Rookmelders in de kelder: Wanneer zijn ze verplicht en hoe plaats je ze?

Published by Redactie on juli 13, 2025 | Category kelder

Rookmelders zijn een essentieel onderdeel van brandveiligheid in elke woning. Sinds 1 juli 2022 zijn ze wettelijk verplicht in Nederland en Vlaanderen. Op elke verdieping moet minstens één rookmelder aanwezig zijn. Rookmelders in de kelder zijn echter een aparte aandachtspunt. Het hangt af van de functie van de kelder, de toegangsweg, en of er technische installaties aanwezig zijn. In dit artikel wordt dieper ingegaan op de verplichtingen, de juiste plaatsing en de praktische installatie van rookmelders in kelders.

Wanneer is een rookmelder verplicht in een kelder?

Een kelder wordt in de regel niet automatisch beschouwd als een bouwlaag, tenzij er een technische installatie aanwezig is. Bijvoorbeeld een CV-ketel of een pompinstallatie. In dat geval wordt de kelder wél als bouwlaag gezien, en is het verplicht om een rookmelder te installeren.

Wanneer er geen technische installatie aanwezig is, is een rookmelder verplicht als de kelder normaal te betreden is en direct toegankelijk is vanaf het appartement. Dit wil zeggen dat de kelder niet via gemeenschappelijke delen, zoals een gemeenschappelijke trap of hal, bereikbaar is. In dergelijke gevallen is het toegestaan om een rookmelder in de kelder te plaatsen.

Het Agentschap Wonen-Vlaanderen benadrukt dat er geen verplichting is voor de gemeenschappelijke delen van een appartementsgebouw. Dus als de kelder via een gemeenschappelijke trap bereikbaar is, is het niet wettelijk verplicht om een rookmelder in die kelder te plaatsen. Toch wijzen meerdere bronnen erop dat de woningcontroleur vaak aanbeveelt om in de kelderverdieping een rookmelder te installeren. Dit is vooral relevant in kelders die gebruikt worden voor huishoudelijke doeleinden, zoals als wasruimte of opslagruimte.

Verplichtingen voor huurbewoners en eigenaars

Bij huurwoningen is de verantwoordelijkheid voor het plaatsen van rookmelders meestal bij de verhuurder, zoals uitgemeld wordt door de Woonbond. De huurder kan aansprakelijk worden gemaakt voor het regelmatig testen en onderhouden van de rookmelders, en eventueel voor het vervangen van batterijen. In het huurcontract kan hierover expliciet worden afgesproken.

Hoewel het niet altijd wettelijk verplicht is om een rookmelder in de kelder te plaatsen, is het een verstandige keuze voor brandveiligheid. Bovendien kan het verhinderen dat de woningcontroleerder een aanbeveling doet die in de toekomst wel een verplichting kan worden.

Juiste plaatsing van rookmelders in de kelder

Hoewel rookmelders in de kelder niet altijd verplicht zijn, is het belangrijk om te weten waar ze geplaatst moeten worden als het wel nodig is. De richtlijnen voor rookmelders in kelders zijn vergelijkbaar met die voor andere ruimtes, maar er zijn enkele specifieke aandachtspunten.

Aanbevolen locaties

Aan het plafond: Rook stijgt omhoog, dus een rookmelder aan het plafond detecteert brand het snelst.
Minstens 50 cm van muren en hoeken: Dit vermindert de kans op valse alarmen en zorgt voor een betere detectie.
Bij technische installaties: Als er een CV-ketel of pompinstallatie in de kelder staat, is het verstandig om de rookmelder in de buurt van die installatie te plaatsen. Bij een CV-ketel is het aan te raden om ook een koolmonoxidemelder te plaatsen, of een combi-rookmelder die zowel rook als koolmonoxide detecteert.
In de vluchtroute: Als de kelder een gebruikt ruimte is, bijvoorbeeld voor het opslaan van spullen of als wasruimte, is het verstandig om een rookmelder te plaatsen in de gang of ruimte die als toegangsspoor fungeert.

Plaatsing bij schuine plafonds

In ruimtes met schuine plafonds of puntgevels moet een rookmelder op minstens 90 cm afstand van het hoogste punt van het plafond worden geplaatst. Dit voorkomt dat de rook door stilstaande luchtlagen niet op tijd wordt opgemerkt.

Geen rookmelder op de volgende plaatsen

Bij ventilatoren of ventilatieopeningen: Hierdoor kan de rook te snel worden weggezogen, waardoor de rookmelder niet op tijd reageert.
Boven verwarmingstoestellen: De warmte van het toestel kan ervoor zorgen dat de rookmelder valse alarmen geeft.
In tochtige ruimtes: Luchtstromen kunnen de detectie beïnvloeden.
In de badkamer of doucheruimte: Hierdoor kunnen stoom en vocht de rookmelder beschadigen of onnodige pieptoon veroorzaken. Uitzondering: als er in die ruimte een brandgevaarlijk apparaat staat (zoals een wasdroger), dan kan een rookmelder op 50 cm van de deur in de gang worden geplaatst.

Installatie van rookmelders in de kelder

Het monteren van een rookmelder is een relatief eenvoudige klus die zelf uit te voeren is. De stappen zijn vrij eenduidig:

Algemene stappen voor de installatie

Kies de juiste locatie: Volg de richtlijnen zoals hierboven beschreven.
Controleer het type rookmelder: Zorg dat het keurmerk EN 14604 aanwezig is. Dit is een Europese norm die betrouwbaarheid en kwaliteit garandeert.
Maak de ondergrond schoon en droog: Dit voorkomt losse verankering en zorgt voor een betere hechting, vooral bij plakken met stickers.
Plaats de rookmelder: Gebruik een dubbelzijdige plaksticker of boor gaten in het plafond, afhankelijk van het type rookmelder. Zorg dat de rookmelder stevig vastzit.
Test de rookmelder: Druk op de testknop om te controleren of alles werkt. Dit dient maandelijks herhaald te worden.
Vervang de batterijen: Na 10 jaar moet de rookmelder volledig vervangen worden, omdat de sensor dan niet meer betrouwbaar werkt.

Onderhoud en testen

Maandelijks testen met de testknop.
Stofzuigen of met een doek schoonmaken om stof en vreemd vuil te verwijderen.
Batterijen vervangen volgens de aanbevelingen van de fabrikant, meestal één keer per jaar of bij het begin van het nieuwe kalenderjaar.
Vervanging na 10 jaar: Na 10 jaar is de sensor niet meer betrouwbaar en moet de rookmelder volledig vervangen worden.

Uitzonderingen en extra aandachtspunten

Niet alle kelders vereisen een rookmelder. In het bijzonder:

Kelders voor opslag zonder technische installatie en die niet direct toegankelijk zijn vanaf het appartement, hoeven geen rookmelder te hebben.
Gemeenschappelijke kelders in appartementen, die via de gemeenschappelijke trap bereikbaar zijn, zijn niet wettelijk verplicht te beveiligen met een rookmelder. Toch is het aan te raden om in zulke ruimtes een melder te plaatsen, vooral als de kelder als wasruimte of huishoudelijke ruimte gebruikt wordt.

Bij een kombimelder die zowel rook als koolmonoxide detecteert, is het aan te raden om deze in de buurt van verbrandingsapparaten te plaatsen. Deze melders zijn bijvoorbeeld geschikt in ruimtes met een CV-ketel of een open haard.

Conclusie

De plaatsing van rookmelders in de kelder is niet altijd wettelijk verplicht, maar kan een belangrijk onderdeel zijn van de brandveiligheid van een woning. Als de kelder direct toegankelijk is en wordt gebruikt voor huishoudelijke doeleinden, is het verstandig om een rookmelder te installeren. De juiste plaatsing, het kiezen van het juiste type rookmelder en het uitvoeren van regelmatig onderhoud zijn cruciale stappen om ervoor te zorgen dat de rookmelder effectief werkt bij nood.

Rookmelders zijn een eenvoudige maar krachtige maatregel om brandgeruchten en schade te beperken. Zowel voor eigenaars als voor huurbewoners is het belangrijk om zich te informeren over de wettelijke verplichtingen en praktische uitvoering. Door rookmelders op de juiste plek te plaatsen, kan men zichzelf en zijn naaste beschermen tegen de gevolgen van een brand.