kelder, zijn belangrijkste stijlkenmerken, en de betekenis van zijn werk in het Haagse kunstleven.

Artistieke ontwikkeling en stijl

Toon Kelder begon zijn artistieke loopbaan als figuratieve kunstenaar, met een voorkeur voor stilleven, landschappen en portretten. In de jaren twintig van de twintigste eeuw schilderde hij vooral stilleven en landschappen, geïnspireerd door de Haagse School, maar ook door de reizen die hij maakte naar Spanje. Zijn werken van die tijd laten zien dat hij nog steeds een realistische aanpak had, maar in de loop der jaren begon hij zich te richten op abstracte vormen en geometrische structuren. In de jaren veertig begon hij zijn werk te veranderen, onder invloed van de École de Paris. Hij raakte geïnteresseerd in abstractie en begon met het werken aan beelden en gouaches die steeds abstracter werden.

Kelder was een kunstenaar met principes. Hij legde zijn werk ondergeschikt aan zijn eigen overtuigingen en liet zich niet beïnvloeden door het publiek of de markt. In plaats daarvan zocht hij naar zuiverheid en eenvoud in zijn kunst. In de jaren zestig en zeventig, de laatste jaren van zijn leven, werkte hij met zwarte en witte gouaches en geometrische vormen, die sterk op Minimal Art leken. Zijn werk kreeg een bepaalde koele, zuivere uitstraling, die hij in zijn eigen woorden ooit omschreef als “eindelijk iets maakte, dat misschien de moeite waard was”.

Beeldhouwkunst en gouaches

Kelder was ook actief als beeldhouwer. Zijn beelden zijn vaak gemaakt van metaaldraad en later van hout, bekleed met koper of plaatijzer. De beelden hebben een krachtige vormgeving en tonen een overgang van figuratief naar abstract. Zijn beeldhouwkunst is geïnspireerd door Afrikaanse en Aziatische kunst, en hij gebruikte symbolen uit de natuur als uitgangspunt. Zijn beelden tonen een meng van gesloten en open volumes, licht en donker, en hebben een subtiele, sensuele vormgeving.

Zijn gouaches zijn eveneens een belangrijk deel van zijn werk. Ze worden gemaakt van wit papier en zwarte verf, en zijn gecreëerd uit geometrische vormen en gradaties van licht en donker. Kelder ontwikkelde zijn gouaches vanuit het figuratieve werk, maar liet het geleidelijk los en richtte zich op abstractie. Zijn gouaches zijn krachtige en zuivere werken die een bepaalde eenvoud en harmonie uitstralen. Ze worden niet beïnvloed door de trends van de jaren zestig, maar zijn juist een stukje kunst dat buiten de tijd valt.

Betekenis in het Haagse kunstleven

Toon Kelder is een van de weinige kunstenaars die in de jaren twintig en dertig van de twintigste eeuw actief waren in het Haagse kunstleven. Zijn werk wordt vaak vergeleken met dat van andere Haagse kunstenaars zoals Paul Citroen, Rein Draijer, en Co Westerik. Maar Kelder onderscheidde zich van hen door zijn onafhankelijkheid en zijn zuivere aanpak. In de jaren twintig schilderde hij nog realistisch, maar in de jaren dertig begon hij zich te richten op een meer abstracte stijl. Hij werd geïnspireerd door de Europese kunststromingen, maar bleef toch eigenzinnig.

Kelder was ook betrokken bij de beeldende kunst in Den Haag. Hij was actief in de kunstcirkels en had contact met kunstcritici zoals Jos de Gruyter en Wim Beeren. Zijn werk werd opgenomen in meerdere musea, waaronder het New Yorkse MOMA. In 1957 kreeg hij een van zijn sculpturen opgenomen als geschenk. Toch is zijn werk in de loop der jaren vergeten, maar de tentoonstelling Toon Kelder. Romantisch modernist in Museum Flehite geeft een overzicht van zijn werk en herontdekt zijn betekenis in het Haagse kunstleven.

Conclusie

Toon Kelder is een kunstenaar geweest die zich niet liet beïnvloeden door de trends van zijn tijd. Zijn werk is een combinatie van romantiek, abstractie en zuiverheid. Zijn beeldhouwkunst en gouaches zijn krachtige en zuivere werken die een bepaalde eenvoud en harmonie uitstralen. Zijn werk is een stukje kunst dat buiten de tijd valt en een belangrijk onderdeel vormt van het Haagse kunstleven. De tentoonstelling Toon Kelder. Romantisch modernist biedt een overzicht van zijn werk en herontdekt zijn betekenis in het Haagse kunstleven.

Bronnen

1. Toon Kelder. Romantisch modernist
2. Snobtails
3. Jort Kelder over de aantrekkelijkheid van Zuid
4. Jort Kelder pissig na vraag Art over kakkeraccent
5. Jort Kelder liefdesleven