Racisme en de rol van media: Een kritisch overzicht van het debatgeleiderschap van Jort Kelder

In juli 2020 organiseerde de Nederlandse Publieke Omroep (NPO) een themadag tegen racisme, waarin een opvallende beslissing viel: Jort Kelder, bekend debatleider en voormalig presentator van de AVROTROS-show "De Stelling", werd uitgenodigd om het racismedebat te leiden. Deze beslissing veroorzaakte een golf van kritiek vanuit verschillende anti-racismeactivisten en groeperingen, waaronder het Black Renaissance Collectief. Zij betwistten niet alleen Kelders geschiktheid als debatleider, maar ook de onderliggende intentie van de NPO om het racismedebat serieus en inclusief te behandelen.

Deze artikelenanalyse biedt een overzicht van de kernpunten in de kritiek, de standpunten van zowel de kritischere groepen als de NPO, en de bredere discussie over de rol van media in het debat over racisme.

De kritiek op Jort Kelder als debatleider

Het Black Renaissance Collectief (BRC), een collectief dat zich inzet voor inclusiviteit en tegen racisme, heeft zich met kracht uitgesproken tegen de keuze van Jort Kelder. In een open brief aan NPO-bestuursvoorzitter Shula Rijxman stellen zij dat racisme niet als een stelling te verdedigen of te bestrijden is, maar een moorddadig systeem dat al eeuwenlang zwarte mensen uitbuit, uitsluit en onderdrukt. Door Kelder het debat te laten leiden, betwist het collectief de ernst waarmee de NPO het thema benadert.

Een belangrijk argument dat in de kritiek herhaald wordt, is Kelders vermeende sympathie met Forum voor Democratie (FvD). Zijn eerdere uitspraken over huidskleur en de vraag of de "verkleuring van Nederland" te snel gaat, worden gezien als voorbeelden van een lichtvaardige benadering van racisme. De kritische groepen vinden dat een debatleider in zo’n gevoelig thema een diepere historische en culturele kennis moet hebben, die Kelder volgens hen niet bezit.

Ook het feit dat Kelder bekendstaat als een "witte man", speelt een rol in de discussie. De Britse wetenschapper Kehinde Andrews stelt in zijn visie dat "witheid" een proces is dat zich wortelt in sociale structuren en rationele betrokkenheid overschrijdt. Zijn uitspraak benadrukt het idee dat witte mediafiguren zoals Kelder automatisch een blinde plek hebben voor de structurele werking van racisme.

De NPO-standpunt

De NPO stelt dat Jort Kelder heeft bewezen een kundig debatleider te zijn, die ruimte biedt voor alle meningen. In hun reactie benadrukken ze dat "juist nu" het gesprek over racisme belangrijk is en dat Kelder daarbij een rol kan spelen. Ze stellen dat de themadag niet alleen over Kelders programma gaat, maar dat er een breed spectrum aan programma’s is gemaakt om de discussie over racisme te belichten.

De NPO benadrukt ook dat ze niet van plan zijn om over te gaan tot een discussie over of racisme bestaat, maar dat de themadag gericht is op de vraag: "Wat kun je eraan doen?" Volgens hen is dit een constructieve aanpak, die ruimte biedt voor verschillende invalshoeken.

De bredere discussie over media en polarisatie

Ondanks deze standpunten blijft de discussie over media en polarisatie centraal. Zowel kritischere groepen als de NPO zijn het erover eens dat polarisatie een gevaar is. Echter, de kritische groepen menen dat de keuze voor Kelder juist polarisatie versterkt, terwijl de NPO betoogt dat het debat juist een gelegenheid is om de dialoog te bevorderen.

Sujet Shams, deelneemster aan het debat, benadrukt in een ingezonden opinieartikel dat de discussie over racisme enorm uit de hand is gelopen. Zij ziet een tendens tot "deplatforming", waarbij mensen die een andere mening hebben, hun podium kwijtraken. Ze betoogt dat het belangrijk is om de stem te laten horen, maar tegelijkertijd ook te beseffen dat polarisatie het doel van een samenleving die zich wil verenigen, ondermijnt.

In een artikel op de Kanttekening benadrukt een columnist dat het debat niet leidde tot een inhoudelijke dialoog, maar eerder tot een kakafonie van individuele standpunten. Volgens hen had de organisatie meer structuur moeten bieden om tot een diepere inzichtelijke discussie te komen.

De rol van media in racismedebatten

De discussie over media en het racismedebat toont aan hoe belangrijk het is dat mediafiguren en platforms bewust kiezen voor representativiteit en expertise. In het geval van de NPO-keuze voor Kelder, is de kritiek geformuleerd in termen van vertegenwoordiging, historische kennis en de mogelijkheid tot een eerlijke dialoog.

Onder andere het Black Renaissance Collectief benadrukt dat zwarte mensen intelligent genoeg zijn om niet langer in de valkuilen van een "wit media-gevoerde" discussie te trappen. Zij oproepen tot een "nothing about us without us"-strategie, wat betekent dat mensen die beïnvloed worden door raciale discriminatie ook moeten meebeslissen over hoe het thema wordt behandeld.

Uitkomsten en voortgang

Na de themadag bleef de discussie over het debat en de rol van Jort Kelder in het licht van racisme. In een analyse van de invloed van het debat concludeerde een columnist dat het niet duidelijk is of het debat heeft geleid tot een dieper begrip van racisme in Nederland. Hij stelt dat de vluchtigheid van de media-uitzending het risico oplevert dat het debat snel vergeten wordt, terwijl structurele problemen pas na langdurige inspanningen kunnen worden aangepakt.

Conclusie

De keuze van Jort Kelder als debatleider voor de NPO-temadag tegen racisme heeft geïllustreerd hoe gevoelig en complex het thema is. Zowel de kritische groepen als de media-uitvoerders hebben het belang van een eerlijke, inclusieve en diepere dialoog benadrukt. Terwijl de NPO de benadering koos om ruimte te geven aan verschillende meningen, betwistte een deel van de activistische gemeenschap de geschiktheid van Kelder als debatleider, gezien zijn vermeende sympathie met politieke partijen en zijn stellingname over huidskleur.

De discussie benadrukt ook de bredere vraag over de rol van media in het aansturen van maatschappelijke debatten. In dit geval is de kritiek gericht op de vraag of mediafiguren die niet bepaald historisch of cultureel georiënteerd zijn, geschikt zijn om discussies over racisme te leiden. De reacties op de NPO-beslissing tonen aan dat de vraag wie de debatten leidt en hoe ze worden geleid, een centrale rol speelt in het bepalen van de kwaliteit van de discussie.

Bronnen

1. Algemeen - Kritiek op NPO-keuze voor kelder in racismedebat
2. Zwarte activisten woedend - Jort Kelder mag racismedebat niet leiden
3. Themadag Nederland tegen racisme op alle NPO-kanalen
4. Oproep tot boycot racisme debat NPO geleid door Jort Kelder
5. Discussie over racisme is enorm uit de hand gelopen
6. Activisten willen niet dat Jort Kelder TV-debat over racisme leidt
7. [NPO laat Kelder racismedebat leiden, activisten en KOZP boos](https://www.rtl.nl/rubrieken/rtl-boulevard/artikel/5170107/npo-laat-kelder-racismedebat-leiden-activisten-en-kozp-boos
8. Alleen samen krijgen we racisme onder controle