Kelders en verdiepingen: wanneer telt een kelder als verdieping in bouw- en bebouwingsregels

Published by Redactie on juli 14, 2025 | Category kelder

Bij bouw- en renovatieprojecten in Nederland is het van groot belang om duidelijk in te zien hoe kelders worden geteld in de bouwregels en hoe deze ruimtes zich verhouden tot de definities van "verdieping" en "bouwvolume". Deze vraag is van praktisch belang bij het plannen van nieuwbouw, uitbreidingen of herinrichtingen. In het bijzonder is de vraag of een kelder onder een woning of bijgebouw telt als een verdieping, relevant in de context van bouwaanvragen, vergunningen en bouwmaatvoering. Dit artikel behandelt de juridische en praktische aspecten van kelders, op basis van de regelgeving, beleidsregels en jurisprudentie van de gemeente Wierden, zoals verwerkt in de bronnen.

Belang van kelders in bouwregels

Een kelder is een gedeelte van een gebouw dat grotendeels of volledig onder het maaiveld is gelegen. Volgens de begripsbepaling in het bestemmingsplan Buitengebied 2009 is een kelder gedefinieerd als "een gedeelte van een gebouw, dat aan de bovenzijde wordt afgedekt door de begane grondvloer van datzelfde gebouw". Deze definities zijn van belang bij het bepalen van of een kelder telt als een verdieping, en of deze ruimte meegerekend moet worden in de totale inhoud van het bouwwerk.

In de praktijk kan het aanleggen van een kelder meerdere voordelen opleveren, zoals extra opslagruimte, een extra woningfunctie, of betere isolatie. Echter, het bouwen van een kelder kan ook extra kosten en logistieke complexiteit met zich meebrengen, zoals extra graafwerk, afvoer van grond, en eventuele vergunningen.

Kelder onder woning of bijgebouw

Toegankelijkheid en zichtbaarheid

Een van de kernaspecten die bepalen of een kelder telt als verdieping is de toegankelijkheid en zichtbaarheid van de kelder. Als een kelder van buitenaf toegankelijk is of zichtbaar is vanaf maaiveldniveau, dan moet deze meegerekend worden in de totale inhoud van het bouwwerk.

Volgens de beleidsregel van de gemeente Wierden geldt het volgende:

Een kelder die niet zichtbaar is en niet van buitenaf toegankelijk is, telt niet als verdieping en hoeft niet meegerekend te worden in de bouwvolumeberekening.
Een kelder die wel zichtbaar is of van buitenaf toegankelijk is, telt als een verdieping en moet meegerekend worden in de inhoud van het bouwwerk.

Deze bepaling geldt zowel voor kelders onder een hoofdgebouw als onder een bijgebouw.

Bouwvolume en inhoudsmaat

Het bouwvolume is een belangrijke maatvoering in de bouwregels en bepaalt of een bouwwerk aan de voorgeschreven normen voldoet. In het bestemmingsplan Buitengebied 2009 is een maximale inhoudsmaat van 750 m³ opgenomen voor een hoofdgebouw, met uitzondering voor kleinere woningen, waarbij dit maximum 600 m³ is. Deze maat is exclusief kelders zolang deze niet zichtbaar zijn of toegankelijk zijn van buitenaf.

Bijvoorbeeld:

Een kelder onder een woning die niet zichtbaar is en geen toegang biedt van buitenaf, hoeft niet meegerekend te worden in de inhoudsmaat van 750 m³.
Als de kelder deel uitmaakt van een bijgebouw, en deze kelder van buitenaf toegankelijk is, dan moet de inhoud van de kelder wel meegerekend worden in het totale bouwvolume van het bijgebouw.

Technische voorwaarden voor kelders

Bij het aanleggen van een kelder zijn er een aantal technische voorwaarden die moeten worden nageleefd. Deze zijn van belang om te voorkomen dat het bouwwerk niet voldoet aan de bouwregels of dat er praktische problemen zoals waterinlaag of ruimtelijke beperkingen ontstaan.

1. Locatie van de kelder

De kelder moet volledig onder het gebouw liggen.
De kelder mag niet zichtbaar zijn vanaf maaiveldniveau.
De kelderramen mogen niet boven maaiveldniveau worden geplaatst.
De kelder mag slechts in één laag uitgevoerd worden.

2. Toegang en ventilatie

Voor daglichttoetreding en ventilatie mogen ramen met een koekoek aangebracht worden.
De maximale afmetingen van de koekoek worden bepaald door een tekening in de beleidsregel (zie bronnen).
Maximaal 50% van de omtrek van het bouwwerk mag voorzien zijn van een koekoek.
Het is toegestaan om over de volle lengte of breedte van het bouwwerk een koekoek aan te brengen.

3. Bouwtechnische aspecten

Kelderwanden mogen 30 cm dik zijn, afhankelijk van de functie.
Als de kelderwanden minder dan 10 cm boven maaiveldniveau worden geplaatst, kan regenwater de kelder in lopen via de gemetselde muur. Dit kan leiden tot problemen met vocht en lekken.
Het is belangrijk om rekening te houden met de hoeveelheid grond die moet worden afgevoerd, en of deze vervuild is. Afvoeren van vervuilde grond kost extra.

Funderingsherstel en kelders

Bij funderingsherstelprojecten kan het aanleggen of aanpassen van een kelder een rol spelen. Een kelder kan in dit kader worden gebruikt als extra ruimte of om de fundering beter te bereikbaar te maken. In dergelijke gevallen moet er vaak geregeld worden dat de vloer of de kelder er blijft of verwijderd kan worden, afhankelijk van de wensen van de eigenaar en de technische mogelijkheden.

Als een kelder wordt gebruikt voor woonfunctie, dan stelt de gemeente vaak eisen qua:

Toegankelijkheid
Ventilatie
Daglicht
Beveiliging

In dergelijke gevallen kan het nodig zijn om een aanvullende vergunning aan te vragen bij de gemeente. Het is daarom aan te raden om vooraf contact op te nemen met de gemeente om duidelijkheid te krijgen over de eisen en regelgeving.

Bijgebouwen en kelders

Een bijgebouw is een onderdeel van het totale bouwwerk en heeft zijn eigen regels met betrekking tot inhoudsmaat en oppervlakte. Als een bijgebouw een kelder heeft, dan is het belangrijk om te bepalen of deze kelder van buitenaf toegankelijk of zichtbaar is.

Als de kelder onder het bijgebouw niet zichtbaar is en niet toegankelijk is van buitenaf, hoeft deze niet meegerekend te worden in de totale oppervlakte van het bijgebouw.
Als de kelder wel zichtbaar is of toegankelijk is van buitenaf, dan moet de kelder meegerekend worden in de berekening van het totale oppervlaktebudget van het bijgebouw.

Jurisprudentie en praktijk

De beleidsregel is ook onderbouwd door jurisprudentie, waaruit blijkt dat de regels over kelders en verdiepingen consistent zijn met het doel van ruimtelijke ordening en het beheersen van bouwvolume. In de praktijk is het belangrijk om de bouwregels en beleidsregels nauwkeurig te interpreteren en deze te hanteren bij het indienen van bouwaanvragen.

Samenvatting

Kelders worden in de bouwregels en beleidsregels van de gemeente Wierden beoordeeld op basis van toegankelijkheid en zichtbaarheid. Een kelder die niet zichtbaar is en niet van buitenaf toegankelijk is, telt niet als verdieping en hoeft niet meegerekend te worden in de bouwvolumeberekening. Wanneer de kelder wel zichtbaar is of toegankelijk is van buitenaf, dan moet deze meegerekend worden in het bouwvolume.

Bij het aanleggen van een kelder zijn er meerdere technische en juridische aspecten van belang, zoals de locatie van de kelder, toegang, ventilatie en afvoer van grond. Ook moet rekening worden gehouden met regelgeving inzake funderingsherstel en vergunningseisen, in het bijzonder bij het gebruik van de kelder als woonruimte.

Bij het ontwerp en planning van bouwprojecten is het daarom aan te raden om vooraf duidelijkheid te krijgen bij de gemeente over de toepassing van de bouwregels en beleidsregels in relatie tot kelders en verdiepingen.