Te veel spullen verzamelen: risico’s, oorzaken en praktische stappen voor opruimen

Published by Redactie on juli 14, 2025 | Category kelder

Het verzamelen van te veel spullen is een serieus probleem dat vaak onder het etiket van “hoarding” valt. In huizen waar dit voorkomt, is het vaak onmogelijk om normaal te leven. Gangen worden blokkade door stapels kranten, keukens zijn onbruikbaar, en de meesten kunnen het huis niet meer als woonruimte ervaren. Voor mensen die deze situatie niet herkennen of er niet mee kunnen leven, kan het opruimen van de ruimte een uitdaging worden. Dit artikel geeft inzicht in de oorzaken, de risico’s, en concrete stappen die je kunt nemen om het probleem aan te pakken. Het is gericht op mensen die samen met problematische verzamelaars willen werken, of die zelf last hebben van het verzamelen van onnodige voorwerpen.

Wat is hoarding?

Hoarding is een gedragsstoornis waarbij iemand te veel spullen verzamelt en tegelijkertijd de moeite heeft om spullen weg te gooien. Dit leidt tot een situatie waarin de woonruimte niet meer bruikbaar is voor haar oorspronkelijke functie. De chaos in het huis kan mensen beperken in hun dagelijkse activiteiten, zoals koken, slapen of bezoek ontvangen.

De aandacht voor dit probleem is de laatste jaren toegenomen, maar het is niet nieuw. Archeologen hebben al aangetoond dat ook in de prehistorie mensen aan een overmaat van spullen hadden vastgehouden. In de middeleeuwen schreef Dante al over mensen die te veel hechtten aan het materiële en die volgens hem in de hel zaten. Hoewel de term en de media-attenties zijn nieuw, is het gedrag zelf al eeuwen oud.

Oorzaken van verzamelzucht

Hoarding ontstaat vaak uit een complexe combinatie van psychologische, emotionele en praktische redenen. Een van de kernredenen is het idee dat iets “nog van pas kan komen”. Een oude computermonitor of wieg wordt bewaard uit angst dat het ooit nog van nut kan zijn. Iemand met hoarding ziet vaak meer toepassingen in voorwerpen dan de meeste mensen, maar heeft niet voldoende tijd of middelen om die ideeën uit te voeren.

Naast functionele overwegingen spelen ook emotionele redenen een rol. Mensen kunnen vasthouden aan spullen vanwege een band met het verleden of uit schuldgevoel, bijvoorbeeld wanneer het gaat om cadeaus van dierbaren. Ook kan het om een vorm van bescherming of controle draaien: het bewaren van spullen biedt een zeker gevoel van veiligheid in een wereld die soms te onvoorspelbaar is.

Risico’s van verzamelzucht

Hoarding heeft zowel emotionele als fysieke risico’s. Op emotioneel vlak kan het leiden tot isolement, omdat het steeds lastiger wordt om mensen uit te nodigen of bezoek te ontvangen. Op fysiek vlak kan het tot serieuze gevaren leiden, zoals:

Brandgevaar: Als rookmelders niet goed functioneren of als er te veel onbrandbare materialen liggen, kan het risico op brand toenemen.
Valgevaar: Als lege gangen of trapoppervlakken worden geblokkeerd, is de kans op valletjes groter.
Gezondheidsrisico’s: Een overvol huis kan leiden tot een slechte luchtkwaliteit en kan de groei van insecten of muizen bevorderen.
Psychische belasting: Het opruimen van spullen kan bij veel mensen met hoarding leiden tot angst of pijnlijke herinneringen, wat het opruimen bemoeilijkt.

Vijf stappen bij het aanpakken van hoarding

Als je wilt helpen bij het opruimen van een huis dat overvol is, is het belangrijk om met een duidelijke en empathische aanpak te werken. Een aanbevolen methode, zoals beschreven in psychologische literatuur, bestaat uit vijf stappen:

Zorg voor veiligheid: Voordat je begint met opruimen, is het essentieel om veiligheid te garanderen. Controleer of de buitendeuren goed functioneren, maak lege leerpaden vrij, en zorg dat de trappen onbelemmerd zijn. Dit is belangrijk om valletjes of andere ongelukken te voorkomen.
Zorg voor werkende rook- en CO-melders: Deze zijn cruciaal voor brand- en verbrandingsveiligheid. Zorg ervoor dat ze op alle verdiepingen zijn geplaatst en dat ze goed functioneren.
Begin met kleine projecten: Start met op te ruimen in ruimtes waar het emotionele verband met de spullen gering is, zoals de koelkast of een klein stuk van het aanrecht. Kleine successen helpen om vertrouwen op te bouwen in het proces.
Gebruik open dozen en zakken: Sorteer spullen in duidelijke categorieën, zoals donatie, recycling of afval. Laat de bewoner zelf de spullen sorteren. Dit ondersteunt de eigen besluitvorming en vermindert de emotionele belasting.
Sluit met een persoonlijk gesprek af: Eindig elke sessie met een gesprek dat niet alleen over opruimen gaat. Dit versterkt het vertrouwen en laat zien dat de bewoner als persoon wordt gezien, niet alleen als verzamelaar.

Hoe kun je spullen aanbieden aan een goed doel?

Bij het opruimen is het niet alleen belangrijk om spullen te sorteren, maar ook om te overwegen wat er ermee gebeurt. Veel spullen kunnen een tweede leven krijgen bij mensen die er iets aan hebben. Hier zijn enkele opties:

Voedsel: Ongeopende, nog houdbare voedingsmiddelen kunnen worden gedoneerd aan voedselbanken of aan stichtingen zoals SoGoed.
Kleding en textiel: Kleding, dekens en handdoeken kunnen worden ingeleverd bij kledinginzamelingen van Sympany, Milieucentraal of Kledinginzameling.
Technologie: Oude hoortoestellen kunnen worden gedoneerd aan stichtingen die deze doorgeven aan kinderen in arme landen.

Psychologische ondersteuning

Hoarding is vaak meer dan een kwestie van ordening. Het is vaak gekoppeld aan andere psychische aandoeningen, zoals ADHD of een gebrekkige aandachtsspanne. Daarom is psychologische ondersteuning vaak nodig. Als iemand merkt dat hij of zij zich begint te isoleren of last heeft van stress of angst bij het opruimen, kan het zinvol zijn om professionele begeleiding in te schakelen. Dit geldt zeker als het probleem de veiligheid in het geding brengt.

Conclusie

Het verzamelen van te veel spullen is een complex probleem dat zowel emotionele als fysieke aspecten bevat. Het kan leiden tot een onveilige woonomgeving, psychische belasting en sociale isolatie. Door een empathische en gestructureerde aanpak te volgen, kan het opruimen een stap worden richting een betere leefbaarheid. Het is belangrijk om veiligheid voorop te stellen, kleine stappen te nemen en professionele hulp in te schakelen als nodig. Op die manier kan een huis weer bruikbaar worden voor wie erin woont, en kunnen spullen een tweede leven krijgen bij anderen.