Jort Kelder en de moderne adel: Traditie, continuiteit en het behoud van landgoederen in Nederland

Published by Redactie on juli 14, 2025 | Category kelder

In de Nederlandse cultuur is de adelhistorie een onderwerp dat steeds meer aandacht krijgt, vooral gezien de verouderde ideeën en het huidige realiteitsbeeld van adellijke families. Jort Kelder, bekend van zijn documentaireprogramma’s en televisiereeksen, heeft zich in de afgelopen jaren sterk gericht op het onderzoeken en portretten van adellijke families. Zijn vierdelige documentairereeks Van oud geld, de dingen die niet voorbijgaan, is een voorbeeld van hoe hij deze groepen in kaart brengt, niet vanuit het beeld van luxe en excentriciteit, maar juist vanuit een perspectief van bescheidenheid en traditie.

Deze artikel biedt een overzicht van Kelders aanpak van adellijke kringen, de inzichten die hij in zijn werk biedt, en de rol van deze families in het huidige Nederlandse landschap. De nadruk ligt op hoe Kelder de adellijke levensstijl, het behoud van landgoederen en de behoud van culturele tradities belicht, en welke betekenis dit heeft voor het land als geheel.

Van adel tot continuiteit

Tijdens de productie van Van oud geld, de dingen die niet voorbijgaan, volgde Jort Kelder vier adellijke families gedurende twee jaar. De reeks is geen conventionele documentaire, maar eerder een diepgaande inzage in het dagelijks bestaan van adel in de 21e eeuw. Kelder benadrukt dat het beeld dat veel mensen hebben van adel — gouden lepels in de mond, dure auto’s, gouden kranen — “ontzettend achterhaald” is. In werkelijkheid ontdekte hij een leefstijl die juist gedefinieerd wordt door zuinigheid en een sterke focus op het behoud van erfgoederen.

De kachel in het huis van een van de portretteerde families staat bijvoorbeeld op 14 graden. Kelder merkt hierbij op dat het in dat geval niet om luxe gaat, maar om een bewust keuze om geld te besparen, zodat toekomstige generaties het landgoed kunnen onderhouden. Deze zuinigheid is niet een teken van armoede, maar van verantwoordelijkheid.

Een van de kernideeën die Kelder wil overbrengen, is die van continuiteit. In een tijd waarin alles razendsnel verandert, zijn adellijke families een eiland van stabiliteit. Ze bewaren tradities, culturele waarde en historische gebouwen. Kelder benadrukt dat deze rol niet alleen historisch belangrijk is, maar ook maatschappelijk waardevol. Het behoud van landgoederen en erfgoederen draagt bij aan de culturele rijkdom van het land en zorgt voor een connectie met het verleden die in andere delen van de maatschappij vaak verloren gaat.

De rol van televisie in het verhaal van de adel

Jort Kelder heeft een unieke positie in het Nederlandse mediacircuit. Hij is geen journalist in de klassieke zin, maar een documentairemaker met een duidelijke visie. Zijn werk is vaak gericht op het ontrafelen van maatschappelijke fenomenen, en de adel is daar geen uitzondering op.

Een van de bekendere voorbeelden is zijn portret van Hendrik van der Steenhoven, een selfmade dandy die zich graag opstelde als lid van de adel. Kelder benadrukte in zijn reportage hoe Van der Steenhoven zijn eigen levensstijl had samengesteld, grotendeels gecreëerd om deel uit te maken van adellijke kringen. Hoewel Van der Steenhoven niet uit een adellijke familie kwam, had hij een intense fascinatie voor het leven van oud geld. Kelder merkte op dat de antiquair zijn eigen levensstijl vooral bedoelde als een soort theater, een toneelstuk dat hij speelde om aandacht te trekken.

Deze reportage illustreert hoe Kelder niet alleen de adellijke elite belicht, maar ook de manier waarop mensen zichzelf positioneren in het adellijke landschap. In een tijd waarin sociale status steeds meer gecreëerd wordt via media en persoonlijke presentatie, benadrukt Kelder hoe het concept van adel niet alleen historisch is, maar ook een culturele functie heeft in het huidige maatschappelijke landschap.

De adellijke leefstijl in de praktijk

Een van de dingen die Kelder in zijn documentaires terugkomt, is het feit dat adellijke families hun leefstijl bewust beperken om zowel financieel als cultureel te kunnen voortbestaan. Er is bijvoorbeeld geen sprake van luxueuze auto’s of overdaadige uitgaven. De adellijke leefstijl is hierboven geplaatst in een context van verantwoordelijkheid en traditie. Dit is niet zomaar een keuze, maar een noodzaak om het landgoed en de erfgoederen in stand te houden.

Kelder benadrukt ook dat het idee dat adellijke families verplicht zijn om bepaalde tradities te volgen, niet louter uit loyaliteit voortkomt, maar ook uit de realiteit van het onderhouden van historische eigendommen. De adel is afhankelijk van subsidies, vrijwilligers en een sterke connectie met de gemeenschap. Zonder die elementen zou het niet mogelijk zijn om adellijke landgoederen te bewaren.

De toekomst van de adel in Nederland

Jort Kelder benadrukt in zijn werk dat het aantal adellijke families in Nederland langzaam afneemt. Hij ziet het als een soort “verschraling” van het land als geheel. De adel was vroeger een klasse die zich boven de rest van de bevolking stelde, maar vandaag de dag is dat beeld compleet veranderd. De adel is nu een onderdeel van de maatschappij dat juist sterk met het volk verbonden is.

De Hoge Raad van Adel, die sinds 2000 geen nieuwe adellijke titels meer uitreikt, is een symbool van deze transformatie. Kelder stelt dat het een “daad van rechtvaardigheid” zou zijn als hij door deze raad zelf een adelsbrief zou ontvangen, gezien de rol die hij speelt in het verhaal van de Nederlandse adel. Zijn programma’s en documentaires brengen het publiek dichter bij de adellijke levensstijl en zorgen voor een beter begrip van hun rol in de samenleving.

De rol van landgoederen in het huidige Nederland

Een van de belangrijkste thema’s in Kelders documentaires is het behoud van landgoederen. Zowel in Van oud geld, de dingen die niet voorbijgaan als in andere projecten benadrukt hij hoe belangrijk het is dat adellijke landgoederen in stand blijven. Deze landgoederen zijn niet alleen historische monumenten, maar ook levende getuigen van het verleden. Ze dragen bij aan de identiteit van regio’s en zijn vaak onderdeel van het culturele patrimonium.

Kelder benadrukt dat het behoud van deze eigendommen niet alleen een maatschappelijke verantwoordelijkheid is, maar ook een emotionele. Adellijke families zien hun landgoederen als iets dat ze moeten behouden voor de toekomstige generaties. Het is niet enkel om het landgoed zelf, maar ook om de tradities, de geschiedenis en de culturele waarde die ermee verbonden zijn.

Conclusie

Jort Kelder’s werk biedt een uniek inzicht in het huidige beeld van de Nederlandse adel. In tegenstelling tot veel populaire voorstellingen van adel — die vaak draaien om rijkdom en excentriciteit — benadrukt Kelder dat de adellijke leefstijl vandaag de dag juist gedefinieerd wordt door bescheidenheid, continuiteit en verantwoordelijkheid. Zijn documentaires geven een diepgaand beeld van hoe deze families hun landgoederen en tradities behouden, en wat de rol is die ze spelen in de huidige maatschappij.

Zijn werk is niet alleen een culturele observatie, maar ook een maatschappelijke reflectie. Het benadrukt hoe belangrijk het is dat tradities en historische eigendommen worden behouden, en welke rol de adel daarin speelt. Voor zowel historisch bewuste burgers als professionals in de bouw- en ontwikkelingssector is Kelders werk een waardevolle bron van inzicht in hoe Nederland zijn culturele identiteit behoudt.

Bronnen

jort
adele