Vatenkelders in Bordeaux: Architectuur, Techniek en Wijnrijping

Published by Redactie on juli 14, 2025 | Category kelder

Binnen de wereld van wijnproducenten en wijnenthusiastengemeenschap wordt de rol van vatenkelders vaak onderschat, terwijl ze essentieel zijn in het proces van wijnrijping en -bewaring. In Bordeaux, het wijnhoofdstadje van Frankrijk, zijn vatenkelders niet alleen functionele ruimtes, maar ook historische en technische bewaarders van de wijnbouwtraditie. Deze artikelen richten zich op de bouwtechniek, de architectuur en de toepassingen van vatenkelders in de wijnproductie van Bordeaux, met betrekking tot de informatie uit betrouwbare bronnen.

Architectuur en constructie van vatenkelders

De vatenkelders in Bordeaux zijn doorgaans ondergrondse ruimtes die speciaal worden ontworpen om wijn te rijpen en op te slaan. In de context van de gebouwtechnologie is het interessant om te weten dat vatenkelders vaak worden uitgegraven in kalksteen, zoals het geval is bij Château Clos Fourtet. Hier ligt een natuurlijke kelder tot wel 12 meter diep, waarbij de constante temperatuur en vochtige omstandigheden ideaal zijn voor het rijpen van de wijn.

Deze kelders zijn niet alleen functioneel, maar ook architectonisch indrukwekkend. De vatenkelder van Château Siran, bijvoorbeeld, is ontworpen door een theaterarchitect. Deze unieke benadering zorgt ervoor dat tijdens de oogst alle wanden weggehaald kunnen worden om een grote productieruimte te vormen. Na de oogst wordt alles weer opgebouwd, waardoor het er weer "piekfijn" uitziet. Dit type vloerplan is zeldzaam, maar toont aan hoe flexibel en functioneel vatenkelders kunnen zijn.

Een andere opmerkelijke eigenschap van vatenkelders is de temperatuurcontrole. De vatenkelder van Château Jean Faux is een voorbeeld van een gekoelde ruimte waarin de temperatuur dag en nacht maximaal 16 graden Celsius blijft. Dit is cruciaal voor het behoud van de kwaliteit van de wijn tijdens de rijping.

Technologie en proces

De rijping van wijn in vaten is een complex proces dat vereist dat zowel de architectuur als de technologie van de vatenkelders goed afgestemd zijn. In de vatenkelders van Bordeaux wordt wijn eerst geblend en vervolgens wordt de rijping uitgevoerd in houten vaten. Dit is een afwijkende aanpak ten opzichte van vele andere Bordeaux-producenten.

De vaten zelf zijn vaak van eikenhout gemaakt, met een houtdikte van 22 mm, zoals bij Château Jean Faux. Deze vaten worden geroosterd met een medium tot medium plus toasting, wat de smaak van de wijn beïnvloedt. Elke tonnelier (houtwerker die vaten maakt) heeft zijn eigen "recept" voor het roosteren, wat betekent dat elk houten vat een unieke smaak afgeeft aan de wijn.

De rijping in vaten gebeurt meestal gedurende 14 tot 18 maanden. Gedurende deze periode worden de vaten regelmatig bijgevuld, vooral in de beginfase, omdat een nieuw vat aanzienlijk veel wijn opzuigt. Later, wanneer de dorst van het vat minder is, kan dit minder frequent gebeuren.

Een van de opmerkelijke tradities in deze kelders is de "soutirage" of het oversteken op schone vaten. Hierbij wordt de wijn omgezet, vaak met behulp van kaarslicht, om te controleren of de wijn helder is en geen droesem zit. Dit proces is handmatig en vereist veel kunde van de keldermeester.

Innovatie en duurzaamheid

Hoewel vatenkelders traditioneel zijn, zijn er ook innovatieve trends zichtbaar. Bijvoorbeeld, sinds 2015 werkt Château Jean Faux biodynamisch in zowel de wijngaard als de kelder. Dit maakt het domein een lid van BIODYVIN, een organisatie die biodynamische wijnproductie certificeert. De filosofie van deze productie is gericht op het gebruik van zo weinig mogelijk zwavel en andere chemische toevoegingen.

Daarnaast zijn vatenkelders ook een onderdeel van de wijnhistorie in Bordeaux. Het Musée du Vin et du Négoce in de Chartrons-wijk toont de historische ontwikkeling van de wijnhandel. De kelders, vaten en archieven van dit museum vertellen het verhaal van honderden jaren van wijnproductie en -handel. Deze historische ruimtes zijn niet alleen educatief, maar ook een bron van inspiratie voor hedendaagse wijnproducenten.

De rol van vatenkelders in wijnkwaliteit

De kwaliteit van de wijn wordt sterk beïnvloed door de omstandigheden in de vatenkelder. De constante temperatuur en vochtigheid, zoals in de kalksteenkelders van Château Clos Fourtet, zorgen voor een ideale omgeving voor de rijping. Hierdoor ontwikkelt de wijn haar karakteristieke smaken van zwart fruit, kersen en kruiden, met fluweelachtige tannines en een lange afdronk.

Daarnaast is de selectie van druiven in deze kelders ook een belangrijk proces. Bij Château Siran, bijvoorbeeld, wordt gebruikgemaakt van laserstralen op dubbele sorteertafels om druiven te selecteren die niet geschikt zijn. Dit proces garandeert een hogere kwaliteit van de druiven en, uiteindelijk, van de wijn.

Praktische toepassingen en toekomst

Voor zowel wijnproducenten als eigenaars van woonruimtes kunnen vatenkelders inspiratie bieden. Het concept van een kelder die functioneel is, maar ook esthetisch aantrekkelijk, kan worden overgenomen in de bouw van woonkelders of recreatieve ruimtes. De technologie van temperatuurcontrole, bijvoorbeeld, kan nuttig zijn bij het ontwerpen van kelders voor het opslaan van voedsel of wijn in particuliere huizen.

Tevens is het idee van flexibele wanden in vatenkelders, zoals bij Château Siran, interessant om te overdenken bij ruimtelijke ontwerpen. Hiermee is het mogelijk om een ruimte functioneel aan te passen aan verschillende behoeften, zonder dat dit visueel schadelijk is.

Conclusie

De vatenkelders in Bordeaux zijn meer dan alleen functionele ruimtes voor wijnproductie. Ze zijn architectonische werken van kunst, historische bewaarders en technologische centra die essentieel zijn voor het behoud en de verfijning van wijn. Van het gebruik van traditionele technieken zoals de soutirage tot innovatieve trends zoals biodynamische wijnproductie, vatenkelders spelen een sleutelrol in de wijnbouw. Voor eigenaren, bouwers en ontwerpers bieden deze kelders inspiratie en ideeën voor toekomstige projecten, waarbij zowel functie als esthetiek centraal staan.