Een historisch gebouw met architectonische waarde: Over de Kelders 6 in Leeuwarden

Published by Redactie on juli 12, 2025 | Category kelder

Het pand aan Over de Kelders 6 in Leeuwarden is een opmerkelijk gebouw dat geschiedenis en architectuur combineert. Het is een voorbeeld van Neo-Renaissance-architectuur met maniëristische invloeden, en het werd in 1884-1885 gebouwd door Hendrik Kramer voor de graanhandelaar Franciscus Hajonides van der Meulen. Het pand heeft een rijke historische betekenis, zowel op het gebouw zelf als in de omgeving. In dit artikel wordt nader ingegaan op de bouwhistorie, de architectonische kenmerken, de renovatie en herstelmaatregelen, evenals de huidige functie van het pand.

Bouwgeschiedenis en functies

Het gebouw werd oorspronkelijk gebouwd als een woonhuis en heeft meerdere renovaties doorstaan. De oorspronkelijke functie was van een koopmanswoning, wat inhoudt dat het een luxe woning was voor een handelaar. In 1929 werd het pand door Hendrik Kramer verbouwd tot een brillenwinkel. Hierbij verdwenen het souterrain en de bel-etage, en werd de ingang verplaatst naar het straatniveau. In 1993 werd er opnieuw een renovatie uitgevoerd, waarbij de winkelpui werd aangepast.

Deze verbouwingen laten zien dat het gebouw zich heeft aangepast aan de tijd. De oorspronkelijke functie, een woning, is heden deels verloren gegaan, maar het gebouw blijft een historisch en architectonisch belangrijk pand. Het is geregistreerd als monument en heeft een rijk beschilderd interieur en een bijzondere fontein in de tuin.

Architectuur en bouwstijl

Het pand is een voorbeeld van de Neo-Renaissance-architectuur, een stijl die in de late 19e eeuw veel voorkwam. De bouwstijl is stijlzuiver, wat wil zeggen dat de vormgeving volledig overeenkomt met de Neo-Renaissance. De manièrestische invloeden zijn zichtbaar in de detaillering, zoals het gebruik van stucwerk, geciselde ramen, en gezichtslijsten.

De gevel is opgebouwd uit donkere baksteen met kunststenen speklagen en decoraties. De afgeknotte schildkap in drie traveeën bevat een rijke dakverdeelking, met een kajuit en driehoekig fronton. De achtergevel heeft twee traveeën en drie bouwlagen, waarvan de linker travee is verbouwd. De rechter travee bevat een groot glas-in-loodvenster, dat het trappenhuis verlicht. Op de tweede verdieping zit een korfbogig gesloten glas-in-loodraam, dat de trap verlicht.

In het interieur blijven er nog vele oorspronkelijke elementen bewaard, zoals de marmeren trap, de schoorsteenmantels, en de geschilderde plafonds. De schilderingen op het plafond bevatten voorstellingen van muziek, schilderkunst, en bloemen. Ook de paneeldeuren, de schilderijen, en de opzetstukken zijn nog in het oorspronkelijke patroon bewaard gebleven.

Tuin en fontein

Een van de belangrijkste kenmerken van het pand is de tuin aan de achterzijde, waarin een fontein is aangelegd. De fontein is een vierpas, met lobben en toten die afgewisseld zijn. In het midden staat een rond basement, omringd door vier voluten en vier schelpvormige waterbakken. Op de bovenrand van het basement staan vier gevleugelde putti. In het midden rijst een kandelaberzuil op, die een vrouwenfiguur draagt, met in haar rechterhand een krans (Flora?).

De fontein is in 1885 vervaardigd door de firma Kahle & Zn te Potsdam, en gemaakt uit een speciale zinklegering. Het water werd verzameld in een bak op het dak, waarbij het hoogteverschil de druk leverde. In 1988 werd de fontein gerestaureerd door de firma Hankel te Oosterlittens, waarbij de ijzeren kern vervangen werd door een roestvrij exemplaar. De mogelijkheid om te spuiten is niet meer aanwezig.

De fontein is een belangrijk architectonisch kenmerk van het pand, en blijft een van de meest opvallende delen van de tuin.

Renovatie en onderhoud

Het gebouw heeft meerdere renovaties ondergaan, waarbij het vooral gericht was op het behouden van de oorspronkelijke architectonische detaillering. In 1929 werd het pand verbouwd tot een winkelwoonhuis, waarbij het souterrain en de bel-etage verdwenen. In 1993 werd de winkelpui hersteld, en bleef de rijk bewerkte voordeur bewaard, met origineel messing beslag en hang-en-sluitwerk.

De renovaties hebben erin voorzorg dat de oorspronkelijke stijl en detaillering behouden blijven. Ook de interieuronderdelen zoals de geschilderde plafonds, de paneeldeuren, en de schoorsteenmantels zijn nog in het oorspronkelijke patroon bewaard gebleven.

Huidige functie en gebruik

Het pand wordt tegenwoordig vooral gebruikt als winkel- en woningcomplex. Het is een winkelwoonhuis, waarin de winkelpui zich op straatniveau bevindt. De ingang is in de linkertravee, en de oorspronkelijke voordeur is nog steeds in gebruik. De tweede verdieping is in gebruik als woonruimte, en de zolderverdieping bevat enkele ingebouwde vertrekken.

Het gebouw is in gebruik als brillenwinkel, met name via de firma Post & Everaarts, die zich in het pand bevindt. De contactlenzen- en brillenverkoop vindt plaats in Over de Kelders 6, en de klanten kunnen hier ook oogmetingen laten uitvoeren. De winkel is gevestigd in een historisch gebouw, wat een unieke combinatie is van architectuur en praktijk.

Samenvatting

Het gebouw aan Over de Kelders 6 in Leeuwarden is een historisch en architectonisch belangrijk pand, dat een unieke combinatie vormt van Neo-Renaissance-architectuur, rijk beschilderde interieurs, en sfeervolle tuinen. Het pand heeft meerdere renovaties doorstaan, waarbij de oorspronkelijke detaillering en stijl behouden bleven. Het is een monument, en het is van architectuurhistorisch en cultuurhistorisch belang.

De fontein in de tuin is een van de belangrijkste kenmerken van het gebouw, en het gebouw is in gebruik als brillenwinkel, wat een unieke combinatie is van geschiedenis en moderne praktijk.