Nette kelders in een veranderend klimaat: oorzaken, oplossingen en preventie

Published by Redactie on juli 13, 2025 | Category kelder

De afgelopen jaren zijn natte kelders en kruipruimtes steeds vaker aan de orde gekomen. In het licht van klimaatverandering, met intensere regenbuien, langdurige natte periodes en extreem droge zomers, wordt dit probleem almaar urgenter. Zowel particuliere huiseigenaars als vastgoedbeheerders moeten zich bewust worden van de oorzaken van vocht- en lekkageproblemen in kelders en kruipruimtes, en van de maatregelen die kunnen worden genomen om dit te voorkomen of op te lossen.

In dit artikel worden de belangrijkste oorzaken van natte kelders besproken, worden aandachtspunten voor kelder- en kruipruimte-afdichting uitgelegd, en wordt ingegaan op preventieve maatregelen. Daarnaast wordt het fenomeen kwel, dat in de rivierengebieden vaak verantwoordelijk is voor wateroverlast, kort toegelicht.

Oorzaken van natte kelders

Een natte kelder kan verschillende oorzaken hebben, die vaak met elkaar verweven zijn. De bronnen benoemen diverse mechanismen die vocht in de kelder kunnen veroorzaken:

1. Optrekkend vocht

Optrekkend vocht ontstaat wanneer water uit de grond via capillaire werking in de muren en vloeren van een kelder trekt. Dit is het gevolg van poreuze bouwmaterialen zoals natte baksteen of beton. Ondanks dat de grond droog is, kan vocht zich via de poriën in de bouwmaterialen naar boven bewegen.

2. Zijdelings doorslaand vocht

Wanneer de grondwaterstand hoog is, kan vocht horizontaal in de muren van de kelder stromen. Dit is vooral een probleem in regio’s waar het grondwater dicht onder of zelfs boven het maaiveld staat.

3. Hygroscopisch vocht door muurzouten

Hygroscopisch vocht ontstaat wanneer zouten in de muren water uit de lucht opnemen. Deze zouten kunnen het gevolg zijn van oude bouwmaterialen of door infiltratie van zoutwater. De combinatie van vocht en zouten kan leiden tot zoutaanslag en schimmelvorming.

4. Lekkages

Lekkages kunnen vanuit de ondergrond komen, bijvoorbeeld via leidingen, funderingen of scheuren in muren en vloeren. In sommige gevallen zijn lekkages het gevolg van doorvoerlekkage, waarbij water via buiswerken of leidingen in de kelder terechtkomt.

5. Condensatie

Condensatie kan ontstaan wanneer er een groot verschil is tussen de luchtvochtigheid en de temperatuur in de kelder. Dit is vooral een probleem in ongeïsoleerde of slecht geventileerde ruimtes.

6. Regen- en spatwaterbelasting

Bij regenbuien kan water via de fundering of de muren van de kelder binnendringen, vooral als er geen afwateringssystemen zijn of als deze slecht functioneren.

7. Maaiveld doordringing van regenwater

Wanneer regenwater op het terrein blijft staan, kan het via de grond in de kelder terechtkomen. Dit is vaak het geval in bebouwde kom, waar de grond niet snel genoeg kan infiltreren.

8. Scheuren en breukvorming in en aan gebouwen

Scheuren in muren of vloeren kunnen een doorgang vormen voor water. Oudere gebouwen zijn hierbij vaak meer vatbaar, vooral wanneer de fundering niet sterk genoeg is of verankerd.

9. Porositeit en erosie van bouwmateriaal

Poreuze materialen zoals natte baksteen of beton zijn kwetsbaar voor infiltratie van water. Ook kunnen erosie en slijtage van de bouwmaterialen leiden tot grotere poriën en dus meer vochtinfiltratie.

Kwel en natte kelders

Bij hoogwater in de rivierengebieden kan een fenomeen van kwel optreden. Kwel is een natuurlijk fenomeen waarbij grondwater in het rivierengebied stijgt als gevolg van de druk van het hoge rivierpeil. Kwelwater stroomt via de grond naar boven en kan plassen op het land vormen of leiden tot natte kelders en kruipruimtes.

Deze situatie treedt vaak op in gebieden dicht bij de rivierdijken, met een zandige bodem die het water makkelijk doorlaat. Bij extreem hoge neerslag en langdurige regenperiodes kan het grondwater zo ver oplopen dat het in de kelders en kruipruimtes terechtkomt.

Kwel is in het rivierengebied al eeuwen een bekend verschijnsel. Het is een natuurkracht die niet te stoppen is, maar wel te beheren. Door goed peilbeheer, zoals het afvoeren van overtollig water via stuwen en gemalen, en door het monitoren van dijken op zandmeevoerende wellen, kan schade worden beperkt.

Oplossingen voor natte kelders

Als natte kelders al aanwezig zijn, zijn er verschillende manieren om de situatie te herstellen. De keuze van de oplossing hangt af van de oorzaak van het probleem, de toegankelijkheid van de kelder, en de bouwconstructie.

1. Afdichting van de buitenzijde

Bij vochtproblemen die veroorzaakt worden door een hoge grondwaterstand of regenwaterinfiltratie, kan afdichting van de buitenzijde van de kelder een effectieve oplossing zijn. Dit houdt in dat de fundering en muren van buitenaf worden geïsoleerd met afdichtingsproducten, zoals bitumen, EPDM of polyurethaan. Deze techniek is doeltreffend, maar vereist dat de kelder toegankelijk is van buitenaf en dat het terrein kan worden ontmuurd.

2. Afdichting van de binnenzijde

Als afdichting van de buitenzijde niet mogelijk is, kan afdichting van de binnenzijde worden overwogen. Hierbij wordt gebruikgemaakt van afdichtingsmembrans of gecoatte muren om vocht binnen te houden. Deze methode is minder invasief, maar biedt vaak minder langdurige oplossingen dan afdichting van de buitenzijde. Het is vooral geschikt voor kelders waarin de oorzaak van het vocht probleem ligt in de luchtvochtigheid of condensatie.

3. Ventilatie en afvoer

Voor kelders met condensatieproblemen of vochtige lucht is een goed ventilatiesysteem essentieel. Door de luchtvochtigheid te verminderen en vochtige lucht af te voeren, kan schimmelvorming worden voorkomen. Bovendien is het belangrijk om regenwater af te voeren via afwateringsystemen, zoals afvoerpijpen of sloten.

4. Grondwaterbeheer

Wanneer het probleem ligt in de grondwaterstand, kan het nodig zijn om de grondwaterbeheer te verbeteren. Dit kan door het aanleggen van drainage of het verhogen van de afwateringscapaciteit van het terrein. In sommige gevallen kan het ook nodig zijn om de kelder te verheffen of een droogtebestendig bouwstijl te kiezen.

Preventie van natte kelders

Zoals uit de bronnen blijkt, is het belangrijk om natte kelders niet pas te bestrijden als het probleem al aanwezig is, maar om te voorkomen dat het zich ooit voordoet. Enkele preventieve maatregelen zijn:

Goede afwatering van het terrein: Zorg dat regenwater snel kan afstromen en niet blijft staan op het terrein.
Beter bouwontwerp: Nieuwe woningen kunnen worden ontworpen met droogtebestendige funderingen en afdichting.
Verhoging van kelders of kruipruimtes: In gebieden met hoge grondwaterstand kan het verstandig zijn om de kelder hoger te bouwen of kruipruimtes te vermijden.
Gebruik van afdichtingsmaterialen bij nieuwbouw: In nieuwe woningen kan afdichting van de fundering en muren al in de bouwfase worden toegepast.
Regelmatige inspectie van leidingen en funderingen: Bij oude woningen is het belangrijk om scheuren en lekkages op tijd te herstellen.

Conclusie

Natte kelders en kruipruimtes zijn een steeds urgenter probleem in het licht van klimaatverandering. Zowel in natte winters als in droge zomers is er sprake van extremen die de waterhuishouding in gevaar brengen. Kwel, optrekkend vocht, condensatie, lekkages en regenwaterinfiltratie zijn maar enkele van de oorzaken die kunnen leiden tot natte kelders. Het is belangrijk om de oorzaak van het probleem te achterhalen en op te lossen, maar ook om preventieve maatregelen te nemen om herhaling te voorkomen.

Zowel particuliere huiseigenaars als vastgoedbeheerders moeten zich bewust worden van de risico’s en de beschikbare oplossingen. Door een grondig onderzoek te laten uitvoeren, de juiste afdichtingsmethoden toe te passen en het terrein goed te beheren, kan wateroverlast in kelders worden beperkt of zelfs voorkomen. In de toekomst zullen innovatieve bouwmethoden en een beter begrip van de natuurlijke processen zoals kwel een essentiële rol spelen bij de bouw van duurzame en droge woningen.

Bronnen

sneeuw