Toon Kelder: Van Romantisch Schilder tot Modernistische Beeldhouwer

Toon Kelder (1894–1973) was een veelzijdige Nederlandse kunstenaar, die zich gedurende zijn lange carrière ontwikkelde van romantisch schilder tot modernistische beeldhouwer. Zijn werk, dat zowel figuratief als abstract was, speelde een belangrijke rol in de Nederlandse kunstwereld van de 20e eeuw. In dit artikel wordt ingegaan op de artistieke ontwikkeling van Toon Kelder, zijn invloed op de moderne kunst, en de rol die hij speelde in de overgang van realistische schilderkunst naar abstracte beeldhouwkunst in Nederland.

Toon Kelders vroege werk is vooral gekoppeld aan de Bergense School, een realistische stijl gekenmerkt door donkere tonen en een robuuste aanpak. Zijn schilderijen uit deze periode tonen een zware, expressionistische aanpak, waarbij het onderwerp vaak in de voorgrond staat. Later ontwikkelde Kelder een lichtere en ijle manier van schilderen. Zijn onderwerpen werden romantischer, en zijn toon en toets werden fijner en zachter. Deze evolutie is goed te zien in werken uit de jaren 1930 en 1940, waarin Kelder zich meer richtte op interieurs, stillevens en portretten.

Een van de bekendste werken uit deze periode is "Baadsters tegen een donkere achtergrond met steigerend paard en hert", een olieverfschilderij dat een romantische en emotionele uitstraling heeft. De gebruikte kleuren en compositie tonen duidelijk de invloed van de Bergense School, maar ook een persoonlijke toets die Kelder sindsdien ontwikkelde. Deze vroege werken vormen een belangrijk deel van zijn oeuvre en zijn vaak te zien in tentoonstellingen en verzamelingen.

In 1948 begon Kelder met het maken van sculpturen. Deze overgang van schilderkunst naar beeldhouwkunst was voor hem een belangrijk moment. De sculpturen van Kelder zijn meestal abstrakt en geometrisch van aard. Hij ontwikkelde een stijl die sterk beïnvloed werd door het modernisme, maar ook door zijn eigen romantische aanpak. Zijn beelden, vaak samengesteld uit solide, plastische vormen, zijn karakteristiek voor zijn latere werk.

De overgang naar beeldhouwkunst betekende echter ook een teruggang in inkomsten. Het publiek dat Kelder waardeerde om zijn figuratieve schilderijen, haakte af bij zijn abstracte beelden. Toch bleef Kelder trouw aan zijn nieuwe richting, wat uiteindelijk leidde tot een erkentenis van zijn werk binnen de moderne kunstwereld. Zijn sculpturen zijn te zien in verschillende musea en collecties, waaronder het Museum Flehite in Amersfoort.

De tentoonstelling "Toon Kelder – Romantisch Modernist" in Museum Flehite gaf een breed overzicht van zijn werk. Deze tentoonstelling, georganiseerd in samenwerking met de Toon Kelder Stichting, liet zien hoe Kelder zich artistiek ontwikkelde van schilder naar beeldhouwer. De monografie "Toon Kelder (1894–1973) Romantisch modernist", geschreven door kunsthistoricus Jaap Versteegh, gaf een diepgaande analyse van zijn leven en werk. Deze publicatie is een waardevolle bron voor iedereen die geïnteresseerd is in de Nederlandse moderne kunst.

Kelders invloed op de moderne kunst is vooral zichtbaar in de jaren 1960 en 1970, wanneer hij begon met het maken van abstracte gouaches en schilderijen. Deze werken zijn gekenmerkt door een zuivere en eenvoudige stijl. Zijn abstracte werken werden vaak beschouwd als een combinatie van romantiek en modernisme, wat ook de oorsprong is van de term "romantisch modernistisch". Deze term benadrukt de unieke combinatie van traditie en vernieuwing in Kelders werk.

De Toon Kelder Stichting speelt een belangrijke rol in de bewaring en promotie van zijn werk. De stichting is verantwoordelijk voor de verzameling en expositie van ruim 1.100 kunstwerken van Kelder. Deze collectie, die is geschonken door Maarten en Reina van Bommel - van Dam, is een waardevolle bron voor kunstenaars en kunstliefhebbers. De stichting zorgt ervoor dat Kelders werk beschikbaar blijft voor het publiek en bijdraagt aan de herkenbaarheid van zijn oeuvre in de Nederlandse kunstwereld.

Kelders kunst is ook vaak te zien in musea en particuliere collecties. Zo is zijn werk te vinden in het Museum Flehite in Amersfoort, waar een tentoonstelling over hem is gewijd. Deze tentoonstelling gaf een overzicht van zijn artistieke ontwikkeling en benadrukte zijn invloed op de moderne kunst in Nederland.

In de hedendaagse kunstwereld wordt Kelders werk vaak geassocieerd met de moderne kunst en het modernisme. Zijn abstracte werken zijn gezien als een voorloper van de formele abstracte beeldhouwkunst in Nederland. Zijn experimenten met vorm, kleur en compositie hebben invloed gehad op latere generaties kunstenaars. Zijn werk is een waardevolle bijdrage aan de Nederlandse kunstgeschiedenis en maakt hem een belangrijk figuur in de moderne kunst.

Conclusie

Toon Kelder was een unieke kunstenaar die zich gedurende zijn carrière ontwikkelde van romantisch schilder naar modernistische beeldhouwer. Zijn werk is gekenmerkt door een combinatie van romantiek en modernisme, wat hem een plaats heeft gegeven in de Nederlandse kunstwereld. De overgang van schilderkunst naar beeldhouwkunst was voor Kelder een belangrijk moment, waarbij hij trouw bleef aan zijn artistieke visie, ook al leidde dit tot een teruggang in inkomsten. Zijn abstracte werken zijn gezien als een voorloper van de formele abstracte beeldhouwkunst in Nederland. De Toon Kelder Stichting speelt een belangrijke rol in de bewaring en promotie van zijn werk, waarbij zijn collectie beschikbaar blijft voor het publiek. Kelders invloed op de moderne kunst is nog steeds zichtbaar, en zijn werk blijft een waardevolle bron van inspiratie voor kunstenaars en kunstliefhebbers.

Bronnen

1. Toon Kelder (1894-1973) Romantisch modernist
2. Toon Kelder: Een kunstenaar met een unieke stijl en invloed op de moderne kunst
3. Toon Kelder 2016 - Tentoonstelling
4. Toon Kelder - NRC Recensie