Ondergrondse kelders en historische bouwwerken in de Lange Hezelstraat

Published by Redactie on juli 11, 2025 | Category kelder

De Lange Hezelstraat in Nijmegen is een van de oudste straten van Nederland en heeft een rijke geschiedenis die zich uitstrekt van de middeleeuwen tot in de 19e eeuw. Binnen deze straat zijn verschillende historische gebouwen en ondergrondse kelders gevestigd, die zowel als bouwkundig als als cultureel erfgoed van groot belang zijn. Deze kelders zijn onderdeel van het historische centrum van Nijmegen en worden vaak bekeken tijdens wandelingen of historische activiteiten. De bronnen laten zien dat deze ruimtes vaak zijn opgebouwd op basis van oude, middeleeuwse constructies, en dat ze nog steeds intact zijn gebleven door de jaren heen. In dit artikel wordt dieper ingegaan op de bouwtechnieken, de historische betekenis en de toegankelijkheid van deze ondergrondse kelders, evenals op de bouwwerken in de omgeving van de Lange Hezelstraat.

Historische context en bouwtechnieken

De Lange Hezelstraat dateert al uit de 14e eeuw en was oorspronkelijk een weg naar het dorpje Hees. Tijdens de middeleeuwen werd de straat gebruikt als handelsroute, en zijn er verschillende koopmanshuizen gebouwd. Deze huizen hadden vaak opslagkelders, die werden gebruikt om handelswaar op te slaan. In de bronnen is te zien dat de kelders van deze huizen meestal zijn gemaakt met tongewelven, een techniek die voorkwam dat het gewicht van de bovenliggende bouw op de keldervloer viel. Deze techniek werd vaak gebruikt in middeleeuwse en vroegmoderne gebouwen.

Een van de belangrijkste historische feiten is dat de kelders in de Lange Hezelstraat in de 14e eeuw al bestonden. Uit archiefgegevens blijkt dat op het perceel in 1696 een pand stond dat De hopwagen heette. Van dit pand is verder weinig bekend, maar het duidt erop dat de kelders van de voorganger behouden zijn gebleven. In 1907 werd dit pand vervangen door het huidige gebouw, waarbij de kelders van de voorganger behouden bleven. Dit duidt op een zorgvuldige aanpak bij het bouwen van de nieuwe gebouwen, waarbij oude kelders werden opgenomen in het ontwerp.

De kelders in de Lange Hezelstraat zijn vooral te vinden onder de gebouwen die aan de straat staan. Deze kelders zijn gemaakt van bakstenen en hebben een groot formaat, wat wijst op een oudere bouw. De gevels van de gebouwen die op deze plekken staan, zijn vaak van steen gemaakt en hebben een klassieke uiterlijke vormgeving. Binnen de bronnen zijn meerdere historische gebouwen aangeduid als rijksmonumenten, waaronder panden met een houten balkonpui, een dubbele deur met meerruits zijlichten en een 10-ruits bovenlicht. Deze technieken zijn kenmerkend voor de bouwstijl van de 19e eeuw.

Ondergrondse kelders en hun toegankelijkheid

De ondergrondse kelders in de Lange Hezelstraat zijn onderdeel van het historische centrum van Nijmegen. Ze zijn in veel gevallen toegankelijk voor bezoekers, vooral tijdens activiteiten zoals het Nijmeegs Geschiedenisfestival TOEN. In de bronnen wordt gemeld dat de kelders op eigen gelegenheid kunnen worden bekeken, waarbij bezoekers een stempelkaart krijgen. Bij elke bezoek aan een kelder wordt een stempel geplaatst, en na vier bezoeken ontvang je een middeleeuws presentje. Dit maakt de kelders tot een interessante plek voor historische toeristen en onderwijsactiviteiten.

De kelders zijn echter niet altijd eenvoudig toegankelijk. In de bronnen is te zien dat de kelders in de 14e eeuw al bestonden, maar dat er geen duidelijke informatie is over hoe deze kelders precies zijn opgebouwd. Ook is er sprake van een historische keldertour, die wordt georganiseerd door Gilde Stadwandeling Arnhem. Deze tour loopt door het handelskwartier tussen de Rijnstraat en de Rijn, waarin ruim dertig kelders zijn samengevoegd en opengesteld. De kelders zijn hierbij geclassificeerd als historisch erfgoed, wat opnieuw aantoont dat deze ruimtes van belang zijn voor de geschiedenis.

Bouwtechnieken en materialen in de Lange Hezelstraat

In de Lange Hezelstraat zijn verschillende bouwtechnieken en materialen te vinden, die duiden op de historische betekenis van de straat. De gevels van de gebouwen zijn vaak van baksteen gemaakt, en hebben een klassieke uitstraling. Bijvoorbeeld, de gevel aan de Parkweg is vijf-assig met ingangsportiek in de tweede as. De derde en vierde as zijn uitgewerkt als risaliet, wat wijst op een klassieke bouwstijl uit de 19e eeuw.

Bij de gebouwen in de straat zijn er ook verschillende technieken toegepast, zoals het gebruik van houten balkonpuien. Deze puien zijn vaak voorzien van meerruits zijlichten en een 10-ruits bovenlicht, wat kenmerkend is voor de bouwstijl van de 19e eeuw. Bovendien zijn er in de bronnen te zien dat de houten zwikvullingen zijn gevuld met snijwerk, en dat er wapenschildjes zijn aangebracht die mogelijk zijn overgeschilderd. Dit duidt op een zorgvuldige uitvoering van de bouwwerken, waarbij ook decoratieve elementen zijn toegepast.

De gevels van de panden zijn vaak gecombineerd met een houten constructie, zoals de houten balkonpui. Deze puien zijn vaak voorzien van een gietijzeren puibalk, die wordt ondersteund door opengewerkte gietijzeren korbelen. Dit type constructie is kenmerkend voor de late 19e eeuw. De ramen zijn vaak gemaakt van hout, en hebben een klassieke uitstraling. De vensters zijn meestal voorzien van een rechte kozijn, en zijn vaak gecombineerd met een betegelde borstwering.

Historische betekenis en toekomst

De Lange Hezelstraat is een van de oudste winkelstraten van Nederland, maar de term "oudste winkelstraat" is niet volledig correct. Het zou beter zijn om te zeggen dat het de oudste straat is die nog steeds een winkelstraat is. In de 19e eeuw begon de straat zich te ontwikkelen tot een echte winkelstraat, en heeft sindsdien een historische betekenis gekregen. De straat is een belangrijk deel van het centrum van Nijmegen, en bevat veel historische gebouwen die sinds de 17e eeuw zijn gebouwd.

De historische betekenis van de straat blijkt ook uit de feiten dat er veel rijksmonumenten in de straat staan. Deze gebouwen zijn aangeduid als rijksmonumenten, wat aantoont dat ze van groot cultureel belang zijn. De straat bevat ook verschillende historische winkelpanden, die nog steeds worden gebruikt als winkel of horeca. Deze panden zijn vaak van baksteen gemaakt, en hebben een klassieke uitstraling.

Conclusie

De Lange Hezelstraat in Nijmegen is een historisch en cultureel belangrijk deel van het stadsbeeld. De straat bevat vele historische gebouwen, waaronder ondergrondse kelders die zijn gebouwd in de 14e eeuw. Deze kelders zijn in veel gevallen toegankelijk voor bezoekers, en worden vaak gebruikt tijdens historische activiteiten. De bouwtechnieken en materialen die in de straat zijn toegepast, tonen aan dat er een zorgvuldige uitvoering van de bouwwerken is geweest. De straat is een belangrijk deel van het centrum van Nijmegen, en bevat veel rijksmonumenten die sinds de 17e eeuw zijn gebouwd. De straat heeft dus zowel historische als bouwkundige waarde.