Ton Kelders: Oorlogsherinneringen en het herstel van een verbroken verleden

Published by Redactie on juli 14, 2025 | Category kelder

Ton Kelders is een Indië-veteraan wiens verhaal, hoewel gelegen in een historische context, veel licht werpt op de psychologische en emotionele impact van oorlog en verlies, evenals op de complexiteit van herstel en herontdekking. Zijn ervaringen, gedeeld in documentaires zoals Onze Jongens op Java, tonen niet alleen de persoonlijke gevolgen van oorlog, maar ook de rol die creatieve en culturele initiatieven kunnen spelen in het herstel van identiteit en herinnering. Voor een website gericht op real estate, renovatie en bouw is dit verhaal relevant in zoverre dat het een voorbeeld biedt van hoe fysieke en culturele ruimtes kunnen worden herontdekt, gerestaureerd en herdoelstelling kan worden gegeven – niet alleen in een historische context, maar ook in de huidige maatschappij.

De persoonlijke geschiedenis van Ton Kelders

Ton Kelders, geboren in 1931, dient als militair in Nederlands-Indië tijdens de Tweede Wereldoorlog en de daaropvolgende koloniale oorlog. Zijn verhaal is gedeeltelijk verzwegen, zoals dat vaak het geval is bij veteranen die hun ervaringen niet openlijk delen. Zijn terugkeer naar Nederland was gecompliceerd en hij koos ervoor om de herinneringen aan zijn oorlogstijd te begraven, zoals veel van zijn collega’s dat ook deden.

Kelders’ betrokkenheid bij de documentaireserie Onze Jongens op Java maakte een belangrijk verschil in zijn levensverhaal. Zowel voor hemzelf als voor anderen, zoals zijn collega-veteraan Roy Grinwis, was het een kans om de verlaten herinneringen opnieuw te ontdekken. In 2019, kort na de uitzending van de documentaire, werd Kelders door Roy Grinwis ondersteund om een reis naar Indonesië te maken – een stap die hij eerst afwees, maar uiteindelijk toch maakte.

ReUniForm: Creatieve herontdekking van oorlogsherinneringen

Een van de meest indrukwekkende projecten waaraan Kelders meedoept is ReUniForm, een initiatief van stichting Helmen Vol Verhalen. Hierin worden veteranen samengebracht met kunstenaars om hun persoonlijke geschiedenis fysiek en symbolisch tot leven te brengen. Zo ontwierp modeontwerper Jaap Spruitenburg een nieuw uniform voor Kelders – een symbool van herstel en herontdekking.

Het project maakte gebruik van duurzame en historisch waardevolle materialen, waaronder restanten van oude uniformen en munitiekisten. Deze keuze benadrukt het thema van hergebruik en herontwikkeling – aspecten die ook centraal staan in de bouw- en renovatiebranche. Zoals in bouwprojecten vaak het geval is, ging het hier niet enkel om het herstellen van materieel, maar ook om het herstellen van identiteit en herinnering.

Emotionele en psychologische impact van oorlogsherinneringen

Oorlogsherinneringen blijven in het hoofd van degenen die ze meemaken. Kelders’ verhaal laat zien hoe traumatische ervaringen langdurig kunnen zijn en hoe verwerking niet altijd automatisch verloopt. Zijn aarzeling om naar Indonesië te reizen, uit angst dat zijn echtgenote Olga niet meer zou zijn als hij terugkwam, benadrukt de emotionele belasting die oorlog met zich meebrengt.

De documentaireserie Onze Jongens op Java speelde een cruciale rol in het openbreken van deze emotionele blokkade. Zowel Kelders als andere veteranen voelden zich door het project gesteund om hun verhalen te delen. Deze ervaring is niet ongelijk aan het proces van renovatie: een oude ruimte openen, inspecteren, en opnieuw inrichten – zowel fysiek als emotioneel.

Het belang van historisch erfgoed in huidige contexten

Het ReUniForm-project benadrukt ook het belang van historisch erfgoed in de huidige maatschappij. De overjas van Willem van der Velde, een officier tijdens de Tweede Wereldoorlog, werd gebruikt als inspiratie voor het project. In deze jas is een label genaaid dat persoonlijk en tastbaar is – een herinnering die niet alleen historisch belangrijk is, maar ook een emotionele impact heeft.

Op vergelijkbare manier kan in de bouw- en renovatiebranche historisch erfgoed worden benut, zowel als onderdeel van architectonische waarde als een manier om verhalen te vertellen. Hergebruik van historische materialen, herontwikkeling van oude gebouwen, en het integreren van historie in het ontwerp zijn voorbeelden van hoe de verleden kan worden verbonden met het heden.

Verantwoordelijkheid in het herstel van geschiedenis

Bij het werken met historisch erfgoed, zoals in het ReUniForm-project of bij renovatieprojecten, is het belangrijk om verantwoordelijk te zijn. In het geval van Kelders en andere veteranen betekent dit het herstellen van een verbroken verleden, maar ook het respecteren van de complexiteit van dat verleden. De excuses van koning Willem-Alexander voor het Nederlands geweld in Indonesië zijn hier een voorbeeld van. Hoewel sommige veteranen, zoals John Bruininga, deze excuses niet serieus namen, benadrukt het de noodzaak om geschiedenis op een eerlijke en transparante manier te benaderen.

Conclusie

Ton Kelders’ verhaal is een krachtig voorbeeld van hoe herinnering en herstel zich kunnen afspelen in zowel persoonlijke als collectieve contexten. Zijn betrokkenheid bij projecten als ReUniForm en Onze Jongens op Java toont aan dat creatieve en culturele initiatieven een essentiële rol kunnen spelen in het herstellen van geschiedenis. Voor de bouw- en renovatiebranche is dit een inspiratie om niet alleen te bouwen, maar ook te herstellen – zowel fysiek als symbolisch.

Zowel in oorlogsherinneringen als in renovatieprojecten is het belangrijk om aandacht te besteden aan het verleden, maar ook verantwoordelijkheid te nemen voor de toekomst. Ton Kelders’ ervaring benadrukt dat herontdekking, herstel en herontwikkeling – of dat nu van herinneringen of van gebouwen gaat – een waardevolle en emotionele taak is.