Renovatie en ruimte: De psychologische aspecten van opruimen en het invullen van leegtes

Published by Redactie on juli 13, 2025 | Category kelder

Bij renovatie en verbouwing gaan we vaak uit van technische aspecten: isolatie, elektriciteit, waterleidingen, bouwmaterialen. Maar er is ook een psychologische dimensie die niet minder belangrijk is. Hoe we ruimte inwonen, wat we in die ruimte plaatsen en hoe we die ruimte opruimen of vullen, heeft directe invloed op ons welzijn. De filosofie van opruimen, zoals die wordt uitgelegd in Marie Kondo’s boeken, is een voorbeeld van hoe de keuze voor een opgeruimde, bewuste leefruimte kan leiden tot grotere voldoening en rust. In dit artikel zullen we dieper ingaan op de psychologische aspecten van opruimen en het verbinden van die filosofie met praktische tips voor een gerichte renovatie.

De filosofie van opruimen

Opruimen is niet alleen een technisch proces, maar ook een mentaal en emotioneel proces. Marie Kondo’s methode, waarin iedere spullen wordt gekeken vanuit de vraag “Does it spark joy?” (Wekt het blijdschap?), maakt duidelijk dat het opruimen van een woning niet alleen om schoonheid of efficiëntie gaat, maar ook om het herstel van een emotionele verbinding met de leefruimte. Deze filosofie is niet alleen toepasbaar op particuliere huizen, maar ook op renovatieprojecten waarbij een herinrichting van ruimte wordt aangegaan.

Kondo’s boek “Opgeruimd!” was een wereldwijde sensatie en heeft sindsdien leiderschap gegeven aan een beweging die ook in Nederland steeds meer aandacht krijgt. Het tweede deel, “Spark Joy”, brengt de theorie op een praktisch niveau: hoe houd je een opgeruimde leefruimte, hoe begin je met opruimen in een gezinssituatie en hoe ga je om met het opruimen van emotioneel lastige spullen. Voor de woningbouw en renovatie betekent dit dat ruimtes niet alleen technisch functioneel moeten zijn, maar ook emotioneel waardevol voor de bewoner.

De praktische toepassing in renovatieprojecten

Bij een renovatieproject is het opruimen van ruimtes vaak een eerste stap voordat er sprake kan zijn van verbouwing. Denk bijvoorbeeld aan een oud woning die vervolgens wordt verbouwd tot een modern appartement. Het opruimen van oude meubels, spullen en decoraties helpt niet alleen de visuele ruimte te vergroten, maar ook de mentale belasting van het verleden te verkleinen. Het opruimen van oude dingen kan dus een mentale voorbereiding vormen voor de fysieke verandering.

Een praktische aanpak voor ruimtebeheer kan dus uitgaan van het volgende:

Identificatie van emotionele waarde: Welke spullen hebben emotionele waarde? Wat blijft er in de ruimte, wat gaat weg?
Ruimtelijke ordening: Hoe wordt de ruimte opnieuw ingedeeld? Welke functies krijgen welke ruimtes?
Aansluiting op leefstijl: Hoe past de nieuwe ruimte bij de leefstijl van de bewoner? Is het een open ruimte of wordt er meer aandacht besteed aan functionaliteit en privacy?

Een renovatieproject is daarom meer dan alleen het schilderen van muren of het leggen van een nieuw parketvloer. Het is ook een gelegenheid om de psychologische aspecten van ruimte inwonen te verfijnen en bewust te maken.

De rol van leegte in renovatie

Ruimte opruimen betekent ook het aanvaarden van leegte. In de Japunse traditie is het concept van ma – leegte – een belangrijk onderdeel van de leefstijl. Het idee is dat leegte niet negatief is, maar juist essentieel voor rust en aandacht. In een woning betekent dit dat het bewust laten van ruimtes leeg kunnen zijn – bijvoorbeeld een leeg kantoor, een lege leeshoek of een ongebruikte wand. Deze leegtes kunnen worden gebruikt om de aandacht op te richten, om rust te brengen en om de ruimte bewuster in te nemen.

In renovatieprojecten kan dit worden toegepast door:

Functionele zones: De ruimte in te delen in zones die elke hun eigen functie hebben, en ruimtes te laten leeg voor activiteiten.
Minimalistische inrichting: Niet alles wat er op de markt is, moet in het huis. Kiezen voor weinig, maar waardevolle en nuttige spullen.
Open ruimtes: Door wanden te verwijderen of te vervangen door glas, kan de leegte worden gevisualiseerd en gebruikt voor het creëren van een open en luchtige sfeer.

Het verband met ruimtelijke wiskunde

Ook op technisch vlak kan het opruimen en herinrichten van ruimtes worden ondersteund door ruimtelijke wiskunde. Denk bijvoorbeeld aan het gebruik van verhoudingen, zoals de gouden snede, die vaak worden gebruikt in architectuur en interieurontwerp. Deze verhoudingen helpen om ruimtes zowel visueel als functioneel aantrekkelijk te maken.

Bij renovatieprojecten kunnen dergelijke principes worden toegepast om ruimtes te creëren die zich aansluiten op de behoeften van de bewoners. Bijvoorbeeld:

Verhoudingen: Hoe wordt de ruimte opgedeeld in kleinere zones?
Proporties: Welke verhoudingen zijn gunstig voor de wooncomfort?
Licht en schaduw: Hoe wordt de verdeling van licht en schaduw in de ruimte gebruikt om rust en dynamiek te creëren?

Opruimen als onderhoudsstrategie

Een opgeruimde woning blijft opgeruimd alleen als het wordt onderhouden. Bij renovatieprojecten is het daarom belangrijk om niet alleen te denken over de inrichting, maar ook over de duurzaamheid van de opgeruimde sfeer. Het opruimen van ruimtes is een proces dat blijft evolueren, en dat kan worden ondersteund door het ontwerpen van inrichtingen die onderhoudsstrategieën bevorderen.

Praktische tips voor het onderhouden van een opgeruimde ruimte:

Schoonmaakroutines: Creëer routines die het opruimen en opruimen van ruimtes systematisch maken.
Bewust inrichten: Kies bewust voor inrichtingen die onderhoudsstrategieën bevorderen.
Ruimtelijke flexibiliteit: Laat ruimtes flexibel zijn in functie, zodat ze zich kunnen aanpassen aan veranderende leefbehoeften.

Opruimen en gezondheid

Er is ook een directe link tussen ruimte en gezondheid. Een opgeruimde, bewuste leefruimte kan bijdragen aan mentale en fysieke gezondheid. Denk bijvoorbeeld aan stressvermindering, verbetering van de slaapkwaliteit of het verminderen van allergieën door het opruimen van stofbronnen.

Bij renovatieprojecten is het daarom belangrijk om niet alleen te denken aan de fysieke ruimte, maar ook aan de mentale en fysieke impact van de inrichting. Denk bijvoorbeeld aan:

Luchtvochtigheid en ventilatie: Hoe wordt de kwaliteit van de lucht in de ruimte verbeterd?
Licht: Hoe wordt het licht in de ruimte gebruikt om rust en energie te creëren?
Ruis: Hoe wordt de ruis in de ruimte verminderd?

Conclusie

Opruimen is meer dan alleen het verwijderen van spullen. Het is een proces dat mentaal, emotioneel en fysiek invloed heeft op de leefruimte. Bij renovatieprojecten is het opruimen van ruimtes een essentiële stap, die niet alleen technisch, maar ook psychologisch aandacht verdient. Door ruimtes bewust in te richten, door leegte te accepteren en door het onderhouden van de opgeruimde sfeer te structureren, kan een woning worden gecreëerd die niet alleen functioneel is, maar ook emotioneel waardevol voor de bewoner.

Een renovatieproject is dus ook een kans om de leefruimte te verfijnen, te ordenen en te verbinden met de leefstijl en de psychologische behoeften van de bewoner.

Bronnen

wandelen