Veilig verlaten van de kelder: RISICO'S, VOORZIHTIGHEID EN MAATREGELEN

Published by Redactie on juli 14, 2025 | Category kelder

Het verlaten van een kelder, vooral in een leegstaand of vervallen gebouw, vereist aandacht voor veiligheid. Kelders zijn vaak gevaarlijk vanwege hun afgesloten karakter, vochtige omgeving en potentiële instabiliteit. In de context van urbex (urban exploring), renovatieprojecten of onderhoudsinspecties is het belangrijk om de juiste maatregelen te treffen om blessures of ongelukken te voorkomen. In dit artikel worden de technische en veiligheidsspecifieke aspecten besproken die relevant zijn bij het verlaten van een kelder, gebaseerd op gegevens uit bestaande regelgeving en praktijkbeelden van verlaten gebouwen.

Inleiding

Kelders zijn al jaren een cruciaal onderdeel van de bouw- en renovatiewerkzaamheden, niet alleen als opslagruimte of parkeergarage, maar ook als noodschuilplaats, installatiekelder of ruimte voor onderhoud. In verlaten of vervallen gebouwen is echter de kans op instorting, vocht, losse vloeren of onveilige trapconstructies groter. Binnen de bouwsector en bij renovaties wordt dit gevoelig beheerd via specifieke regelgeving, zoals de bouwregelgeving van de Nederlandse overheid. Deze regelgeving bepaalt hoe veilig het verlaten van een kelder is, wat de risico’s zijn en welke voorzichtigheidsmaatregelen genomen moeten worden.

Risico’s bij het verlaten van een kelder

Het verlaten van een kelder kan verschillende gevaren met zich meebrengen, afhankelijk van de toestand van het gebouw en de ruimte. De belangrijkste risico’s zijn:

1. Instabiliteit en instortingsgevaar

In verlaten of vervallen gebouwen is de structuur vaak niet meer betrouwbaar. Vloeren kunnen doorgezakt zijn, muren kunnen instorten, en zowel trappen als ladders kunnen instabiel zijn. In sommige gevallen zijn vloeren volledig overhoop geraakt, zoals beschreven in een artikel over een verlaten hotel in Oost-Duitsland. Hier was het risico duidelijk: "De kans dat je door een vloer zakt kan altijd aanwezig zijn."

2. Onveilige trapconstructies

Trappen in kelders moeten voldoen aan bepaalde veiligheidseisen. Bijvoorbeeld moet een trap vanaf 2 meter breedte een leuning in het midden hebben. Bovendien moet een trap vastliggen en gewaarborgd zijn tegen kantelen, wippen, dompen, breken of te sterk doorbuigen. In praktijkzaken zoals urbex of renovatieprojecten is het belangrijk om deze eisen te controleren. In een verlaten gebouw kan een trap niet meer aan deze normen voldoen, wat het verlaten van de kelder extra risicovol maakt.

3. Ladders en verplaatsbare trappen

Ladders en verplaatsbare trappen moeten in goede staat zijn, voldoende zekerheid bieden bij op- en afstappen en tegen uitglijden zijn verzekerd. In de bouwregelgeving staat dat houten ladders geolied of blank gevernist mogen zijn, maar niet geverfd. Ladders moeten bovendien ten minste 1 meter uitsteken boven de toegangspoort om voldoende grip te bieden.

4. Verkeerde toegangswegen

Soms is er slechts één toegangsweg naar de kelder, of de toegang is belemmerd door puin of losse materialen. In dergelijke gevallen kan het verlaten van de kelder lastig of gevaarlijk worden, vooral bij noodgevallen. In renovatieprojecten is het daarom belangrijk om minstens twee onafhankelijke toegangswegen te hebben, waarvan er ten minste één in goede staat is.

Veiligheidmaatregelen bij het verlaten van een kelder

Bij het verlaten van een kelder, vooral in vervallen of verlaten gebouwen, zijn er een aantal veiligheidmaatregelen die genomen kunnen worden om het risico op ongelukken te verminderen.

1. Personeel aanwezig houden

Als de trap of ladder niet voldoet aan de veiligheidseisen, zoals het afblijven van voldoende grip of vaste onderbouwing, moet personeel aanwezig zijn om het veilig bestijgen of afdalen te verzekeren. Dit is verplicht bij bouw- en renovatiewerkzaamheden, zoals beschreven in de bouwregelgeving.

2. Vastliggende toegangswegen

Alle toegangswegen, inclusief trappen, ladders en loopplanken, moeten vastliggen en goed onderhouden zijn. Een loopplank moet voldoende breed zijn en vastliggen, en gewaarborgd zijn tegen kantelen, wippen of breken. Dit is vooral belangrijk in situaties waar mensen regelmatig in en uit de kelder gaan, zoals bij onderhoudsinspecties of renovatieprojecten.

3. Zorgvuldige inspectie

Voorafgaand aan het verlaten van een kelder dient een inspectie plaats te vinden. Deze inspectie moet onderzoeken of de vloeren, wanden, toegangswegen en eventuele installaties nog steeds veilig zijn. In een verlaten kelder kan de vloer volledig ondersteund zijn door vocht of puin, wat het risico op instorten verhoogt.

4. Gebruik van veiligheidsgordels

In gevallen waarin het verlaten van de kelder een groter risico met zich meebrengt, zoals bij het afdalen in een gashouder of reservoir, is het gebruik van veiligheidsgordels verplicht. Deze gordels moeten met touwen van voldoende lengte en sterkte worden gebruikt om het veilig afdalen te verzekeren.

Veiligheidsrichtlijnen uit de regelgeving

De bouwregelgeving bevat een reeks specifieke richtlijnen die van toepassing zijn op kelders. Deze richtlijnen zijn bedoeld om de veiligheid van personen te waarborgen bij het verlaten van deze ruimtes. De belangrijkste richtlijnen zijn:

1. Veiligheid van trapconstructies

Trappen in kelders moeten voldoen aan de volgende eisen: - Een trap van 2 meter of meer breedte moet in het midden van de breedte een stevige leuning hebben. - De trap moet vastliggen en gewaarborgd zijn tegen kantelen, wippen, dompen of breken. - De trap moet voldoende zekerheid bieden bij op- en afstappen en tegen uitglijden.

2. Veiligheid van ladders

Ladders die gebruikt worden voor toegang tot of uit de kelder, moeten aan bepaalde eisen voldoen: - Ladders moeten in goede staat van onderhoud verkeren. - Ze moeten voldoende zekerheid bieden bij op- en afstappen en tegen uitglijven. - Ladders moeten ten minste 1 meter uitsteken boven de toegangspoort. - Sporten moeten in het hout van de bomen rusten en mogen niet uitsluitend door opspijkeren of aanschroeven zijn bevestigd. - Houten ladders mogen niet geverfd zijn, maar wel geolied of blank gevernist.

3. Veiligheid bij het afdalen in kelders

Bij het afdalen in een kelder, vooral in een vervallen of leegstaand gebouw, zijn er aanvullende veiligheidsmaatregelen nodig: - Indien arbeiders afdalen in een put, riool, grondkuip of gashouder, moeten zij met behulp van doelmatige gordels en touwen van voldoende lengte en sterkte veilig aangebonden zijn. - Personen die afdalen in een ruimte met een risico op bedwelming, verstikking of vergiftiging, moeten ook met behulp van gordels en touwen veilig aangebonden zijn. - Bij het werken in dergelijke ruimtes is het gebruik van veiligheidsgordels verplicht.

Conclusie

Het verlaten van een kelder vereist een zorgvuldige aanpak, vooral in vervallen of verlaten gebouwen. Het risico op instorten, vocht, losse vloeren en onveilige toegangswegen maakt het belangrijk om de juiste maatregelen te nemen. Door gebruik te maken van veiligheidsgordels, vastliggende trappen en ladders en een inspectie van de omgeving, kan het verlaten van de kelder veilig worden gemaakt. De bouwregelgeving bevat duidelijke richtlijnen over veilige trapconstructies, ladders en veiligheidsmaatregelen, die belangrijk zijn bij renovatieprojecten, inspecties of urbex-activiteiten. Door deze richtlijnen te volgen, kunnen risico’s worden beperkt en de veiligheid van personen gewaarborgd.