Archeologische Ontdekkingen in Roermond: Middeleeuwse Fundamenten en Glasbewaring

Published by Redactie on juli 12, 2025 | Category kelder

De stad Roermond herbergt een rijke geschiedenis, die recentelijk opnieuw aan het licht is gekomen door archeologische opgravingen. Deze opgravingen, voornamelijk uitgevoerd in de binnenstad, hebben een schat aan informatie blootgelegd over de vroegere bewoning, bouwtechnieken en het dagelijks leven in de middeleeuwse stad. De vondsten variëren van massieve mergelmuren en uitgebreide keldercomplexen tot grote hoeveelheden middeleeuws glas, en bieden nieuwe inzichten in de ontwikkeling van Roermond door de eeuwen heen.

Vroege Bewoning en Versterkte Structuren

Archeologisch onderzoek in de tuin van het voormalige Commandantshuis heeft de aanwezigheid van dikke mergelmuren onthuld die mogelijk dateren uit de dertiende eeuw of eerder. De muren zijn dermate massief dat gesuggereerd wordt dat ze deel uitmaakten van een versterkt huis of een ander belangrijk gebouw. Hoewel de exacte functie van deze structuren nog onduidelijk is, sluit het niet uit dat er naast de bekende Voogdij, die op de Buitenop lag, ook andere verdedigbare woningen in de middeleeuwse stad aanwezig waren. Onderzoek naar de locatie van een ‘castrum’ dat in het Siegsburgs Mirakelboek wordt genoemd, kan mogelijk meer duidelijkheid verschaffen.

De oudste betrouwbare kaart van Roermond, die van Herman Janssens uit 1671, toont de tuin achter het Commandantshuis onbebouwd. Eerdere kaarten, zoals die van Van Deventer (voor 1554), geven weinig detail over de bebouwing binnen de stadsmuren, terwijl kaarten van Hogenberg (1582) en Blaeu (ca. 1640) slechts een beperkt beeld geven van de individuele huizen. Dit maakt het lastig om de exacte situatie voor de stadsbranden van 1554 en 1665 te reconstrueren.

Keldercomplexen en Bouwtechnieken

Onder het stadhuis van Roermond is een van de oudste middeleeuwse kelders van de stad gevonden, gebouwd met kolenzandsteen. Deze datering rond 1200 is opvallend, aangezien men later mergel begon te gebruiken, een makkelijker te bewerken materiaal. De kelders, vaak gebouwd met breuksteen, waren waarschijnlijk onderdeel van overheidsgebouwen of de woningen van de stedelijke elite, die zich deze kostbare constructies konden veroorloven. De aanwezigheid van consoles in de muren, waarop ooit een houten vloer rustte, is een bijzonder detail.

De opgravingen hebben een wirwar van bouwsporen blootgelegd, waaronder putten, muren van mergel en baksteen, en gemetselde afvoerkanalen. Deze sporen dateren uit verschillende perioden, van de dertiende tot de negentiende eeuw, en getuigen van de continue bewoning en heropbouw van de stad.

De Glasvondsten van Roermond

Bij rioolwerkzaamheden op het Wilhelminaplein zijn aanzienlijke hoeveelheden middeleeuws glas gevonden, mogelijk de grootste archeologische glasvondst van Nederland. De vondst omvat duizenden fragmenten van vensterglas, waaronder zeldzaam gebrandschilderd glas uit de periode 1300-1850. Het glas werd aangetroffen in een zandige grondlaag, die diende als opvulling van de oude vestinggracht aan het einde van de negentiende of het begin van de twintigste eeuw.

Het glas is afkomstig van gegraveerde ruitjes met versieringen uit de gotiek en renaissance, met afbeeldingen van mensen, dieren, landschappen, engelen, wapenschilden en geometrische voorstellingen. Het is aannemelijk dat het glas afkomstig is van een glasbedrijf dat eind zestiende en begin zeventiende eeuw in Roermond actief was en glasplaten produceerde voor hergebruik. Een deel van de scherven is te zien geweest op de Biennale Glaskunst in Roermond. Een eerdere, vergelijkbare vondst in 2009 betrof ruim 1200 kilo vensterglas uit de periode 1200-1600.

Restauratie en Behoud van Historisch Erfgoed

De Stichting Oude Kerkhof speelt een belangrijke rol in het behoud van het historische erfgoed van Roermond. De stichting heeft zich ingezet voor het behoud van de begraafplaats ‘Nabij Kapel in ’t Zand’, die in 2001 als beschermd rijksmonument is aangewezen. Restauraties zijn uitgevoerd aan grafmonumenten, waaronder het graf met de handjes en de grafkapellen van de families Bongaerts en Stoltzenberg. Ook is een nieuwe grafkapel voor de familie Killaars gerealiseerd, waarbij tijdens de uitgraving menselijke overblijfselen werden aangetroffen in een oude knekelput.

De restauratie van het ‘lijkenhuisje’ en ‘kruithuisje’, beide ontworpen door Pierre Cuypers, is eveneens voltooid. Het lijkenhuisje is nu een museale ruimte waar presentaties worden gegeven.

Stadsbranden en Wederopbouw

Roermond heeft door de eeuwen heen meerdere malen te maken gehad met verwoestende stadsbranden, waaronder die van 1554 en 1665. Deze branden hebben grote delen van de stad in as gelegd, maar ook kansen geboden voor wederopbouw en herinrichting. Na de brand van 1665 werd op de plaats van drie huizen aan de Markt een nieuw, groot stadspaleis gebouwd, het latere Commandantshuis.

De kaarten van Blaeu en Van Hogenberg geven een indicatie van de bebouwing na de stadsbranden, maar zijn niet altijd even betrouwbaar. Cartografen leken vaak van elkaar te hebben nagetekend, waardoor de nauwkeurigheid van de kaarten in twijfel wordt getrokken.

Conclusie

De archeologische opgravingen in Roermond hebben een waardevolle bijdrage geleverd aan onze kennis van de geschiedenis van de stad. De vondsten van middeleeuwse muren, keldercomplexen en glaswerk getuigen van een rijke en complexe verleden. De restauratie en het behoud van historisch erfgoed, mede dankzij de inzet van de Stichting Oude Kerkhof, zijn essentieel om dit verleden voor toekomstige generaties te bewaren. De interpretatie van de opgravingen is echter nog niet voltooid en vereist verder onderzoek om een volledig beeld te krijgen van de vroegere bewoning en ontwikkeling van Roermond.