Spierwitte schimmel op wijnflessen in kelders: oorzaken, risico’s en oplossingen

De aanwezigheid van schimmel op wijnflessen in een kelder kan niet alleen een probleem zijn voor de kwaliteit van de wijn, maar ook een gevaar vormen voor de gezondheid en de structuur van het gebouw. In het bijzonder spierwitte schimmel, ook wel bekend als Penicillium of Aspergillus, wordt vaak waargenomen op oppervlakken in kelders die vochtig zijn of slecht geventileerd. In deze artikel wordt ingegaan op de oorzaken van spierwitte schimmel op wijnflessen, de mogelijke risico’s die het met zich meebrengt, en welke maatregelen kunnen worden genomen om dit probleem te voorkomen of op te lossen. Het artikel richt zich vooral op het perspectief van eigenaren van woningen, woningbouwers en professionals in de renovatie die hun wijnopslagruimte willen beschermen.

Oorzaken van spierwitte schimmel op wijnflessen

Vochtige omgevingen

Een van de belangrijkste oorzaken van schimmelvorming op wijnflessen is de aanwezigheid van vocht. Kelders zijn per definitie onder het woonoppervlak gelegen en zijn dus vatbaar voor vocht vanuit de bodem of vanwege regenwater. In combinatie met een beperkte ventilatie creëert dit ideale omstandigheden voor schimmelsporen om zich te ontwikkelen.

Bij wijnflessen speelt bovendien het oppervlak van het glas en de stopten een rol. Glazen zijn vochtbestendig, maar rubberen of kurkstoppen kunnen vocht opnemen, wat een broedgebied kan vormen voor schimmel. Bovendien kan de nevelvorming op de flessen bij lage temperaturen leiden tot condensatie, die schimmel kan stimuleren.

Oude of ongepast bewaarde wijn

Wijnflessen die te lang worden bewaard in een vochtige omgeving kunnen ook schimmelvorming bevorderen. De wijn zelf kan aan de buitenkant van de fles vocht afdampen, waardoor een licht vochtlaag kan ontstaan. Dit is vooral het geval bij wijnflessen die niet in een goed gereguleerde wijnkelder worden opgeslagen, waar de temperatuur en luchtvochtigheid worden gecontroleerd.

Materiaal van de wijnflessen

Hoewel glas een inert materiaal is en normaal gesproken geen schimmel ondersteunt, kunnen flessen met rubberen stopten of een lichte glasporositeit (bijvoorbeeld bij oude of niet-geëtchde flessen) het voorkomen van schimmel beïnvloeden. De schimmel kan zich in het glas of op de stoppen vestigen, vooral wanneer deze nat worden.

Risico’s van spierwitte schimmel

Gezondheidsrisico’s

Hoewel spierwitte schimmel in veel gevallen minder gevaarlijk is dan andere schimmelsoorten zoals Stachybotrys, is het toch een bron van allergenen en sporen die inademen kan leiden tot gezondheidsklachten. Mensen met een allergisch lichaam of een zwakke immuunverdediging kunnen klachten ondervinden zoals hoesten, neusproblemen, hoofdpijn of zelfs astma-achtige klachten. In een wijnkelder waar velen de ruimte delen, kan dit tot gezondheidsrisico’s leiden.

Kwaliteit van de wijn

Schimmel op de fles kan de wijn in contact brengen met sporen. Als de schimmel niet op het glas, maar binnen de wijn zit, kan dit de smaak en geur van de wijn negatief beïnvloeden. De aanwezigheid van schimmel in de wijn kan ook giftige stoffen zoals mycotoxines bevatten, die schadelijk zijn voor de gezondheid. Dit maakt het essent om schimmelvorming op wijnflessen niet langer te verwaarlozen.

Schade aan de kelderstructuur

In de loop van tijd kan schimmel niet alleen op wijnflessen, maar ook op de wanden en vloeren van een kelder groeien. Dit kan leiden tot verdergaande schimmelproblemen, die niet alleen visueel onaangenaam zijn, maar ook schadelijk zijn voor de structuur van de kelder. Kelders zijn vaak van beton of aardewerk, en schimmel kan deze materialen aantasten, wat kan leiden tot verlies van sterkte en eventuele lekkages of vochtige geurproblemen.

Oplossingen en voorkomende maatregelen

Goede ventilatie

Een van de belangrijkste manieren om schimmel te voorkomen is het garanderen van voldoende ventilatie in de kelder. Ventilatie helpt om de luchtvochtigheid te verlagen, waardoor schimmelsporen minder kans hebben om zich te ontwikkelen. Voor een wijnkelder is het aanbevolen om een ventilatiesysteem te installeren dat de luchtvochtigheid reguleert op een niveau tussen de 50-70%. Dit kan bereikt worden via een luchtbehandelingsunit of een luchtvochtigheidsregelaar.

Controle op vocht

Het onderdrukken van vocht is cruciaal bij het voorkomen van schimmel. Hierbij kunnen de volgende maatregelen worden genomen:

• Afvoer van grondwater: Zorg voor een goed functionerende afvoer van grondwater via een grachtwaterafvoer of een draineerpijp.
• Hydrofobische coatings: De kelderwanden kunnen worden behandeld met hydrofobische coatings die vocht afstoten en schimmelvorming voorkomen.
• Verdampingstoestellen: Het gebruik van een luchtontvochtiger kan helpen bij het onderhouden van een gezonde luchtvochtigheid.

Reguliere inspectie en reiniging

Een reguliere inspectie van de wijnflessen en de kelderomgeving is essent. Tijdige opsporing van schimmelvorming is belangrijk om het niet te laten verspreiden. Bij het ontdekken van schimmel op flessen of op de kelderoppervlakken, dient deze zorgvuldig te worden verwijderd. De flessen moeten worden schoongemaakt met een mengsel van water en zeep, of met een schimmelverwijderende oplossing. De stoppen moeten vervangen worden indien nodig.

Opbergruimte optimaliseren

De opslag van wijnflessen moet zo worden ingericht dat er geen directe contacten zijn met de vloer of wanden van de kelder. Dit kan bereikt worden door het gebruik van schappen of houten rekken. Hiermee wordt het risico op condensatie en vochtoverdracht verminderd.

Verantwoordelijke wijnopslag

Wanneer het om een professionele wijnkelder gaat, is het aan te raden om een klimaatbeheersysteem te installeren dat zowel de temperatuur als de luchtvochtigheid continu meet en reguleert. Dit zorgt voor een optimale omgeving voor wijn, maar voorkomt ook schimmelvorming. Voor particulieren is het aanbevolen om ten minste een luchtvochtigheidsmeter aan te schaffen en regelmatig de luchtvochtigheid te controleren.

Bij het opslaan van oude wijnflessen of collectie-wijnen is het aan te raden om deze in een aparte, droge ruimte op te slaan. De schimmelvorming op de flessen kan namelijk ook worden overgedragen via contact met andere flessen.

Conclusie

Spierwitte schimmel op wijnflessen in een kelder kan zowel de kwaliteit van de wijn als de structuur van de kelder en de gezondheid van de bewoners negatief beïnvloeden. De hoofdoorzaken zijn een vochtige omgeving, onvoldoende ventilatie en het gebruik van flessen die niet bestand zijn tegen schimmelvorming. Door een combinatie van goede ventilatie, vochtbeheersing, regelmatige inspecties en professionele wijnopslag kan schimmelvorming effectief worden voorkomen. Voor woningeigenaren en professionals is het belangrijk om zich bewust te zijn van de risico’s en maatregelen te nemen om deze te beheersen. Zo blijft een wijnkelder niet alleen een plezierige ruimte, maar ook een veilige en gezonde omgeving.

Bronnen

1. Wijn-queeste: Waarom ruik ik heel erg kattenpis in witte wijn?