Delftse Kelders: Een Historische Ontdekkingstocht Onder de Stad

Published by Redactie on juli 12, 2025 | Category kelder

De stad Delft herbergt een rijk verleden, dat zich niet alleen boven de grond manifesteert in historische panden en grachten, maar ook verborgen ligt onder de straatstenen. Recent archeologisch onderzoek heeft een reeks middeleeuwse kelders blootgelegd, die een fascinerend inzicht bieden in de bouwgeschiedenis, het dagelijks leven en de economische activiteiten van de stad door de eeuwen heen. Deze kelders, variërend in leeftijd van de 13e tot de 15e eeuw, getuigen van een complexe geschiedenis en bieden unieke mogelijkheden voor zowel historisch onderzoek als herbestemming.

De Ontdekking van Middeleeuwse Kelders

Verschillende recente renovatieprojecten in Delft hebben geleid tot de ontdekking van deze historische kelders. Zo werden tijdens de verbouwing van het pand Hippolytusbuurt 43, dat nu het Delfts Brouwhuis huisvest, middeleeuwse kelders uit circa 1300 aangetroffen. Onder begeleiding van Archeologie Delft werd de kelder uitgegraven en onderzocht, waarbij scherven van een middeleeuwse bierpul werden gevonden. Dit suggereert dat de kelder in het verleden mogelijk als brouwerij heeft gediend. Een andere belangrijke vondst vond plaats in de Oude Manhuissteeg, waar tijdens grondwerken de fundamenten van een vroegere herberg, mogelijk verbonden aan Johannes Vermeer, werden blootgelegd. Ook op het Heilige Geestkerkhof werden twee kelders ontdekt, waarvan één dateert uit de 13e eeuw, vol met historische artefacten zoals kloostermoppen, Delfts blauw, botten en resten van bierpullen uit 1280-1290.

Bouwtechnieken en Materialen

De constructie van deze kelders vertoont diverse bouwtechnieken en materialen die kenmerkend zijn voor de middeleeuwen. De oudste kelders, daterend uit de 14e en 15e eeuw, zijn vaak gebouwd met behulp van kloostermoppen, middeleeuwse bakstenen die in de regio werden geproduceerd. De kelders vertonen verschillende gewelven, waaronder kruisgewelven en tonvormige gewelven. In sommige gevallen zijn de kelders deels ondergronds en deels half ondergronds, afhankelijk van het verschil in straatniveau. Zo lag het Heilige Geestkerkhof circa 1,3 meter hoger dan de Hippolytusbuurt, waardoor de kelders aan die zijde slechts gedeeltelijk ondergronds waren.

Bij de renovatie van panden werden soms oudere balken en materialen hergebruikt in de constructie van de kelders, wat wijst op een pragmatische benadering van bouwen en hergebruik van materialen. In Hippolytusbuurt 43 werden bijvoorbeeld stalen palen gebruikt die rusten op de fundamenten van het oude keldergewelf, terwijl voor de bovenvloer deels oudere balken van diverse herkomst werden hergebruikt.

Functie en Gebruik van de Kelders

De functie van de kelders in Delft was divers. Naast de opslag van goederen dienden ze ook als brouwerijen, zoals blijkt uit de vondst van bierpullen in de kelder van het Delfts Brouwhuis. In sommige gevallen werden kelders gebruikt voor het transport van goederen, zoals blijkt uit een brede opening in de kelder aan de Hippolytusbuurt 43, die mogelijk werd gebruikt voor het transport van biervaten. Kelders werden ook gebruikt als vorstvrije ruimtes voor de opslag van voedsel en andere waardevolle goederen. In het verleden werden kelders soms ook gebruikt als dienstbodenkamers of als onderdeel van een winkel.

Historische Betekenis en Verbindingen met Bekende Figuren

De ontdekte kelders zijn niet alleen van belang vanwege hun bouwtechnische en functionele aspecten, maar ook vanwege hun historische betekenis en mogelijke connecties met bekende figuren uit de Delftse geschiedenis. De kelder in de Oude Manhuissteeg wordt in verband gebracht met Johannes Vermeer, de beroemde Delftse schilder. De fundamenten die daar zijn blootgelegd, behoren mogelijk tot de herberg Mechelen, die in de 19e eeuw werd gesloopt. De kelder van Vermeer is van belang voor wetenschappers en bezoekers en er zijn plannen om de ruimte te restaureren en toegankelijk te maken voor het publiek.

Ook het Steen, de voormalige stadsgevangenis van Delft, herbergt een rijke geschiedenis en is verbonden met bekende figuren zoals Balthasar Gerards, de moordenaar van Willem van Oranje, die hier gevangen zat.

Restauratie en Herbestemming

De restauratie en herbestemming van de ontdekte kelders vormen een uitdaging, maar bieden ook kansen voor het behoud van het historische erfgoed van Delft. Bij de restauratie is het belangrijk om de oorspronkelijke materialen en bouwtechnieken te respecteren en te behouden. Technische uitdagingen, zoals het impregneren van de muren en het beheersen van de kosten voor het onderhoud, moeten worden overwonnen.

De herbestemming van de kelders kan variëren van het behoud van de kelders als archeologische vindplaatsen tot het transformeren van de kelders in toeristische attracties, horecagelegenheden of opslagruimtes. Het Delfts Brouwhuis heeft bijvoorbeeld de ontdekte kelder geïntegreerd in hun bedrijfsvoering en biedt rondleidingen aan om de kelder te presenteren aan het publiek. De kloostermoppen die tijdens de opgravingen zijn gevonden, worden gedoneerd aan de Oude Kerk voor gebruik bij de renovatie.

Kelders in Moderne Woningen

In moderne woningen in Delft zijn kelders minder gebruikelijk, maar nog steeds aanwezig. Deze kelders zijn vaak kleiner en worden voornamelijk gebruikt als opslagruimte. Ze zijn vaak niet toegankelijk voor woonruimte, maar kunnen wel een belangrijke rol spelen in de bouwgeschiedenis van het gebouw.

Conclusie

De ontdekking van middeleeuwse kelders in Delft biedt een fascinerend inzicht in het verleden van de stad. Deze kelders getuigen van een rijke bouwgeschiedenis, diverse functies en connecties met bekende figuren uit de Delftse geschiedenis. De restauratie en herbestemming van deze kelders vormen een uitdaging, maar bieden ook kansen voor het behoud van het historische erfgoed van Delft en het creëren van nieuwe mogelijkheden voor toerisme, recreatie en culturele beleving. De kelders zijn een belangrijk onderdeel van de identiteit van Delft en dragen bij aan het begrip van de levensomstandigheden en de economische activiteiten van de stad door de eeuwen heen.

Bronnen

oude