De oudste kelders in Nederland: Historische waarde en bouwtechnieken

De oudste kelders in Nederland zijn niet alleen historisch van belang, maar ook een waardevol onderdeel van de bouw- en renovatiepraktijk. Deze ruimtes bieden inzicht in de bouwmaterialen, technieken en historische context van de afgelopen eeuwen. In dit artikel worden de oudste bekende kelders in Nederland besproken, inclusief hun bouwtechnieken, historische betekenis en hun huidige toepassing.

Oudste kelders in Nederland

De oudste kelders in Nederland zijn te vinden in verschillende steden, waaronder Utrecht, Leiden, Rotterdam en Doesburg. De meeste van deze kelders zijn grotendeels ongemoeid gebleven, waardoor ze een unieke blik op de geschiedenis bieden. De oudste resten in de kelders gaan terug tot de eerste eeuw na Christus, toen er een Romeins fort, Traiectum, werd gebouwd aan de rand van de Rijn. Dit was het begin van de stad Utrecht.

In Leiden is de kelder van Breestraat 113 een van de oudste kelders in Nederland. Deze kelder dateert uit de 13de eeuw en bevat een hergebruikte Romeinse zuil, die ooit uit de Eifel en noordoost Frankrijk was gehaald. De zuil is gemaakt van Baumberger kalkzandsteen en heeft een kapiteel met gestileerde knoppen, kenmerkend voor de gotiek. De kelder is tegenwoordig onderdeel van een boekhandel en is toegankelijk.

In Rotterdam is de oudste Hindoetempel van Nederland te vinden in een kelder aan de Nozemanstraat. Deze tempel, de Sri Shiv Mandir, is al sinds 1975 in gebruik en viert dit jaar haar 45e verjaardag. De tempel wordt beheerd door Akash Harinarain en zijn familie, die het vrijwilligerswerk van hun overleden ouders voortzetten. Elke zondag worden religieuze diensten gehouden, met gemiddeld 100 bezoekers per keer.

Bouwtechnieken en materialen

De bouwtechnieken en materialen die gebruikt werden bij de bouw van deze kelders zijn zeer divers. In de kelder van Breestraat 113 wordt gebruikgemaakt van bakstenen en natuursteen. De bakstenen zijn gemaakt van leem en worden vaak in combinatie met natuursteen gebruikt. De zuilen zijn gemaakt van Baumberger kalkzandsteen en hebben een kapiteel met gestileerde knoppen, kenmerkend voor de gotiek.

In de kelder onder het Domplein in Utrecht wordt gebruikgemaakt van baksteen en natuursteen. De bouw van de Domtoren begon in 1320, en de toren is grotendeels gebouwd volgens het plan van de eerste bouwmeester, Jan van Henegouwen. De bouw vond in verschillende fasen plaats, waarbij de toren tot op hoge hoogte was gebouwd. Tijdens de bouwperiode van 1345 tot 1360 werd de bouw meermalen onderbroken, waardoor de bouw van de toren ongeveer 35 jaar duurde.

In de kelder van De Waag in Doesburg wordt gebruikgemaakt van bakstenen en houten planken. De vloer is gemaakt van houten planken, wat een warme en authentieke sfeer creëert. De muren zijn gemaakt van bakstenen, wat een klassieke uitstraling geeft. De vensters zijn gemaakt van glas, wat licht binnenlaat en de ruimte lichter maakt. De deuren zijn gemaakt van hout, wat een warme en authentieke uitstraling geeft.

Historische waarde en toekomstige ontwikkelingen

De historische waarde van deze kelders is enorm. Ze bieden een unieke kans om 2000 jaar geschiedenis van de stad Utrecht te ontdekken. De kelders bevatten de fundamenten van het Romeinse fort, waaronder de principia, het hoofdgebouw van het fort, en de via praetoria, een weg die van noord naar zuid liep door het fort. Daarnaast zijn er ook restanten van middeleeuwse gebouwen en archeologische vondsten zoals dakpannen, honden-, katten- en rendierafdrukken, en zelfs ballista’s en een bronzen spiegel. Deze vondsten zijn belangrijk voor het begrijpen van de historische verdeling van de stad en de ontwikkeling van de bewoning.

De toekomstige ontwikkelingen van deze archeologische kelders zijn veelbelovend. De kelders zijn grotendeels ongemoeid gebleven, wat ertoe heeft geleid dat de resten van de Romeinse tijd en de middeleeuwen goed bewaard zijn gebleven. De luchtvochtigheid in de kelder wordt op een hoog niveau gehouden om de archeologische resten te beschermen. Dit is belangrijk, omdat de overblijfselen van de Romeinse tijd zeer kwetsbaar zijn voor verlies door vocht en luchtvervuiling.

Toegankelijkheid en bezoekers

De toegankelijkheid van deze kelders is beperkt, maar biedt bezoekers een unieke kans om de geschiedenis van Utrecht te ontdekken. De bezoeker die vanaf het Domplein de trap af loopt, komt in een vochtige kelder terecht. De ruimte is ontworpen om de geschiedenis van de stad te laten tot leven komen, en bezoekers kunnen via een interactieve tour de verhalen van het Domplein meemaken.

De kelders zijn ook een populaire plek voor evenementen, zoals bruiloften, jubilea, feesten en partijen. De ruimte heeft een imposante uitstraling en is geschikt voor groepen tot 60 personen. De kelder is ook uitgerust met moderne installaties, zoals verwarming, luchtverversing en elektriciteit. Deze installaties zijn aangelegd op een manier die zowel esthetisch als functioneel is.

Conclusie

De oudste kelders in Nederland zijn niet alleen historisch van belang, maar ook een waardevol onderdeel van de bouw- en renovatiepraktijk. Deze ruimtes bieden inzicht in de bouwmaterialen, technieken en historische context van de afgelopen eeuwen. De kelders in Utrecht, Leiden, Rotterdam en Doesburg zijn voorbeelden van hoe deze ruimtes tot op de dag van vandaag een rol spelen in de geschiedenis en het functioneren van de steden.

Bronnen

1. De archeologische kelder onder het Domplein: een unieke ruimte met historische waarde
2. De kelder van De Waag
3. De kelder van De Waag in Doesburg: een historische ruimte met functionele uitstraling
4. De ijskelder, die oorspronkelijk bij Kasteel Huis Doorn hoorde
5. In deze kelder bevindt zich de oudste Hindoetempel van Nederland
6. De kelder van De Waag in Doesburg: een historische ruimte met functionele uitstraling
7. De oudste kelders in Nederland: Historische waarde en bouwtechnieken
8. De kelder van De Waag
9. Oudste kelders in Nederland