Beeldhouwkunst in openbare ruimte: een overzicht van kunstwerken in Den Haag

Published by Redactie on juli 12, 2025 | Category kelder

De openbare ruimte in Den Haag is rijk aan beeldhouwkunst. Talloze beelden, monumenten en kunstwerken zijn verspreid over het stadsgebied, waar ze niet alleen een esthetische bijdrage leveren, maar ook historische of symbolische waarde hebben. Deze kunstwerken worden vaak gemaakt in opdracht van gemeenten, particuliere partijen of instellingen, en vormen een levendige reflectie van de kunstgeschiedenis en de maatschappelijke ontwikkelingen van de afgelopen eeuwen. In dit artikel worden enkele van de belangrijkste beelden en monumenten in Den Haag beschreven, met aandacht voor hun context, betekenis en artistieke invloeden.

Beeldhouwkunst als historische spiegel

De beeldhouwkunst in Den Haag loopt van klassieke monumentale stijlen tot abstracte en modernistische werken. Een duidelijk voorbeeld is het beeld Eline Vere (1958) van Theo van der Nahmer. Dit beeld stelt een historische figuur voor, namelijk een Haagse dame van stand uit de late 19e eeuw. Het beeld staat in overeenstemming met de stijl van de periode en bevat kenmerken zoals een jurk volgens de laatste mode en een hoed, die een bepaalde esthetiek van het verleden reflecteren. Het beeld is niet alleen een kunstwerk, maar ook een monumentaal stuk dat een bepaalde historische sfeer vastlegt.

Andere beelden uit de 20e eeuw tonen een abstractere of symbolische uitdrukking. Zo is het beeld Signalement (1968) van Theo van der Nahmer een voorbeeld van wat soms ‘spookbeelden’ worden genoemd. Het bestaat uit grillige flarden metaal die bijna organisch lijken. Het beeld staat voor een typische abstracte uitdrukking van de tijd, waarbij vorm en inhoud vaak los van elkaar staan. Dit benadrukt de wisseling van stijlen in de beeldhouwkunst van Den Haag, waar zowel figuratieve als abstracte werken hun plek vinden.

Beelden in stedelijke context

Het integreren van beeldhouwkunst in de stedelijke context is een belangrijk aspect van de beeldhouwkunst in Den Haag. De beelden worden vaak geplaatst op pleinen, voor gebouwen, in parken of langs straten, waar ze onderdeel worden van de stadsvisuele identiteit. Zo zijn beelden als Het Gesprek (1980) van Berry Holslag in het Westbroekpark een bekende attractie voor bezoekers. Het beeld bestaat uit twee figuren die op een bank zitten en met elkaar in gesprek lijken. Het symboliseert sociale interactie, wat in een openbare ruimte van groot belang is.

Een ander voorbeeld is The Observer (1994) van Berry Holslag. Dit beeld heeft een spirituele aard en is niet alleen figuurlijk, maar ook emotioneel. Het beeld staat voor observatie en reflectie, en is een voorbeeld van hoe beeldhouwkunst een diepe betekenis kan hebben binnen de stedelijke omgeving.

Beeldhouwkunst en architectuur

Het verband tussen beeldhouwkunst en architectuur is in Den Haag vaak duidelijk. Veel beelden zijn specifiek ontworpen om in harmonie te staan met hun omgeving of de architectuur van de ruimte waarin ze geplaatst worden. Zo is het beeld LaSalle, Beer (1992) van Albert Goederond voor een Haags politiebureau ontworpen. Het beeld is een bronzen beer, dat een simpele maar krachtige symboliek vertegenwoordigt. Het beeld is niet alleen een kunstwerk, maar ook een visuele uitstraling van de instelling.

In het schoolgebouw van de voormalige Zuiderpark-HBS is een beeld Z.T. (Buizenplastiek) (1957) van Jan Snoeck geplaatst. Dit schoolgebouw is in 1957 geopend en ontworpen door architect Sjoerd Schamhart. Het beeld is in lijn met de functionele stijl van de jaren 1950 en vormt een visuele uitbreiding van het gebouw. De keuze voor een abstracte vorm sluit aan bij de moderne architectuur van het schoolgebouw.

Beeldhouwkunst en monumenten

Monumenten spelen een belangrijke rol in de beeldhouwkunst van Den Haag. Zij herdenken historische gebeurtenissen of personen en vormen een belangrijk deel van het collectieve geheugen van de stad. Een voorbeeld is het Monument voor gevallenen PTT (1940-1945) van Hildo Krop. Het beeld staat voor de herdenking van de oorlogsverdronkenen en bevat een krachtige symboliek met verspreide figuren en een sfeer van tragiek.

Het Bevrijdingsmonument Irene (1959) van Aart van den IJssel is een ander voorbeeld van een monument dat historische gebeurtenissen herdenkt. Het beeld is gericht op de bevrijding van Den Haag en symboliseert de vrijheid met de nationale driekleur. Het beeld is geplaatst op een plek die voor stadsbezoekers makkelijk toegankelijk is, wat belangrijk is voor het herdenken van historische gebeurtenissen in een openbare context.

Beeldhouwkunst en kunstenaarsgroepen

De beeldhouwkunst in Den Haag is vaak verweven met kunstenaarsgroepen en stijlstromingen. Zo behoort Lotti van der Gaag volgens haar eigen zeggen tot de Cobragroep, een invloedrijke groep kunstenaars in de 20e eeuw. Haar werk, zoals Wandreliëf (1963), toont duidelijke invloeden van deze stijl. Het beeld is geplaatst op een school en is zichtbaar voor leerlingen, wat aantoont hoe kunst niet alleen voor kunstliefhebbers is, maar ook voor brede publieken.

Ook de invloed van groepen zoals Verve is duidelijk zichtbaar in de beeldhouwkunst van Den Haag. Bram Roth, lid van deze groep, heeft meerdere beelden gemaakt, zoals Twee vrouwen en kind op bank (1961), die typische kenmerken van deze stijl tonen. Het beeld symboliseert gezinnen en sociale interacties, en is een voorbeeld van de mensgerichte thematiek die vaak in de beeldhouwkunst van deze groep voorkomt.

Beeldhouwkunst en moderne stijl

De moderne beeldhouwkunst in Den Haag toont een brede variatie aan stijlen. Zo is Heaven holds a sense of wonder (2011) van Famke van Wijk een spiritueel en figuratief beeld dat niet in de lijn staat van klassieke monumentale beelden. Het beeld toont een emotionele en spirituele lading, wat een beweging in de beeldhouwkunst van de 21e eeuw benadrukt.

Andere moderne beelden zijn abstracter van aard. Zo is Fish of the Day (2002) van David Bade een beeld dat uit de stedelijke omgeving lijkt te stammen. Het beeld bestaat uit stukken die samengevoegd lijken, en symboliseert de chaos van de moderne stad. Het beeld is een voorbeeld van hoe moderne kunst zich losmaakt van traditionele vormen en inhoud.

Beeldhouwkunst en de gemeenschap

Een belangrijk aspect van beeldhouwkunst in Den Haag is de betrokkenheid van de gemeenschap. Kunstwerken worden vaak gemaakt in opdracht van gemeenten of particuliere partijen, en zijn bedoeld voor de openbare ruimte. Dit betekent dat de beelden vaak een maatschappelijke functie hebben en visuele en emotionele uitstraling geven aan de omgeving. Zo is De Thuiskomst (1988) van Joop Pellinkhof een beeld dat emotionele banden benadrukt. Het beeld staat op een gazon en symboliseert de terugkomst van iemand die ver weg was. Het is een visuele weergave van emoties die iedereen kan herkennen en herleven.

Conclusie

De beeldhouwkunst in Den Haag is rijk aan variatie, van klassieke monumenten tot moderne abstracte werken. De beelden worden niet alleen als kunstwerken gezien, maar ook als visuele en emotionele uitstralingen in de stedelijke context. Zij vormen een reflectie van historische, sociale en artistieke ontwikkelingen in de stad. De integratie van beeldhouwkunst in de openbare ruimte benadrukt de rol van kunst in de samenleving en de betrokkenheid van kunstenaars bij het vormgeven van de stedelijke identiteit. Deze beelden zijn meer dan alleen visuele objecten; ze dragen historische, emotionele en culturele betekenissen met zich mee.

Bronnen

plattegrond