Trappen in Kelders volgens het Bouwbesluit: Eisen, Uitdagingen en Praktische Toepassing

Published by Redactie on juli 14, 2025 | Category kelder

Het aanleggen van een trap naar een kelder vereist niet alleen technische kennis, maar ook een goed begrip van de regelgeving die van toepassing is. In Nederland geldt het Bouwbesluit als het centrale normatieve kader voor bouwprojecten, inclusief trappen. Voor kelders, die vaak als extra woonruimte of opslagfunctie dienen, zijn er specifieke eisen aan trappen die afhankelijk zijn van de functie van de ruimte. In dit artikel wordt uitgebreid ingegaan op de relevante eisen van het Bouwbesluit voor keldertrappen, het verschil tussen nieuwbouw, verbouw en bestaande situaties, en hoe deze richtlijnen in de praktijk worden toegepast.

Belangrijkste eisen van het Bouwbesluit voor trappen

In het Bouwbesluit zijn trappen gereglementeerd in afdeling 2.5, waarin zowel de functionele als veiligheidsaspecten worden besproken. Deze eisen zijn bedoeld om te zorgen voor een veilige en toegankelijke trap. De belangrijkste parameters zijn:

Breedte van de trap: Minimaal 80 centimeter.
Optrede: De verticale afstand tussen treden mag maximaal 18,5 centimeter zijn.
Aantrede: De horizontale diepte van een trede moet minstens 22 centimeter zijn.
Stapmodulus: De formule 2 × optrede + 1 × aantrede moet tussen 57 en 63 centimeter liggen.
Leuningen en balustraden: Bij trappen breder dan 1,20 meter dient aan beide zijden een leuning aanwezig te zijn. De hoogte van de leuning moet tussen 85 en 100 centimeter liggen. Balustraden moeten minstens 1 meter hoog zijn en zodanig ontworpen dat een bol van 10 centimeter er niet doorheen past.

Deze richtlijnen zijn van toepassing op zowel nieuwbouw als verbouwprojecten. In bestaande bouw zijn de eisen vaak minder strikt, afhankelijk van de functie van de ruimte en de toegangsvoorzieningen.

Keldertrap als toegang tot woonruimte

Een kelder die als woonruimte wordt gebruikt, valt onder de categorie "woonfunctie". In dat geval gelden de volledige eisen van het Bouwbesluit voor de trap. Dit betekent onder andere dat de trap voldoet aan de benoemde afmetingen, en dat de vrije hoogte van minimaal 2,30 meter moet zijn. De vrije hoogte verwijst naar de afstand tussen de bovenkant van de trap en het plafond of de vloer bovenaan.

Wanneer de keldertrap niet aan deze eisen voldoet, kan de kelder niet officieel worden benoemd als woonruimte. In plaats daarvan kan het als "overige functie" worden aangemeld, bijvoorbeeld als opslagruimte. In dergelijke gevallen zijn de eisen voor de trap minder strikt. Zo hoeft bijvoorbeeld een trap die wordt gebruikt voor een kelder met "overige functie" niet aan de eis van een vrije hoogte van 2,30 meter voldoen.

Het is belangrijk om op te merken dat in de praktijk de gemeente vaak streeft naar nieuwbouwnormen, zelfs wanneer de wet niet expliciet duidelijk is. Dit betekent dat in sommige gevallen, vooral bij verbouwprojecten in bestaande woningen, de eisen toch sterk kunnen worden aangestuurd. De bepaling van de functie van de ruimte is daarom cruciaal bij het ontwerp en aanleg van een keldertrap.

Praktische toepassing in bestaande situaties

Bestaande woningen, zoals oude stenen huizen, kunnen last hebben van ruimtelijke beperkingen. In dergelijke gevallen kan het niet mogelijk zijn om aan alle eisen van het Bouwbesluit te voldoen. Bijvoorbeeld bij een keldertrap die via een vrijlooptrap (vlizo-trap) is toegankelijk, is het vaak mogelijk om af te wijken van de eisen voor vaste trappen, mits de functie van de ruimte als "overige functie" wordt benoemd.

Bij nieuwbouwprojecten of verbouwprojecten die als woonfunctie zijn aangemeld, is het echter verplicht om aan de volledige eisen te voldoen. Hierbij is het essentieel om zowel de afmetingen als de veiligheidsaspecten nauwkeurig te bepalen. Voorbeeld: bij het ontwerp van een trap naar een kelder als woonruimte is het belangrijk om de breedte van de trap te bepalen, rekening houdend met de beschikbare ruimte, en om ervoor te zorgen dat de treden voldoen aan de verhouding van de stapmodulus.

Verschillen tussen nieuwbouw, verbouw en bestaande situaties

Het Bouwbesluit maakt een onderscheid tussen nieuwbouw, verbouw en bestaande situaties. Nieuwbouwprojecten zijn het meest aan strengere eisen onderworpen. Verbouwprojecten zijn vaak vergelijkbaar met nieuwbouw, terwijl bestaande situaties soms meer afwijkende regels toepassen, afhankelijk van de functie van de ruimte.

In de praktijk betekent dit dat bij een verbouwproject, zoals het aanleggen van een trap naar een kelder die als woonruimte wordt gebruikt, de eisen van het Bouwbesluit voor trappen volledig moeten worden gehandhaafd. Bij bestaande situaties, waarbij de kelder niet is benoemd als woonruimte, kunnen de eisen minder strikt zijn. Dit is bijvoorbeeld van toepassing op een oude woning waarbij een keldertrap via een vrijlooptrap wordt bereikt en de kelder als opslagruimte wordt gebruikt.

Het is daarom essentieel om bij het starten van een bouw- of verbouwproject duidelijk te weten of de keldertrap onder "woonfunctie" valt of onder een "overige functie". Dit heeft directe invloed op de toepasselijke eisen.

De rol van de gemeente bij verbouwprojecten

De gemeente speelt een belangrijke rol bij het toezicht op bouwkwaliteit, ook bij verbouwprojecten. Hoewel het Bouwbesluit voornamelijk is geschreven voor nieuwbouwprojecten, is het bij verbouwprojecten vaak zo dat de gemeente toch streeft naar nieuwbouwnormen. Dit is vooral het geval bij verbouwprojecten die gericht zijn op het creëren van extra woonruimte.

In de praktijk betekent dit dat het aanleggen van een keldertrap die als woonruimte wordt gebruikt, vaak leidt tot een aanpassing van de trap aan de volledige eisen van het Bouwbesluit. Dit is bijvoorbeeld relevant wanneer een woning een splitsingsakte ondergaat en de kelder wordt afgestoten als afzonderlijke woonruimte.

Veiligheid en toegankelijkheid

Veiligheid is een kernaspect van het Bouwbesluit. Bij keldertrappen zijn dit aspecten als:

De afwezigheid van sprongen of ongelijke treden
Het aanwezig zijn van leuningen en balustraden
De voldoende vrije hoogte
De juiste hellingshoek van de trap

Bij het ontwerp en uitvoering van een keldertrap is het daarom essentieel om deze aspecten te betrekken. Voorbeeld: bij een trap die is ontworpen voor een kelder als woonruimte is het belangrijk om ervoor te zorgen dat de trap breed genoeg is om veilig te kunnen worden gebruikt en dat de treden voldoen aan de benoemde afmetingen.

Conclusie

Het aanleggen van een trap naar een kelder vereist een goed begrip van de eisen van het Bouwbesluit. Afhankelijk van de functie van de kelder (woonfunctie of overige functie) gelden verschillende eisen. Bij woonfunctie zijn de eisen strikt, terwijl bij overige functie afwijkende regels toepasbaar zijn. Het is daarom essentieel om bij een verbouwproject duidelijk te weten wat de functie van de kelder is en hoe dit beïnvloedt door de regelgeving. Door de eisen van het Bouwbesluit correct toe te passen, kan een keldertrap zowel veilig als functioneel worden gerealiseerd.