Beleidsregels en Technische Aanbevelingen voor Kelders in Constructie en Verbouwprojecten

Published by Redactie on juli 13, 2025 | Category kelder

Kelders spelen een cruciale rol in de architectuur van woningen en bijgebouwen, zowel vanuit een functioneel als een regelgevingsperspectief. Voor zowel woningbouwprojecten in het buitengebied als verbouwprojecten in de bebouwde kom zijn duidelijke regels en richtlijnen van belang om te voldoen aan bouwtechnische, juridische en esthetische eisen. In dit artikel worden de relevante beleidsregels, technische voorwaarden en praktische toepassingen van kelders uitgewerkt, met nadruk op hoe deze ruimtes in het bouwproces worden meegerekend en hoe ze voldoen aan de actuele wettelijke kaders.

Beleidskader en Juridische Context

De regelingen rond kelders zijn vastgelegd in het bestemmingsplan Buitengebied van verschillende gemeenten, zoals die van Wierden en Hardenberg, en zijn afgestemd op richtlijnen van de provincie. In de context van de gemeente Wierden is in het bestemmingsplan Buitengebied 2009 bepaald dat een kelder wordt gedefinieerd als een gedeelte van een gebouw dat aan de bovenzijde wordt afgedekt door de begane grondvloer van datzelfde gebouw. Dit betekent dat kelders onder woningen en bijgebouwen specifiek worden aangemerkt in de berekening van inhoud of oppervlakte van het bouwwerk, afhankelijk van hun toegankelijkheid en zichtbaarheid van buitenaf.

De provincie benadrukt in haar beleidsdocumenten dat kelders meegerekend moeten worden bij de inhoudsmaat van een woning als deze ruimtes zichtbaar zijn of van buitenaf toegankelijk. Bovendien is het verboden om de bodem speciaal aan te passen voor de aanleg van een kelder, om mogelijke negatieve effecten op archeologische waarden of de waterhuishouding te voorkomen.

Technische Aanbevelingen en Bouwvoorschriften

Volgens de bouwregels uit het bestemmingsplan Buitengebied 2009 gelden de volgende maatvoeringen voor kelders:

Kelders onder woningen: Als de kelder volledig onder het hoofdgebouw is aangelegd en van buitenaf niet zichtbaar of toegankelijk is, hoeft deze ruimte niet bij de inhoudsmaat van het hoofdgebouw te worden opgenomen. Echter, als de kelder buiten de voetprint van de woning ligt of zichtbaar is vanaf maaiveldniveau, wordt het als ondergronds bijgebouw gerekend en moet het oppervlakte en eventueel ook de inhoud worden meegerekend.
Kelders onder bijgebouwen: Hier geldt dat de kelder onder een bijgebouw standaard niet hoeft mee te tellen bij de oppervlakteberekening van het bijgebouw, mits het volledig onder het bijgebouw ligt en niet zichtbaar is. Wordt de kelder buiten de voetprint van het bijgebouw aangelegd of is deze van buitenaf toegankelijk, dan moet het oppervlak wel worden meegerekend bij de totale oppervlakte van bijgebouwen.

Voorwaarden voor Kelderaanleg

De aanleg van een kelder moet voldoen aan een aantal technische voorwaarden, zoals:

Afmetingen en lagen: De kelder mag maximaal in één laag worden uitgevoerd. Dit voorkomt onnodige ingrepen in de bodem en faciliteert het bouwproces.
Toegang en zichtbaarheid: De kelder mag niet van buitenaf toegankelijk zijn. Dit betekent dat toegang via een deur of trap vanaf buiten het hoofd- of bijgebouw niet is toegestaan. Echter, voor daglichttoetreding en ventilatie mogen ramen met een koekoek worden aangebracht, mits deze niet boven maaiveldniveau liggen.
Ruimtelijke uitstraling: Er moet geen sprake zijn van een ruimtelijke uitstraling van de kelder. Dit betekent dat de kelder niet zichtbaar mag zijn vanaf het maaiveldniveau en geen negatieve invloed mag hebben op de omgeving.
Koekoektechniek: Voor ramen in kelders is het toegestaan om een koekoek aan te brengen. Hierbij mag maximaal 50% van de omtrek van het bouwwerk voorzien worden van een koekoek. De afmetingen en locatie van de koekoek zijn verder bepaald in bijlagen van het beleidsdocument.

Praktijkvoorbeelden

In een voorbeeld uit de beleidsregel wordt uitgelegd hoe de berekening van kelders werkt bij samengestelde constructies. Als een kelder onder zowel het hoofdgebouw als een bijgebouw is aangelegd en de kelder onder het bijgebouw van buiten toegankelijk is, moet de inhoud van de kelder onder het hoofdgebouw ook worden meegerekend. Dit geldt omdat de toegang tot de kelder onder het bijgebouw ook de kelder onder het hoofdgebouw indirect toegankelijk maakt.

Een ander voorbeeld betreft het berekenen van het totale oppervlak van een bijgebouw met kelder. Als het bijgebouw 25 m² is en de kelder buiten de voetprint ligt en 10 m² beslaat, dan moet het totale oppervlak worden berekend als 35 m². Wordt de kelder van buiten toegankelijk, dan moet het oppervlak van 10 m² extra worden meegenomen, wat resulteert in een totaal van 45 m².

Jurisprudentie en Uitspraken

De rechtspraak heeft duidelijk gemaakt dat de toepassing van bouwregels bij kelders afhankelijk is van de intentie van de planwetgever. Als in het bestemmingsplan geen onderscheid is gemaakt tussen ondergrondse en bovengrondse bouw, moeten de planvoorschriften op gelijke wijze worden toegepast. Dit betekent dat kelders onder woningen of bijgebouwen meegerekend moeten worden bij de toetsing van bouwvoorschriften, tenzij specifieke uitzonderingen zijn gemaakt in het bestemmingsplan.

Kelders en Woningen: Maximaal Inhoudsmaat

Voor woningen in het buitengebied geldt een maximum inhoudsmaat van 750 m³, waarbij kelders meegerekend moeten worden als deze zichtbaar of toegankelijk zijn. Voor kleinere woningen is de maximale inhoudsmaat zelfs beperkt tot 600 m³. Deze bepalingen gelden niet in de bebouwde kom, waar dergelijke beperkingen niet zijn opgenomen in de bestemmingsplannen.

Kelders en Duurzaamheid

Hoewel de bronnen geen expliciete verwijzingen naar duurzaamheid en energiebesparing rond kelders bevatten, is het belangrijk om rekening te houden met de thermische eigenschappen van kelders. Kelders kunnen goed geïsoleerd worden en daarmee bijdragen aan de energiezuinigheid van een woning. Echter, moet er ook rekening mee worden gehouden dat kelders vaak meer bouwmaterialen vergen en dieper in de bodem liggen, wat kan leiden tot een groter milieu-impact.

Conclusie

Kelders zijn een belangrijk bouwelement in zowel woningen als bijgebouwen in het buitengebied. Het afdakken van een kelder door de begane grondvloer en het bepalen van de toegankelijkheid van buitenaf zijn essentieel voor de correcte berekening van inhoud of oppervlakte. De regels zijn afhankelijk van de intentie van de planwetgever en de jurisprudentie, en moeten worden geïnterpreteerd in het licht van actuele bouwtechnieken en wettelijke kaders.

Voor zowel bouwmeesters, architecten als woningbouwers is het daarom belangrijk om rekening te houden met deze regels bij het ontwerp en de uitvoering van kelders, zodat het eindresultaat juridisch en technisch in orde is. Door voldoende aandacht te besteden aan de maatvoering, toegankelijkheid en zichtbaarheid van kelders kan men zorgen voor een bouwproject dat niet alleen esthetisch aantrekkelijk is, maar ook functioneel en regelgevingscompliant.

Bronnen

raadslid