Zelfsturing en sociale afzondering in woningen: een casus van langdurige kelderverblijven

Published by Redactie on juli 14, 2025 | Category kelder

In de real estate- en bouwsector komen soms uitzonderlijke situaties voor die niet alleen juridisch, maar ook bouwtechnisch en sociaal in de belangstelling treden. Zo is in de regio Drenthe in Nederland een geval opgehelderd waarin een vader met meerdere kinderen jarenlang in de kelder van een boerderij heeft gewoond, volledig geïsoleerd van de buitenwereld. Deze situatie roept vragen op over de bouwtechnische mogelijkheden van zulke kelders, maar ook over de bouwregelgeving, veiligheid en toegankelijkheid van ruimtes die voor langdurig verblijf zijn aangepast. In dit artikel wordt ingegaan op de feiten die uit de beschikbare bronnen zijn gebleken en wordt een analyse gemaakt van de bouwkundige en sociale aspecten van deze casus.

Achtergrond van de casus

In een afgelegen boerderij aan de Buitenhuizerweg in Ruinerwold is in 2019 een man met zes kinderen ontdekt die al jaren in de kelder van de boerderij woonden. De oudste zoon, een man van 25 jaar, meldde zich bij een kroeg in de regio en werd door de politie opgepakt vanwege zijn verwarring. Het gezin had geen contact met de buitenwereld en leefde volledig zelfvoorzienend. Ze hadden een groentetuin, enkele dieren en een geit, waarmee ze zich voedden. De vader had enkele jaren tevoren een herseninfarct gehad en lag in bed. De kinderen, die tussen de achttien en 25 jaar waren, hadden geen officiële registratie bij instanties.

De toegang tot de kelder was via een trap die achter een kast in de woonkamer was verborgen. Dit betekent dat de kelder niet vanuit het buitenplan, zoals via een venster of poort, was toegankelijk. De boerderij was gehuurd van een 58-jarige man, die aangehouden werd voor het niet meewerken aan het onderzoek.

Bouwkundige aspecten van de kelder

Toegang en veiligheid

De kelder had enkel toegang via een binnenliggende trap, verborgen achter een kast. Dit wijkt af van de standaard bouwtechnische eisen voor woonkelders, waarbij minstens één directe toegang vanuit het buitenplan moet zijn, zoals via een venster dat van buiten is bereikbaar. Ook moet de kelder voldoen aan eisen inzake beluchting, verlichting en nooduitgang. In dit geval ontbraken deze elementen, wat een duidelijke afwijking is van bouwvoorschriften.

De afwezigheid van directe buitenluchttoegang en het ontbreken van een nooduitgang wijzen erop dat de kelder nooit is aangepast volgens de Nederlandse bouwregelgeving. Het is niet duidelijk of er aanvragen voor bouwvergunningen zijn gedaan of of de kelder is aangepast binnen de grenzen van de woningbouwregeling. Wat wel duidelijk is, is dat het verblijf in deze kelder niet aan de eisen voldeed voor een woning die is bestemd voor langdurig verblijf.

Verlichting en beluchting

Er is geen informatie beschikbaar over de verlichting van de kelder. Aangezien het gezin jarenlang in de kelder woonde en geen contact had met de buitenwereld, kan worden aangenomen dat de verlichting minimaal was en mogelijk afkomstig was van elektriciteitsleidingen die vanuit de bovenverdieping zijn aangelegd. Ook de beluchting is niet beschreven, maar gezien het feit dat het gezin zelfvoorzienend leefde en geen buitenlucht had, is het waarschijnlijk dat de kelder slecht geventileerd was, wat in tegenstelling staat met de eisen van het Bouwbesluit 2012 inzake luchtkwaliteit en hygiëne in wooneenheden.

Aanpassingen en isolatie

Geen informatie is beschikbaar over eventuele isolatieschermen of thermische isolatie in de kelder. In Nederland zijn er normen voor thermische comfort en energieprestaties van woningen. De kelder zou in dat geval niet voldoen aan de eisen van het Energieprestatiecertificaat (EPC) en zou niet geschikt zijn als wooneenheid. Aangezien het gezin in de kelder leefde zonder contact met de buitenwereld, is het aannemelijk dat de kelder niet is aangepast aan de standaard eisen voor thermische isolatie, wat ook geen rol heeft gespeeld in het ontwerp, gezien het feit dat het verblijf volledig geïsoleerd was.

Sociale en psychologische gevolgen

De situatie in Ruinerwold is een voorbeeld van extreme sociale afstomming. De kinderen hadden geen enkel contact met de buitenwereld en leefden volledig afgesloten. Dit heeft duidelijke psychologische gevolgen voor de individuen betrokken, vooral gezien hun leeftijd en de omstandigheden waarin ze zich bevonden. In een dergelijke situatie is er sprake van een langdurige afzondering die kan leiden tot cognitieve en emotionele aandoeningen.

In het geval van de Fritzl-zaak uit 2008, waarin een vader zijn dochter 24 jaar lang in een kelder hield, zijn er vergelijkbare psychologische effecten beschreven. De verantwoordelijkheid van de woningbouwsector in zulke gevallen is echter beperkt, aangezien deze situaties meestal niet te voorspellen of te detecteren zijn via bouwkundige of woninginspectieprocedures.

Vergelijking met andere gevallen

De casus in Ruinerwold vertoont overeenkomsten met de Fritzl-zaak in Oostenrijk, waarin een vader zijn dochter jarenlang in een kelder hield. Ook in 2020 is in Oostenrijk een soortgelijke situatie gemeld, waarin een vader en moeder zes kinderen hielden in een woonkelder, zonder dat deze kinderen officieel geregistreerd waren. In alle gevallen ging het om extreem afgelegen woningen, met beperkte toegang van buitenaf en geen officiële registratie van de woning of bewoners.

In de Fritzl-zaak was de kelder vanuit de woning toegankelijk, maar zonder directe buitenluchttoegang. Dit wijkt ook af van de standaard bouwtechnische eisen voor woningen. In de Drentse casus was de toegang tot de kelder via een binnenliggende trap, wat ook niet voldeed aan de normen voor toegankelijkheid en veiligheid.

Juridische en bouwtechnische aandachtspunten

Bouwvergunningen en bouwregelgeving

Geen informatie is beschikbaar over eventuele bouwvergunningen of aanpassingen aan de kelder. Het is mogelijk dat de kelder nooit is aangepast volgens de bouwregelgeving of dat eventuele aanpassingen zijn gedaan zonder de nodige toezicht door de gemeente. In Nederland is het bouwen of aanpassen van ruimtes die bestemd zijn voor woningbouw onderworpen aan de Bouwbesluit 2012. Deze stelt eisen inzake toegankelijkheid, beluchting, verlichting, nooduitgangen en hygiëne.

Aangezien het verblijf in de kelder volledig geïsoleerd was, is het onwaarschijnlijk dat er sprake was van een officiële aanpassing of bouwvergunning. Dit onderstreept de beperkte rol van de bouwsector in het detecteren van dergelijke situaties, aangezien ze meestal buiten de reguliere woninginspecties vallen.

Woninginspecties en preventie

De situatie in Ruinerwold is een voorbeeld van een woning die nooit is onderzocht door de gemeente of andere instanties. De woning was gehuurd, maar de huurder had geen contact met de gemeente of andere overheidsdiensten. Dit betekent dat de woning nooit is ingeschreven in het Kadaster of in het huurcontractbestand. Dit maakt het moeilijk voor de gemeente om aanpassingen of verblijven in de kelder te detecteren.

In de bouwsector zijn woninginspecties en energiecontrole vaak gericht op energiebesparing en thermische efficiëntie. Psychosociale situaties zoals de casus in Ruinerwold vallen buiten het bereik van dergelijke inspecties. De bouwsector kan in dergelijke gevallen geen directe rol spelen, maar kan wel aandacht besteden aan toegankelijkheid en veiligheid van wooneenheden.

Conclusie

De casus van het gezin in Ruinerwold toont aan dat extreme sociale afzondering kan voorkomen in afgelegen woningen, waarin ruimtes zoals kelders zijn aangepast voor langdurig verblijf. Deze situaties vallen meestal buiten de reguliere bouwtechnische en juridische procedures, aangezien ze niet detecteerbaar zijn door woninginspecties of bouwtoezicht. De kelders in deze gevallen ontwikkelen zich tot zelfstandige wooneenheden, die echter niet voldoen aan de normen van hygiëne, beluchting of toegankelijkheid.

Uit de beschikbare bronnen blijkt dat de kelder in Ruinerwold niet is aangepast volgens de bouwregelgeving en dat het verblijf in deze ruimte volledig geïsoleerd was. Dit benadrukt de noodzaak voor versterkte maatregelen in de woninginspectie en bouwtoezicht, met betrekking tot toegankelijkheid en veiligheid van wooneenheden. In dergelijke gevallen is de bouwsector niet verantwoordelijk voor de psychosociale situaties, maar wel voor de bouwtechnische en juridische aspecten van woningen.

De casus in Ruinerwold is een unieke situatie die aandacht vraagt voor de bouwtechnische en sociale aspecten van woningen die worden gebruikt voor langdurig verblijf. Het is belangrijk dat de bouwsector zich bewust blijft van dergelijke situaties, zowel in juridisch als bouwkundig opzicht.

Bronnen

zit
vader