De Watermachine in De Groote Wielen: Duurzame Riolering en Ecologisch Beheer

Published by Redactie on juli 3, 2025 | Category riolering

De Groote Wielen in ’s-Hertogenbosch is een voorbeeld van hoe een moderne wijk gecreëerd kan worden met een duurzame en ecologische benadering. Het centrale element van dit project is de zogenaamde Watermachine, een systeem dat bedoeld is om het regenwater in de wijk efficiënt te beheren, te zuiveren en te hergebruiken. Dit systeem speelt een cruciale rol in het waterbeheer, de milieuvriendelijkheid en de recreatie in de wijk. In dit artikel worden de werking van de Watermachine, de verschillende componenten, het ecologische voordeel en de invloed op de ruimtelijke indeling van De Groote Wielen besproken.

Werking van de Watermachine

De Watermachine is een uniek en innovatief systeem dat is ontworpen om het regenwater dat in de wijk valt, te houden, te zuiveren en op te slaan. Het doel is om het regenwater niet direct af te voeren naar het riool, maar het te laten circuleren in een stelsel van plassen, sloten en bekkens. Hierdoor wordt het riool niet overbelast, en wordt het water op een natuurlijke manier verwerkt. Dit systeem is een van de belangrijkste structurele elementen van De Groote Wielen en draagt bij aan het imago van de wijk als een ‘waterwijk’.

De Watermachine begint met de Groote Wielenplas, die het centrale punt is van het systeem. Vanaf deze plas wordt het water opgepompt naar de Hoge Ring, die door de Groote Wielenlaan loopt. Van daaruit stroomt het water via de koppelbeken in Broekland en de Lage Ring door het zuiveringsmoeras in het oosten van het plan. Door het water voortdurend in beweging te houden en gebruik te maken van waterzuiverende beplanting, ontstaat er een ecologisch evenwicht en een goede waterkwaliteit. Dit proces wordt ook gebruikt om wateroverlast en droogte tegen te gaan.

De Watermachine is echter niet alleen gericht op het afvoeren van water, maar ook op het hergebruiken van regenwater. Hierdoor kan het water opnieuw gebruikt worden in de tuin, voor het irrigeren van groen en zelfs voor het baden of dweilen. Dit helpt om het gebruik van drinkwater te beperken en draagt bij aan een duurzamere toekomst.

Structuur van het Waterbeheersysteem

De Watermachine is opgebouwd uit verschillende componenten, waaronder plassen, sloten, bekkens en filtergebieden. Deze elementen werken samen om het water te sturen en te zuiveren. Hieronder volgt een overzicht van de belangrijkste onderdelen van het systeem:

1. Groote Wielenplas

De Groote Wielenplas is het centrum van de Watermachine. Het peil van de plas is maximaal 1,70 meter +N.A.P. en minimaal 1,40 meter +N.A.P. Als het water, incidenteel, hoger stijgt dan 1,70 meter +N.A.P., dan wordt water uitgeslagen op de Hoefgraaf.

2. Hoefgraaf

De Hoefgraaf is een waterloop die aan de noordoostzijde van het bestemmingsplangebied ligt. Deze waterloop staat nergens direct in verbinding met het water in De Groote Wielen. Alleen zijn er verbindingen via kleppen of een gemaal. De Hoefgraaf is geen onderdeel van de Watermachine, maar wordt wel gebruikt als overloop, indien het waterniveau van de Groote Wielenplas te hoog wordt.

3. Hoge Ring

De Hoge Ring is een waterweg die begint bij de Groote Wielenplas. Hier wordt het water opgepompt en via de koppelbeken in Broekland afgevoerd naar de Lage Ring. In iedere uitstroming loopt een constante waterstroom van 30 l/sec. Ook in Broekland-Noord loopt een koppelbeek. Deze loopt langs en door de school.

4. Koppelbeken

De koppelbeken voeren het regenwater af dat in Broekland valt naar de Lage Ring. Al het water wordt oppervlakkig afgevoerd.

5. Watertuinen

Het water in De Watertuinen wordt rechtstreeks afgevoerd naar de Groote Wielenplas. Deze afvoer gebeurt ook oppervlakkig.

6. Retentiebekkens

De retentiebekkens liggen in De Hoven en verzamelen het water van deze buurt. De watertoevoer naar deze bekkens is ook oppervlakkig. Als het water in de bekkens is, wordt het enige tijd vastgehouden. Daarna gaat het via een drainageriool naar de Lage Ring.

7. Lage Ring

De Lage Ring voert het water van de woongebieden, het helofytenfilter en De Overlaet naar de moeraszone. De Lage Ring heeft normaal een peil van 1,80 meter +N.A.P. en kan in natte tijden oplopen tot een peil van 2,10 meter +N.A.P. Er zijn tijden dat het niet regent. Daarom wordt in de Lage Ring vanuit de Groote Wielenplas ook constant water ingepompt. De Lage Ring heeft met zijn natuurlijke begroeiing een zuiverende werking op het water.

8. Moeraszone

In de moeraszone wordt het water gereinigd, wat via de Lage Ring wordt aangevoerd. De reiniging gebeurt door snelheidverlaging. Het peil van het moeras is 1,75 meter +N.A.P. Een onderdeel van het moeras wordt een verticaal helofytenfilter.

9. Helofytenfilter

Het helofytenfilter is een systeem dat werkt met water dat niet gebiedseigen is. Dit water komt uit het gemengde rioolstelsel van De Overlaet. Dit stelsel stort bij hevige regenval over. De eerste zuivering vindt dan plaats in een bergbezinkvoorziening. Daarna stroomt het in het helofytenfilter, waar het nog enige tijd verblijft. Als de kwaliteit goed is, wordt het afgevoerd naar de Lage Ring en wordt het opgenomen in het systeem van De Groote Wielen.

10. Hooghemaal

Het Hooghemaal is een druk bereden weg. Het regenwater wat hierop valt, kan niet zonder enige voorziening op het oppervlaktewater geloosd worden. Daarom wordt de first-flush van dit water eerst verpompt naar een bodempassage. En verder wordt het water dan geloosd op de Lage Ring. Het overige water gaat rechtstreeks naar de Lage Ring.

11. Overlaet

In de Overlaet liggen enkele waterlopen. Om te zorgen dat dit water goede kwaliteit krijgt en blijft, is het systeem gekoppeld aan het watersysteem van De Groote Wielen. Het water wordt via een gemaal in de Watertuinen naar de Overlaet gepompt en bij of door het helofytenfilter wordt het geloosd op de Lage Ring.

Ecologische en Ruimtelijke Impact

De Watermachine heeft niet alleen een functie in het waterbeheer, maar ook ecologische en recreatieve doelen. Door het systeem van plassen, sloten en bekkens is er ruimte voor recreatie, zoals varen, wandelen en fietsen. Ook draagt het bij aan de biodiversiteit, aangezien het systeem zorgt voor een goede leefomgeving voor dieren en planten. De buurt is onderdeel van een bijzonder watersysteem: de Watermachine. Dit systeem vangt regenwater in de buurt op, zuivert het en laat het water weglopen in de bodem. Dat helpt om wateroverlast en droogte tegen te gaan.

Daarnaast is De Groote Wielen een voorbeeld van stadsontwikkeling die goed is voor de natuur. De Lanen, een nieuwbouwwijk aan de noordwestkant van De Groote Wielen, is een combinatie van indrukwekkende singels en groene lanen met vernieuwende oplossingen op het gebied van water. Door veel planten en stukken gras, waarbij rekening gehouden wordt met het leven van dieren, draagt De Lanen bij aan een gezonde en prettige leefomgeving voor bewoners. Ook zorgt de vergroening voor meer verschillende dieren en planten in de wijk.

Conclusie

De Watermachine in De Groote Wielen is een innovatief en ecologisch systeem dat een belangrijke rol speelt in het beheren van regenwater. Door het water te sturen, te zuiveren en te hergebruiken, draagt het bij aan een duurzame en milieuvriendelijke toekomst. De structuur van het systeem, inclusief plassen, sloten, bekkens en filtergebieden, zorgt voor een evenwicht tussen waterbeheer, biodiversiteit en recreatie. De Watermachine is niet alleen een technisch systeem, maar ook een voorbeeld van hoe stedelijke ontwikkeling en ecologie samen kunnen gaan. Dit systeem is dus een onmisbaar onderdeel van de toekomstige ontwikkeling van De Groote Wielen.

Bronnen

grote
wielen