Veiligheid en duurzaamheid in varkensstallen: vloeren en kelders onder de loep

Published by Redactie on juli 14, 2025 | Category kelder

Varkensstallen zijn complexe constructies waarin zowel het comfort van de dieren als de efficiëntie van mestbeheer en brandveiligheid centraal staan. Een van de meest kritieke onderdelen in zo’n stal is de vloer en de kelder onder die vloer. Deze infrastructuur speelt een essentiële rol in de hygiëne, de mestverwerking en de veiligheid van het bedrijf. In dit artikel worden de belangrijkste vloer- en kelderoplossingen voor varkensstallen besproken, met aandacht voor technische specificaties, mogelijke risico’s en duurzame alternatieven.

Vloerconstructies in varkensstallen

De keuze voor een vloerconstructie in een varkensstal heeft directe gevolgen voor de mestverwerking en de veiligheid van het bedrijf. In de praktijk worden verschillende vloeroplossingen toegepast, afhankelijk van de stalsystematiek en de gewenste meststromen. Uit de beschikbare informatie blijkt dat de meest voorkomende vloeren in varkensstallen zijn:

Mestband onder de roosters: Hierbij valt de mest door roosters op een schuin liggende mestband. Feces blijft op deze band liggen, terwijl urine afstroomt. Deze oplossing faciliteert een efficiënte scheiding van meststromen.
Wroetstal: In dit systeem staan de varkens op een vloer onder afschot. Stro met mest wordt door de varkens naar beneden getrapt en wordt vervolgens met een mestschuif of robot afgevoerd. Dit stimuleert het natuurlijke gedrag van varkens en kan bijdragen aan hun welzijn.
Rubberen vloer met sleuven en gaten: Deze vloer is ontworpen om urine en vaste mest te scheiden. De rubberen vloer bevat specifieke sleuven en gaten die urine doorlaten, terwijl feces op de vloer blijft liggen.

In combinatie met mestverwerkingssystemen zoals een monomestvergister of een mestrobot, kunnen deze vloeren efficiënter worden gebruikt. Een voorbeeld hiervan is de investering in een Lely Sphere, waarbij een roostervloer wordt gekoppeld aan een systeem dat urine en vaste mest direct scheidt. De Lely Sphere is een voorbeeld van een innovatieve vloeroplossing die zowel duurzaam is als efficiënt in de mestbeheerketen.

Risico’s en veiligheid in varkensstallen

Ondanks de technische vooruitgang en de nadruk op duurzaamheid, blijven er risico’s verbonden aan de constructie en onderhoud van vloeren in varkensstallen. Een dramatisch voorbeeld is gegeven in een incident waarbij tientallen varkens zakken door de stalvloer en verdrinken in hun eigen mest. Deze gebeurtenis onderstreept de kritieke rol van vloeren in de stalconstructie.

Vloerinstorting kan verschillende oorzaken hebben, zoals:

Vrijgekomen gassen of zuren die de vloerstructuren aanvallen.
Constructieve fouten bij de bouw of uitbreiding van de stal.
Achterstallig onderhoud, wat leidt tot verslechtering van de vloerconstructie.

Wanneer de vloer instort, kunnen varkens in een gierput terechtkomen, waar ze verdrinken in mest of stikken in de giftige gassen die vrijkomen. Dit benadrukt de noodzaak van regelmatig onderhoud en inspectie van vloeren en kelders in varkensstallen.

Mestbeheer en keldersystemen

Onder de vloer ligt de kelder, die een essentiële rol speelt in het afvoeren van urine en het opslaan van vaste mest. De keldersysteem moet zorgvuldig worden ontworpen om te voorkomen dat gassen en vloeistoffen onbeheersbaar worden. In de praktijk zijn verschillende keldersystemen in gebruik:

Mestband onder de roosters: Bij deze oplossing stroomt urine direct door de roosters in de kelder, terwijl feces op een aparte mestband wordt verzameld.
Wroetstal: Hierbij stroomt mest door het afschot in de kelder. Het mengsel van stro en mest wordt regelmatig afgevoerd met een schuif of robot.
Lely Sphere: De urine stroomt via geperforeerde strips in de vloer door naar de kelder, waar ammoniak wordt afgevangen in een luchtwasser. Vaste mest wordt met een robot opgehaald.
PigToilet: In dit systeem wordt varkenstoilet gebruikt, waarbij varkens op specifieke plekken poepen en urineren. De urine en mest worden apart verzameld, wat efficiënter mestbeheer mogelijk maakt.

Een belangrijk aspect van keldersysteem is de scheidingscapaciteit. De meeste moderne systemen zijn ontworpen om urine en vaste mest direct te scheiden, waardoor de meststromen beter gebruikt kunnen worden voor mestverwerking en bodemverbetering.

Duurzame oplossingen en subsidies

De overheid stimuleert investeringen in duurzamere vloer- en keldersystemen via subsidies. Zo kan een varkenshouder subsidie krijgen voor de aanschaf en installatie van een roostervloer zoals de Lely Sphere. Subsidie voor het verwijderen van een dichte vloer is echter niet beschikbaar. Dit betekent dat investeringen in duurzame oplossingen vaak gepaard moeten gaan met het verwijderen van bestaande, minder efficiënte systemen.

Bij het aanvragen van subsidies gelden bepaalde voorwaarden:

De veehouder moet melkvee, vleeskalveren of varkens houden.
De aanvraag moet gedaan worden per veehouderijlocatie.
De stikstofvracht van de locatie moet worden berekend met de AERIUS Check.
De investering moet gericht zijn op verduurzaming of brandveiligheid.

Een voorbeeld van een duurzame investering is de implementatie van een Lely Sphere. Deze vloer zorgt voor een efficiëntere scheidingscapaciteit en een lagere ammoniakuitstoot. De uitstoot van ammoniak kan met deze oplossing met 73 tot 77% dalen. Daarnaast levert de Lely Sphere drie verschillende meststromen op, wat het mogelijk maakt om nutriënten efficiënter te hergebruiken.

Meststromen en bodemverbetering

De scheidingscapaciteit van vloeren en kelders heeft ook gevolgen voor de kwaliteit van de meststromen. Meststromen die voldoen aan de RENURE-criteria kunnen gebruikt worden als bodemverbeteraar. Uit onderzoek blijkt dat niet alle systemen voldoen aan deze normen. De fecesfractie van de Vrijloopstal, waarbij mest wordt gemengd met houtsnippers en een licht composteringsproces plaatsvindt, is een uitzondering. Hier is de kwaliteit van de meststromen voldoende om als bodemverbeteraar te worden aangemerkt.

Andere systemen, zoals de Zeraflex-vloer of de betonsleuvenvloer, leveren meststromen op die niet voldoen aan de RENURE-criteria. Dit betekent dat deze meststromen niet gebruikt kunnen worden als bodemverbeteraar en dat ze eerst verwerkt moeten worden.

Brandveiligheid in varkensstallen

Naast duurzaamheid en mestbeheer is brandveiligheid een belangrijk aspect bij de constructie en onderhoud van varkensstallen. Een dichte vloer met een kelder kan het risico op brand verhogen, vooral als er geen voldoende ventilatie is. In de praktijk zijn er voorbeelden van bedrijven die investeren in maatregelen om de brandveiligheid te vergroten. Deze investeringen kunnen ook subsidiegevend zijn.

Een voorbeeld is het gebruik van een Lely Sphere, waarbij de vloer dicht wordt gelegd met RVS-strips. Deze oplossing zorgt ervoor dat mest direct van urine gescheiden wordt, wat het risico op brand en explosie vermindert. Bovendien zorgt het systeem voor een betere luchtkwaliteit in de stal.

Conclusie

Varkensstallen zijn complexe constructies waarin de vloer en kelder een kritieke rol spelen in de mestverwerking, het welzijn van de dieren en de veiligheid van het bedrijf. De keuze voor een vloerconstructie heeft directe gevolgen voor de efficiëntie van mestbeheer en de duurzaamheid van het bedrijf. Moderne systemen zoals de Lely Sphere of de PigToilet bieden oplossingen die zowel efficiënt zijn als duurzaam.

Ondanks de technische vooruitgang blijven er risico’s verbonden aan de constructie en onderhoud van vloeren en kelders. Instortingen en giftige gassen zijn reële gevaren die voorkomen moeten worden door regelmatig onderhoud en inspectie. De overheid stimuleert investeringen in duurzamere systemen via subsidies, maar er zijn ook voorwaarden verbonden aan deze ondersteuning.

In de toekomst is het belangrijk om vloer- en keldersystemen te ontwikkelen die niet alleen efficiënt en duurzaam zijn, maar ook veilig voor zowel dieren als mensen. Innovaties in scheidingscapaciteit en mestverwerking zullen hierin een sleutelrol spelen.