De Koninklijke Grafkelder in Delft: Geschiedenis, Uitbreidingen en Mysterie

Published by Redactie on juli 12, 2025 | Category kelder

De Nieuwe Kerk in Delft herbergt een unieke en historische locatie: de koninklijke grafkelder. Deze kelder, die sinds de 16e eeuw in gebruik is als laatste rustplaats voor leden van het Huis van Oranje-Nassau, is omgeven door mysterie en ondergaat voortdurend veranderingen om aan de behoeften van de tijd te voldoen. Dit artikel belicht de geschiedenis van de grafkelder, de recente uitbreidingen, de beperkte toegankelijkheid en de archeologische ontdekkingen die de omgeving ervan rijk is.

De Oorsprong en Vroege Geschiedenis

De verbintenis tussen Delft en het Huis van Oranje ontstond in de tijd van Willem van Oranje, die na zijn moordaanslag in 1584 in Delft werd begraven. Oorspronkelijk was dit een tijdelijke oplossing, aangezien zijn familie oorspronkelijk begraven wilde worden in Breda. Door de belegering van Breda door de Spanjaarden werd Delft echter de definitieve rustplaats van de ‘Vader des Vaderlands’. De eerste grafkelder was eenvoudig, bestaande uit een baldakijn en een lege doodskist. Later werd deze uitgebreid met een monument van Hendrick de Keyser, dat tot op de dag van vandaag een belangrijke publiekstrekker is.

De Nieuwe Kerk, oorspronkelijk gebouwd als een houten kapel, groeide in de loop der eeuwen uit tot de imposante kerk die we nu kennen. De keuze voor Delft als grafstede van de Oranjes werd definitief toen ook Willem van Oranjes zoon, prins Maurits, in de Nieuwe Kerk werd bijgezet, nadat Breda opnieuw in Spaanse handen was gevallen. Sindsdien zijn bijna alle leden van het Nederlandse Koninklijk Huis hier begraven.

Uitbreidingen en Verbouwingen door de Eeuwen Heen

De grafkelder is door de eeuwen heen meerdere keren verbouwd en uitgebreid. Koning Willem I liet in het begin van de 19e eeuw onderzoek doen naar de staat van het praalgraf en de grafkelder, wat leidde tot een aanzienlijke uitbreiding in 1822. Hierbij werden de kisten van elf Oranjetelgen overgebracht van de oude naar de nieuwe kelder. In totaal rusten er nu 46 personen in de oude en nieuwe grafkelder.

In 1996 vond er een ingrijpende restauratie plaats van het praalgraf van Willem van Oranje. Het marmer was aangetast door zouten en het monument werd in 850 stukken uiteen gehaald, schoongemaakt en weer in elkaar gezet. Recentelijk, in 2022, is de grafkelder opnieuw uitgebreid om te voldoen aan de groeiende behoefte aan ruimte. Deze uitbreiding omvatte het graven van een nieuwe ruimte onder de kerk, waarbij een groot aantal graven van stadsburgers werden geruimd. Uit opgravingen bleek dat er soms wel 23 kisten bovenop elkaar begraven waren. De resten zijn opgeslagen voor DNA-onderzoek en de schedels en lange botten zijn in een nieuw graf begraven.

De Toegankelijkheid en het Geheimzinnige Karakter

De koninklijke grafkelders zijn niet toegankelijk voor het publiek. Alleen leden van de koninklijke familie en een beperkt aantal beëdigde medewerkers hebben toegang, en zij zijn gebonden aan strikte geheimhouding. Dit draagt bij aan het mysterie rondom de grafkelder. Zelfs de exacte indeling en de identiteit van alle personen die er begraven liggen zijn niet algemeen bekend.

De toegang tot de kelder wordt bewaakt door de burgemeester van Delft, die de sleutel in bezit heeft. De burgemeester opent de grafkelder in aanwezigheid van medewerkers van de AIVD en marechaussees, onder andere voor jaarlijkse inspecties. Er zijn twee toegangspoorten: een grote sluitsteen bij het grafmonument van Willem van Oranje en een kleine dienstingang. De sluitsteen wordt alleen geopend bij een begrafenis, terwijl de dienstingang wordt gebruikt voor werkzaamheden of inspecties.

Archeologische Ontdekkingen in de Omgeving

Naast de grafkelder zelf, is de omgeving van de Nieuwe Kerk rijk aan archeologische vondsten. Zo werd er tijdens de renovatie van het Heilig Geestkerkhof een middeleeuwse kelder ontdekt, bestaande uit twee verschillende kelders. Een 15e-eeuwse kelder met een kruisgewelf en een 14e-eeuwse kelder met een tonvormig gewelf en een kaarsnis. Deze kelders werden in de middeleeuwen gebruikt voor de opslag van bederfelijke waren zoals boter, kaas en bier, waar Delft in die tijd beroemd om was. De kelder zal gerestaureerd worden en opnieuw in gebruik genomen worden als bierkelder.

Ook de plattegronden van de grafkelder, gemaakt door Willem van der Lely in 1758, bieden waardevolle inzichten in de geschiedenis van de locatie. Hoewel het onzeker is of Van der Lely zelf toegang had tot de kelder, geeft zijn tekening een beeld van de indeling en de verbouwingen die in die tijd plaatsvonden.

Nieuwe Technieken en Toekomstige Ontwikkelingen

De recente uitbreiding van de grafkelder is mede mogelijk gemaakt door nieuwe technieken die het mogelijk maken om dieper te graven zonder de stabiliteit van de kerk te compromitteren. De nieuwe kelder is ruimer en biedt stahoogte, in tegenstelling tot het oudere gedeelte, dat alleen kruipend te bereiken is. Er is ook rekening gehouden met de mogelijkheid van crematie, aangezien prinses Christina in 2019 de eerste Oranje was die gecremeerd werd. Hoewel er nog geen plannen zijn om haar urn naar Delft over te brengen, is er in de nieuwe kelder wel een plek gereserveerd voor urnen.

De nieuwe kelder is afgewerkt met strak beton, messing plinten en leemstuc voor de vochthuishouding. Er is indirect licht via het plafond en de vloer, en er zijn zitjes geplaatst voor een comfortabelere sfeer.

Data en Formaten

De informatie over de grafkelder is afkomstig uit diverse bronnen, waaronder nieuwsartikelen, historische documenten en websites van de Nieuwe Kerk en het Stadsarchief Delft. De dataformaten variëren van tekstuele beschrijvingen tot plattegronden en animaties van de uitbreiding. De data is overwegend semi-gestructureerd, zoals JSON en HTML, en wordt gebruikt voor het verspreiden van informatie en het bevorderen van het begrip van de geschiedenis en de huidige staat van de grafkelder.

Conclusie

De koninklijke grafkelder in Delft is een fascinerende locatie met een rijke geschiedenis en een mysterieus karakter. Door de eeuwen heen is de kelder meerdere keren verbouwd en uitgebreid om aan de behoeften van de tijd te voldoen. De beperkte toegankelijkheid en de strikte geheimhouding dragen bij aan de aantrekkingskracht van de locatie. De archeologische ontdekkingen in de omgeving en de toepassing van nieuwe technieken bij de recente uitbreiding getuigen van de voortdurende aandacht voor het behoud en de ontwikkeling van deze unieke plek. De grafkelder blijft een belangrijk symbool van de Nederlandse monarchie en een getuigenis van de lange en bewogen geschiedenis van Delft.

Bronnen

oude
kerk