Historische woningen op Over de Kelders in Leeuwarden: bouwstijl, renovatie en juridische aspecten

Published by Redactie on juli 12, 2025 | Category kelder

In het centrum van Leeuwarden ligt de straat Over de Kelders, een straat met een rijke architectonische erfenis en historische gebouwen die veelzeggend zijn voor de bouwtrant in de 17e eeuw. De adressen Over de Kelders 2 en 4 vallen onder de categorie van rijksmonumenten, wat aantoont dat deze panden beschermde gebouwen zijn, vanwege hun culturele en historische waarde. Deze panden tonen een typische scheppenbouw met een zadeldak, een puntgevel met verlaagde pilastergevel en een jaartalstenen Anno 1697. De straat ligt in een woonwijk met een ruimtelijke indeling en een overzichtelijke bebouwing, wat aangeeft dat het om een historisch stadsdeel gaat.

Deze woningen zijn niet alleen van architectonisch belang, maar ook van belang voor de renovatie- en bouwpraktijk. Ze vallen onder de categorie woonhuis(K), wat duidt op een oorspronkelijke functie van een woning. In de afgelopen jaren zijn er verschillende aanvragen voor omgevingsvergunningen geweest, waaronder een interne verbouwing en aanpassing van de winkelpui. Dit suggereert dat er sprake is van een vernieuwing van de gebruiksfunctie, bijvoorbeeld om het pand geschikt te maken voor moderne woningbouw of commerciële doeleinden.

Deze combinatie van historische waarde, bouwstijl en huidige renovatieplannen maakt de straat Over de Kelders tot een interessant onderwerp voor woningzoekenden, renovatiebedrijven en bouwondernemingen. De volgende paragrafen zullen de belangrijkste aspecten bespreken: de bouwstijl en technische kenmerken, de historische waarde en bescherming, de renovatie- en bouwregels, en het juridische kader.

Bouwstijl en technische kenmerken van de woningen

De woningen op Over de Kelders in Leeuwarden zijn gebouwd met een zadeldak, een typisch kenmerk van de scheppenbouw uit de 17e eeuw. Dit type dak bestaat uit twee hellende vlakken, waarbij de gevels vaak een puntgevel hebben. De gevels zijn vaak verlaagde pilastergevels, wat betekent dat er in de gevels pilasters zijn aangebracht, maar deze zijn iets lager geplaatst dan normaal. Hierdoor ontstaat een krachtige, maar toch rustige uitstraling.

De woningen hebben twee verdiepingen, met een voorbouw onder dwars schilddak. Dit is een typisch kenmerk van de middeleeuwse en vroegmoderne bouwstijl, waarbij de voorbouw van het pand een aparte ruimte vormt, vaak gebruikt voor de keuken of een loggia. Daarnaast is er een rechte kroonlijst met consoleparen, wat wijst op een 19e-eeuwse hermaking of verbetering van het gebouw. Dit suggereert dat de woningen mogelijk zijn hersteld of aangepast in de 19e eeuw, waardoor ze een combinatie zijn van oude bouwtechnieken en moderne aanpassingen.

De jaartalstenen Anno 1697 zijn een duidelijk bewijs van de historische waarde van het pand. Deze stenen zijn vaak op de gevel aangebracht en tonen het jaartal van de bouw of renovatie. Dit maakt het mogelijk om de historische context van het pand te bepalen en het in te passen in het huidige bouwkundige kader.

Historische waarde en bescherming

De woningen op Over de Kelders 2 en 4 zijn rijksmonumenten, wat wil zeggen dat ze opgenomen zijn in het rijksmonumentenregister. Dit register bevat alle gebouwen die vanwege hun culturele, architectonische of historische waarde beschermd moeten worden. De rijksmonumentenzorg zorgt ervoor dat er geen ongeoorloofde veranderingen in het gebouw mogen plaatsvinden, tenzij er een monumentenvergunning is aangevraagd.

Deze bescherming geldt zowel voor het uiterlijk van het gebouw als voor de interne opbouw. Dit betekent dat er bijvoorbeeld geen nieuwe ramen, daken of gevels mogen worden aangebracht zonder toestemming van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed. Daarnaast is er een verplichte bewaartaxatie van het gebouw, waarmee de waarde van het pand wordt vastgesteld voor het geval er sprake is van een verkoop of verhuur.

De toepassing van deze bescherming kan lastig zijn, maar ook belangrijk. Bijvoorbeeld bij een renovatie of verbouwing moet er rekening worden gehouden met de originele vormgeving, zodat de historische uitstraling van het gebouw behouden blijft. Dit kan bijdrragen aan het behouden van de esthetische waarde van de straat en het stadsbeeld van Leeuwarden.

Renovatie- en bouwregels

Bij het renoveren van een rijksmonument zijn er specifieke regels en voorschriften van toepassing. De wettelijke eisen zijn in dit geval strenge, omdat het om een geschiedenisbeschermd gebouw gaat. Hieronder staan enkele belangrijke aspecten van renovatie en bouw:

1. Aanvragen van vergunningen

Bij elke aanpassing van het gebouw, zoals het aanbrengen van nieuwe ramen, het aanpassen van de gevel of het aanleggen van een nieuwe verwarmingsinstallatie, is een aanvraag van een omgevingsvergunning vereist. In het geval van Over de Kelders 4 is er al een aanvraag van een omgevingsvergunning geweest voor de interne verbouwing en aanpassing van de winkelpui. Dit suggereert dat er sprake is van een vernieuwing van de gebruiksfunctie, bijvoorbeeld om het pand geschikt te maken voor moderne woningbouw of commerciële doeleinden.

2. Historische restauratie

Bij renovatie moet er rekening worden gehouden met de originele vormgeving van het gebouw. Dit betekent dat materialen, kleuren en vormgevingen van het originele ontwerp moeten worden behouden. Bijvoorbeeld bij het aanbrengen van een nieuw dak moeten de vorm, kleur en materialen overeenkomen met de oorspronkelijke bouw.

3. Beperkingen bij renovatie

Er zijn beperkingen bij de renovatie van een rijksmonument. Bijvoorbeeld: - Geen aanpassingen aan de gevel zonder toestemming. - Geen nieuwe ramen of deuren die het originele ontwerp verstoren. - Geen verwarmingsinstallaties die het gebouw aantasten zonder goedkeuring.

4. Duurzame renovatie

Sinds enkele jaren is er ook aandacht voor duurzame renovatie van historische gebouwen. Dit kan bijvoorbeeld bestaan uit het aanbrengen van warmtepompen, isolatie of zonnepanelen, mits deze niet het uiterlijk van het gebouw beïnvloeden. Dit is echter vaak lastig, omdat de historische waarde van het gebouw in het oog moet worden gehouden.

Juridische aspecten van de woning

De woning op Over de Kelders 4 is onderdeel van een kadastraal perceel, waarbij het perceel geregistreerd staat in het kadaster. Dit is belangrijk voor de eigendomsrechtelijke situatie, want het geeft aan wie de wettige eigenaar is van het perceel. Daarnaast is er sprake van een kadastrale sectie B, wat opnieuw wijst op het specifieke aard van het perceel.

Deze informatie is belangrijk bij het kopen of verkopen van een woning, want het geeft informatie over de afmetingen van het perceel, de afstand tot de kadastrale grenzen, en de grootte van de tuin. Dit is van belang voor de woningwaarde en de beleggingswaarde van het pand.

Daarnaast is er sprake van een woningpakket dat beschikbaar is via bepaalde dienstverleners. Dit pakket bevat alle professionele informatie over een woning, waaronder de bouw- en gebruiksregels, de bouwplannen, en de gebruiksmogelijkheden. Dit is van toepassing bij het kopen of verkopen van een woning, en helpt bij het bepalen van de waarde en de geschiktheid van het pand.

Conclusie

De straat Over de Kelders in Leeuwarden is een historische en architectonisch waardevolle wijk met een unieke bouwstijl uit de 17e eeuw. De woningen, met name Over de Kelders 2 en 4, vallen onder de categorie van rijksmonumenten, wat betekent dat ze beschermd moeten worden en geen willekeurige aanpassingen mogen ondergaan. De bouwstijl van deze woningen is kenmerkend voor de scheppenbouw, met een zadeldak, puntgevel, en jaartalstenen Anno 1697.

Bij het renoveren van dergelijke gebouwen is het belangrijk om rekening te houden met de historische waarde, de monumentenwetgeving, en de juridische vereisten. Hierbij komt een aanvraag van een omgevingsvergunning aan de orde, die moet worden gedaan bij de overheid. Daarnaast is er sprake van een kadastraal perceel, wat belangrijk is voor de eigendomsrechtelijke situatie en de waarde van het pand.

De combinatie van historische waarde, bouwstijl en huidige renovatieplannen maakt de straat Over de Kelders tot een interessant onderwerp voor woningzoekenden, renovatiebedrijven en bouwondernemingen. Door de historische bescherming en de juridische regels in acht te nemen, kan een renovatie op een duurzame en respectvolle manier plaatsvinden.