Middeleeuwse kelders in Praag: geschiedenis, toepassing en toegankelijkheid

Published by Redactie on juli 12, 2025 | Category kelder

Praag staat bekend om zijn rijke architectuur en historische erfgoed. Eén van de meest indrukwekkende elementen van de stad is de aanwezigheid van talloze middeleeuwse kelders. Deze ruimtes, vaak romaanse of gotische in oorsprong, speelden een cruciale rol in het verleden van de stad, zowel uit praktisch als historisch oogpunt. In dit artikel worden de functies, toegankelijkheid en huidige toepassingen van deze kelders beschreven, met aandacht voor hun rol in de geschiedenis van Praag.

De oorsprong en historische functie van Praags kelders

De kelders van Praag zijn niet louter ontstaan om voedsel te bewaren. Hoewel het idee dat kelders werden gebruikt om voedsel te koelen in de zomer en langer bewaren te kunnen, wel logisch klinkt, is het in werkelijkheid iets complexer. Volgens meerdere bronnen, zoals de website van het White Horse restaurant op het Oude Stadsplein, zijn delen van Praag ooit veel lager gelegen dan nu. Na de overstromingen in de dertiende eeuw werd besloten om de stad met tot wel vier meter op te hogen. Hierdoor werden voormalige begane gronden, inclusief ruimtes die nu als kelders fungeren, onder de grond verdiept.

Deze kelders zijn vaak romaanse of gotische in uitstraling. Ze worden vaak gebruikt als onderaardse opslagplaatsen, maar hun toepassing was niet beperkt tot logistiek. Tijdens de oorlog dienden ze als schuilkelders, en in de middeleeuwen werkten er ook alchemisten en apothekers in deze ruimtes. In sommige gevallen werden kelders zelfs gebruikt voor de productie van munten, zoals in de Mincmistrovský Sklep in Brno, waar historisch gezien munten werden geslagen.

Een van de bekendste voorbeelden is de kelder onder het Hard Rock Cafe in Praag, die oorspronkelijk deel uitmaakte van het voormalige warenhuis U Rotta. Deze kelder dateert uit de romaanse periode en is inmiddels grotendeels verborgen voor het publiek. Toegang is in de meeste gevallen niet mogelijk, maar in enkele gevallen is er een exclusieve toegang mogelijk, zoals beschreven in een blogpost van een bezoeker die via een medewerker een kort bezoek kon maken. Dit benadrukt hoe zeldzaam en interessant deze kelders zijn, ook voor historici en toeristen.

Toegankelijkheid en toeristische toepassing

Middeleeuwse kelders in Praag zijn niet altijd openbaar toegankelijk. In veel gevallen zijn ze verborgen onder straten en gebouwen, of ze worden gebruikt als opslagruimtes, zoals in het Hard Rock Cafe. Echter, er zijn ook enkele officieel toegankelijke kelders die onderdeel uitmaken van toeristische attracties of culturele instellingen. Bijvoorbeeld:

De crypte van het Kapucijnenklooster in Brno is een middeleeuwse ruimte die open is voor het publiek. Hier zijn mummies van monniken te zien die door de luchtstroom in de crypte zijn geconserveerd.
In het St Jacobskerkcomplex is een ondergronds ossuarium te bezichtigen. Het bevat de botten en beenderen van 50.000 personen, voornamelijk doden uit de Dertigjarige Oorlog of pestepidemieën.
Het Stadsmuseum in Brno biedt een half-uur durende tour door middeleeuwse ondergrondse gangen en kelders. Deze ruimtes werden gebruikt als opslagplaatsen voor wijn, bier en groenten, maar ook als schuilkelders tijdens oorlogen.

Een ander voorbeeld is de middeleeuwse kelder onder het Oude Stadsplein. Deze kelders zijn historisch gebruikt als opslagruimte en schuilkelder. Tijdens een toeristische wandeling is het mogelijk om deze ruimtes te bezichtigen, waarbij de gids uitleg geeft over hun historische functie. In sommige gevallen is het ook mogelijk om een alchemistenlaboratorium te zien, een unieke vondst in de onderaardse wereld van Praag.

In de stad Brno zijn er ook middeleeuwse kelders te vinden die worden gebruikt als wijnkelders of pubs. Deze ruimtes worden vaak als een sfeervolle plek gebruikt voor het serveren van lokale wijn en bier.

Overstromingen en de invloed op kelders

De overstromingen van de Moldau speelden een grote rol in de ontwikkeling van Praags kelders. De Moldau is de belangrijkste rivier van Praag, maar heeft ook een lang verleden van overstromingen, waaronder in 1890, 1997 en 2002. In 1890 was er een zware overstroming die tot gevolg had dat delen van het historische centrum onder water kwamen te staan. De hoge kademuren die tegenwoordig rond de rivier staan, zijn pas gebouwd na deze overstroming om toekomstige schade te voorkomen.

De overstromingen hebben ook invloed gehad op de functie van de kelders. In het verleden werden kelders vaak gebruikt als schuilkelders tijdens overstromingen. Tijdens de overstroming van 2002 bijvoorbeeld, werden diverse kelders in Praag beschadigd door overstroming. In het Hard Rock Cafe bijvoorbeeld was de kelder volgens een blogpost in een onherbergzame toestand, wat tot gevolg had dat toegang voor het publiek volledig werd verboden. De manager van het cafe verwees naar de risico’s van struikelen en ongelukken, wat maakte dat toegang niet officieel mogelijk was.

Huidige toepassing en toekomstperspectief

Hoewel veel middeleeuwse kelders in Praag nog steeds functioneren als opslagruimtes of schuilkelders, is er ook een toenemend gebruik als culturele of toeristische attractie. De kelders onder het Oude Stadsplein bijvoorbeeld, worden niet alleen gebruikt als schuilkelder, maar ook als onderdeel van een toeristische wandeling. Hier is het mogelijk om een alchemistenlaboratorium te zien, een schandpaal uit de zeventiende eeuw en een replica van een middeleeuwse kerker.

In sommige gevallen zijn de kelders ook gebruikt als restaurantlocaties. Het White Horse restaurant op het Oude Stadsplein is een voorbeeld van een etablissement dat in een middeleeuwse kelder gevestigd is. Deze ruimtes worden vaak als een unieke plek gebruikt om bezoekers te verwelkomen en te onderhouden in een historische sfeer.

Toekomstprojecten richtten zich vaak op de verbetering van de toegankelijkheid van deze kelders. In enkele gevallen zijn er plannen om middeleeuwse kelders openbaar toegankelijk te maken of als onderdeel van een museum of culturele instelling te gebruiken. In andere gevallen is het omwille van de veiligheid of de historische waarde van de kelders niet mogelijk om deze ruimtes open te stellen.

Conclusie

De middeleeuwse kelders van Praag spelen een unieke rol in de geschiedenis van de stad. Ze zijn niet alleen historisch interessant, maar ook functioneel en soms zelfs toegankelijk voor het publiek. Hoewel de meeste kelders verborgen zijn onder straten en gebouwen, zijn er toch enkele ruimtes die toegankelijk zijn voor toeristen of onderdeel uitmaken van culturele instellingen.

De overstromingen van de Moldau en de toename van de stadshoogte in de dertiende eeuw hebben een grote invloed gehad op de ontwikkeling van deze kelders. Ze zijn geëvolueerd van gewone opslagruimtes tot historische monumenten en culturele attracties. Voor historici, toeristen en bewoners van Praag zijn deze kelders een unieke en waardevolle schat, die niet alleen de geschiedenis van de stad toont, maar ook een glimp van het verleden biedt.

Het behoud en de toegankelijkheid van deze kelders zijn van groot belang, niet alleen voor historische redenen, maar ook voor de toekomstige ontwikkeling van Praag als een stad met een rijke architectuur en een diepe geschiedenis.

Bronnen

middeleeuwen