Van Wolfraamdraad tot LED: Een Overzicht van Lichtbronnen in Huis en Historie

De evolutie van kunstmatige verlichting is nauw verbonden met de ontwikkeling van woningen en de leefomgeving. Van de introductie van de gloeilamp tot de opkomst van LED-technologie, lichtbronnen hebben een significante invloed gehad op de inrichting, functionaliteit en esthetiek van interieurs. Dit artikel biedt een overzicht van de geschiedenis en de verschillende soorten lichtbronnen, met een focus op de overgang van traditionele gloeilampen naar modernere alternatieven.

De Ontwikkeling van de Gloeilamp

De basis voor de moderne gloeilamp werd gelegd in 1908 met de uitvinding van de wolfraamdraad door Coolidge, gevolgd door de gasvulling van de gloeilamp door Irving Langmuir in 1913. Deze innovaties maakten de gloeilamp een praktische en betrouwbare lichtbron. Architecten, zoals Cuypers, erkenden al snel de voordelen van dit nieuwe systeem. De lampen die in advertenties werden getoond, werden archetypen die tot op heden door ontwerpers worden nagebootst.

In de vroege jaren dertig werd de gloeilamp steeds meer gemeengoed in huishoudens. Philips introduceerde in 1934 in Groningen ‘Het gezellige huis’, een demonstratieruimte waarin de voordelen van moderne verlichting werden gepresenteerd. Deze ruimte omvatte een complete inrichting, van hal tot badkamer, met armaturen en lampen van Philips. De focus lag op het creëren van een moderne en comfortabele leefomgeving.

Indirecte Verlichting en de Nieuwe Zakelijkheid

Een belangrijke ontwikkeling in de verlichting was de opkomst van indirecte verlichting. Deze methode, waarbij het licht niet direct van de bron afkomstig is, werd populair bij architecten van de Nieuwe Zakelijkheid en het functionalisme. Het idee was om een zachte, diffuse verlichting te creëren die schaduwen minimaliseerde en een ontspannen sfeer bevorderde.

Verlichting in de Keuken

De keuken, traditioneel gezien de domein van de huisvrouw, kreeg in de jaren dertig speciale aandacht wat betreft verlichting. Naast een eenvoudige plafondlamp werd vaak een ‘pottenkijker’ geïnstalleerd boven de gootsteen en het fornuis. Dit type lamp, geïnspireerd door het boek ‘Die Neue Haushalt’ van Erna Meyer, was bedoeld om de functionaliteit van de keuken te verbeteren en de huisvrouw te helpen bij het bereiden van maaltijden. De ‘pottenkijker’ werd een effectieve verkoopstrategie, waarbij de nadruk lag op het moderne en efficiënte huishouden.

De Opkomst van LED-verlichting

Sinds 2012 is het gebruik van traditionele gloeilampen verboden, wat heeft geleid tot de opkomst van LED-lampen en filamentlampen als energiezuinige alternatieven. LED-lampen bieden een aanzienlijk lager energieverbruik en een langere levensduur in vergelijking met gloeilampen. Filamentlampen combineren het klassieke ontwerp van gloeilampen met de efficiëntie van LED-technologie.

Vergelijking tussen Gloeilampen en LED-lampen

De volgende tabel geeft een overzicht van de belangrijkste verschillen tussen klassieke gloeilampen en LED-lampen:

Fabriekscodes en Productiedatums op Lampen

Philips maakte gebruik van fabriekscodes op lampen om de productielocatie en -datum aan te geven. Zo staat een vierkantje met een verticale lijn voor een fabriek in Polen, terwijl een sterretje (*) de fabriek in Weert, Nederland, aangeeft. Een cirkel zonder stip duidt op een productielocatie in de Verenigde Staten. De productiedatum wordt aangegeven met een letter-cijfer combinatie, waarbij letters staan voor maanden en cijfers voor het laatste cijfer van het productiejaar.

Problemen met LED-verlichting

Er zijn meldingen van problemen met LED-lampen, bijvoorbeeld in de keuken waar twee LED-lampen via een enkelvoudig snoer niet werken, terwijl een combinatie van een oude lamp en een LED-lamp wel functioneert. Dit kan wijzen op compatibiliteitsproblemen of een defect in de LED-lampen zelf.

Vintage Lampen en de Moderne Esthetiek

Vintage lampen, met hun karakteristieke gloeidraden en goudgele glas, zijn populair vanwege hun nostalgische uitstraling en energiezuinigheid. Ze zijn verkrijgbaar in verschillende vormen, zoals bolvorm, kaarsvorm en grote, ronde samenstellingen. Deze lampen kunnen worden gebruikt in verschillende ruimtes, zoals de eettafel en de slaapkamer, om een gezellige en warme sfeer te creëren.

De Rol van Vrouwen in de Verlichtingskeuze

In de jaren twintig en dertig speelden vrouwen een belangrijke rol bij de keuze van verlichting. Tijdschriften en boeken adviseerden huisvrouwen over de juiste verlichting voor hun woning, met de nadruk op functionaliteit en esthetiek. De firma Gispen organiseerde workshops voor Vrouwen Electriciteits Vereenigingen om hen te informeren over moderne verlichtingstechnieken.

Schemerlicht en Doe-Het-Zelf Activiteiten

Hoewel indirecte verlichting werd gepromoot, waren er ook alternatieven. Kitty Hack-Wijsmuller moedigde vrouwen aan om zelf schemerlampenkappen te maken van batikpapier, waardoor oude lampen een nieuw uiterlijk kregen. Dit was een vroege vorm van doe-het-zelf activiteit, die in contrast stond met de voorkeur voor moderne, gestandaardiseerde verlichting.

Conclusie

De ontwikkeling van lichtbronnen is een reflectie van technologische vooruitgang en veranderende esthetische voorkeuren. Van de uitvinding van de gloeilamp tot de opkomst van LED-verlichting, de zoektocht naar efficiënte en sfeervolle verlichting is voortdurend gaande. De overgang van traditionele gloeilampen naar LED-lampen is een belangrijke stap in het verminderen van energieverbruik en het creëren van duurzame verlichtingsoplossingen. De historische context, zoals de rol van architecten, fabrikanten en huisvrouwen, benadrukt de complexe relatie tussen technologie, design en maatschappelijke trends in de wereld van verlichting.

Bronnen

1. etc-shop.nl
2. designhistory.nl
3. bnnvara.nl
4. lichten.nl
5. circuitsonline.net