Pietenkelders Arnhem: Historisch monument en Sinterklaasverblijf in de stad

Published by Redactie on juli 12, 2025 | Category kelder

De Historische Kelders in Arnhem zijn een uniek historisch monument dat niet alleen een belangrijk deel van de stadsgeschiedenis belicht, maar ook een populaire plek is geworden voor het Sinterklaasfeest. Deze kelders, die zich onder de Rijnstraat bevinden, worden jaarlijks omgetoverd tot de "Sinterklaaskelders", waar Sinterklaas en zijn pieten hun verblijf in de stad afkappen. Dit artikel behandelt de geschiedenis van de kelders, de renovatieprojecten die ertoe hebben geleid dat het een toonaangevend erfgoedcentrum is geworden, en de huidige toepassing van deze ruimtes tijdens het Sinterklaasfeest. Tevens wordt ingegaan op de constructie- en bouwtechnieken die van betekenis zijn geweest bij de restauratie van het complex.

Historische achtergronden

De kelders in de binnenstad van Arnhem dateeren uit de middeleeuwen en vormen een onderdeel van de oude stad. Ze zijn gelegen onder winkelstraten en waren vroeger gebruikt voor opslag, zoals van wijn, kool en andere goederen. Naast hun functie als opslagruimtes speelden de kelders ook een rol tijdens de Tweede Wereldoorlog, waarin ze als schuilkelders dienst deden voor burgers tijdens de bombardementen op Arnhem in september 1944.

De kelders zijn uitgerust met kaarsennissen en fraaie tongewelven, wat ze een indrukwekkende architectonische waarde geeft. De renovatieprojecten die in de jaren 2000 werden gestart, hadden tot doel deze kelders te behouden en te beveiligen, terwijl ze tegelijkertijd voor bezoekers toegankelijk werden gemaakt. Deze restauraties waren nodig om de kelders niet alleen historisch relevant te houden, maar ook functioneel en veilig.

Renovatieprojecten en constructietechnieken

De restauratie van de kelders werd in 2001 officieel voor bezoekers geopend en betrof een complexe bouw- en constructieopdracht. Aan de hand van de bronnen is duidelijk dat het project een aantal technische uitdagingen kende, die werden opgelost met behulp van moderne bouwmethoden. Een van de belangrijkste onderdelen was het afbreken van de Begijnenmolen. Hierbij werd een unieke aanpak gevolgd, waarbij de gevels met stalen I-balken werden verstevigd en vervolgens met een hijskraan werden opgeborgen in een rek. Deze methode zorgde ervoor dat de gevels intact bleven, ook al was de molen zelf afgebroken.

Daarnaast werd gebruikgemaakt van damwanden en waterdichte technieken om de bodem van de bouwput waterdicht te maken. Hierbij werden stalen ankers met precisie in de grond geschoven om de stabiliteit van de bodem te waarborgen. Het betonstorten werd uitgevoerd onder water met behulp van een speciaal mengsel, wat nodig was om de opwaartse druk van het grondwater te compenseren. Deze bouwmethoden tonen aan dat de restauratie van de kelders niet alleen gericht was op het behoud van het monument, maar ook op de toekomstige toegankelijkheid en duurzaamheid.

Het gebruik van moderne constructiematerialen, zoals het zware beton en stalen kalkoenen, was essentieel om de historische kelders op de juiste manier te versterken en te behouden. Deze technieken zijn een goed voorbeeld van hoe oude en historische gebouwen met moderne technologie kunnen worden gerestaureerd, zonder dat de oorspronkelijke structuur verloren gaat.

Functie tijdens het Sinterklaasfeest

In de maanden november en december worden de kelders omgetoverd tot de Sinterklaaskelders. Hier verbleven Sinterklaas en zijn pieten na de intocht in Arnhem. Deze ruimtes worden speciaal ingericht voor kinderen en hun ouders, met thematische kamers zoals de keukenkelder, waarin speculaas en marsepein wordt gemaakt, en de schatkelder, waarin Sinterklaas’ schatkist te zien is.

De kelders worden voorzien van interactieve elementen, zoals een knipkelder waar een pietenkapper werkt en een stal, waarin Ozosnel, het paard van Sinterklaas, verblijft. Daarnaast kunnen kinderen opdrachten uitvoeren, zoals pepernoten gooien in schoenen of pakjes door schoorstenen steken. Deze activiteiten zijn bedoeld om kinderen betrokken te houden bij het verhaal van Sinterklaas en zijn pieten en tegelijkertijd educatief elementen te bevatten.

De inrichting van de kelders voor het Sinterklaasfeest vereist een zorgvuldige voorbereiding. Het is nodig om de historische kelders in te richten zonder schade aan te richten aan het monument. Hierbij worden tijdelijke inrichtingen gebruikt die eenvoudig verwijderd kunnen worden na de feestperiode. De inrichting moet ook veilig zijn voor kinderen, die vaak in groepen door de kelders lopen.

Openingstijden, toegang en educatieve activiteiten

De kelders zijn geopend van woensdag t/m zaterdag van 12.00 – 17.00 uur en elke eerste zondag van de maand van 12.00 – 17.00 uur. Tijdens de Sinterklaasperiode zijn de kelders extra geopend, met openingstijden van 10.00 tot 16.00 uur op specifieke data. Voor de toegang zijn er verschillende tarieven, waarbij kinderen tot 16 jaar bijvoorbeeld gratis toegang krijgen bij een betalende begeleider.

Daarnaast worden er gidsdeurbekijktochten georganiseerd door 't Gilde Stadswandeling Arnhem, die het verhaal van de kelders en de middeleeuwen verder vertellen. Deze activiteiten sluiten goed aan bij het Sinterklaasfeest, omdat ze de kinderen en hun ouders in staat stellen de historie van de stad en de kelders te ontdekken. De gids vertelt ook over de verbanden met het havenkwartier, de Rijnpoort en de grote Slag van 1813, waarbij de stad bevrijd werd door Pruisen en Russische Kozakken.

Technische aspecten en toekomstvisie

De restauratieprojecten en het gebruik van moderne bouwmethoden tonen aan dat het behoud van historische gebouwen niet tegenstrijdig hoeft te zijn met moderne constructietechnieken. De kelders in Arnhem zijn een goed voorbeeld van hoe oude structuur kan worden verbeterd en beveiligd met behulp van technologische innovatie.

Toekomstvisies voor het complex sluiten aan bij het concept van duurzame en culturele toerisme. Het is belangrijk dat het erfgoed van de stad behouden blijft en dat er educatieve en recreatieve activiteiten worden georganiseerd die aansluiten bij de historie van de kelders. Tegelijkertijd moet het complex veilig en toegankelijk blijven voor bezoekers van alle leeftijden.

Conclusie

De pietenkelders in Arnhem vormen een unieke combinatie van historisch erfgoed en recreatie. Ze tonen aan dat oude gebouwen, zoals middeleeuwse kelders, niet alleen behouden kunnen worden, maar ook functioneel en toegankelijk gemaakt kunnen worden voor huidige en toekomstige generaties. De renovatieprojecten die in de jaren 2000 werden uitgevoerd, zijn een goed voorbeeld van hoe moderne constructietechnieken gebruikt kunnen worden om historische gebouwen te behouden. Tijdens het Sinterklaasfeest worden deze kelders omgetoverd tot een interactieve en educatieve plek voor kinderen en hun ouders, waarbij zowel de feestelijke tradities als de historie van de stad centraal staan.

Het behoud en de toegankelijkheid van historische gebouwen zoals deze kelders zijn van groot belang voor de stadsgeschiedenis en het culturele erfgoed. Zowel bouwkundig als functioneel is het project een succes, dat aantoont dat het behoud van oude structuren mogelijk is, mits men de juiste technieken en materialen gebruikt.