Ventilatie-eisen voor kelders in nieuwbouw en renovatie

Published by Redactie on juli 14, 2025 | Category kelder

Ventilatie speelt een essentiële rol in de leefbaarheid en gezondheid van ruimtes in een woning, ook in kelders. Kelders worden steeds vaker geïntegreerd als woonspace, zoals woonkamers, slaapkamers of badkamers. Hierbij gelden strikte eisen, zowel qua ventilatie als qua vochtbeheersing en toegankelijkheid. In dit artikel wordt ingegaan op de ventilatie-eisen voor kelders, met aandacht voor zowel nieuwbouw als renovatieprojecten. De informatie is gebaseerd op de Nederlandse bouwvoorschriften, met name het Bouwbesluit en de NEN 1087.

De rol van ventilatie in kelders

Een kelder zonder adequate ventilatie is niet geschikt als woonruimte. Dit geldt zowel voor nieuwbouw als voor renovatieprojecten. Goede ventilatie is niet alleen belangrijk voor de luchtkwaliteit, maar ook om vocht en schimmelvorming te voorkomen. In kelders kan het risico op vocht groter zijn door de lagere ligging ten opzichte van het maaiveld en de beperkte toegang tot daglicht en frisse lucht.

Daarom moeten kelders die gebruikt worden als woonruimte voldoen aan de ventilatie-eisen van het Bouwbesluit. Deze eisen zijn uitgewerkt in de NEN 1087, een Nederlandse norm die richtlijnen geeft voor de bepaling van de ventilatiecapaciteit in gebouwen. De NEN 1087 is in 2019 vernieuwd, omdat de oude versie uit 2001 niet meer voldoende was bij de huidige energie-efficiëntie- en gezondheidsstandaarden.

Ventilatie-eisen voor kelders

De ventilatiecapaciteit per ruimte wordt bepaald door de netto vloeroppervlakte. Voor een kelder die als woonruimte wordt gebruikt, geldt het volgende:

Woonkamer in de kelder: 1 dm³ per seconde per m² netto vloeroppervlakte, met een minimum van 7 dm³ per seconde.
Slaapkamer in de kelder: 1 dm³ per seconde per m² netto vloeroppervlakte, met een minimum van 7 dm³ per seconde.
Badkamer in de kelder: 14 dm³ per seconde.
Toilet in de kelder: 7 dm³ per seconde.
Was- en droogruimte in de kelder: 14 dm³ per seconde.
Overige droge ruimtes (zoals een hobbykamer of berging): 1 dm³ per seconde per m² netto vloeroppervlakte, met een minimum van 7 dm³ per seconde.

Deze eisen zijn afkomstig uit de NEN 1087. Het Bouwbesluit verwijst hier naar, maar bepaalt zelf geen ventilatiecapaciteit per ruimte. Wel stelt het Bouwbesluit algemene eisen voor ventilatie in nieuwe gebouwen. Zo moet de minimale ventilatiecapaciteit 0,9 dm³ per seconde per m² zijn, met een absolute minimum van 7 dm³ per seconde, waarvan minimaal de helft directe toevoer van lucht moet zijn. Als er een kooktoestel in de ruimte is, moet de af- en toevoer van lucht minimaal 21 dm³ per seconde zijn.

Ventilatie in nieuwbouw

Bij nieuwbouwprojecten moet het ventilatiesysteem volledig mechanisch zijn. Dit betekent dat automatische systemen gebruikt moeten worden voor het afvoeren en toevoeren van lucht. Mechanische ventilatie zorgt voor een constante luchtcirculatie en voorkomt ongewenste luchtstagnatie.

Een kelder die gebruikt wordt als woonruimte in nieuwbouw moet voldoen aan dezelfde ventilatie-eisen als bovenliggende ruimtes. Dit houdt in dat zowel de toevoer als de afvoer van lucht voldoende moet zijn om de luchtkwaliteit te waarborgen. Daarnaast moeten de ventilatieroosters correct zijn geplaatst en voldoen aan de eisen van de NEN 1087.

Ventilatie in renovatieprojecten

Bij renovatieprojecten is de toepassing van de ventilatie-eisen afhankelijk van de aard van de renovatie. Het Bouwbesluit onderscheidt vier categorieën renovatie:

Gedeeltelijke vernieuwingen of veranderingen
Renovatie met vernieuwing of vervanging van isolatielagen
Ingrijpende renovatie (minstens 25% van de woning wordt aangepast)
Verbouwing waarbij het technische bouwsysteem wordt aangepast

Alleen bij de laatste categorie zijn er verplichte ventilatie-eisen. Als het technische bouwsysteem wordt aangepast, moet het ventilatiesysteem minimaal een capaciteit van 5000 m³ per uur hebben. In dit geval is een mechanisch ventilatiesysteem verplicht.

Als een kelder wordt omgebouwd tot een woonruimte tijdens een renovatieproject, moeten de eisen qua ventilatie, toegankelijkheid en daglicht worden gehonoreerd. De gemeente kan extra vergunningseisen stellen, afhankelijk van de indeling en de toepassing van de ruimte.

Ventilatieroosters en luchtkwaliteit

Ventilatieroosters zijn essentieel voor een natuurlijke luchtcirculatie in kelders. Zij zorgen ervoor dat frisse lucht binnenkomt en vervuilde lucht afvoerbaar is. Bij Ventilatieland worden diverse ventilatieroosters aangeboden voor specifieke toepassingen, zoals in badkamers, keukens, toiletten en kelders. De keuze voor de juiste ventilatieroosters is belangrijk voor de luchtkwaliteit en de efficiëntie van het ventilatiesysteem.

Bij kelders is het aan te raden om zowel toevoer- als afvoerroosters aan te brengen. Dit voorkomt luchtstagnatie en helpt bij het reguleren van de luchtstroom. Bovendien is het belangrijk om de ventilatieroosters regelmatig te onderhouden om de luchtcirculatie te waarborgen.

Toegankelijkheid en vochtbeheersing

Naast ventilatie zijn er ook eisen qua toegankelijkheid en vochtbeheersing voor kelders die gebruikt worden als woonruimte. De gemeente stelt vaak eisen qua minimaal hoogte, daglichttoegang en nooduitgang. Ook moet de kelder voldoen aan de eisen voor vochtbestrijding, zoals het gebruik van waterdichte muren en vloeren.

Een kelder met betonwanden tot 10 cm boven het maaiveld is meestal geschikt voor gebruik als woonruimte. Als de wanden minder dan 10 cm boven het maaiveld liggen, kan regenwater binnenkomen, wat kan leiden tot vochtproblemen. In dergelijke gevallen is het belangrijk om extra maatregelen te nemen, zoals het aanbrengen van een waterdichte laag of het uitvoeren van extra afwatering.

Als een kelder wordt gebruikt voor opslag of berging, zijn de eisen qua ventilatie, toegankelijkheid en vochtbestrijding minder strikt. Echter, als de kelder wordt omgebouwd tot een woonruimte, moeten alle eisen worden gehonoreerd.

Kostenevaluatie en uitvoering

Het uitvoeren van ventilatie in een kelder kan extra kosten met zich meebrengen, afhankelijk van de huidige situatie en de vereisten van de gemeente. Bijvoorbeeld, als er gegraven moet worden om voldoende werkhoogte te creëren, kan dit leiden tot extra kosten voor aardeverzet. Ook als de grond vervuild is, kan het afvoeren van deze grond extra kosten genereren.

Het aanbrengen van een mechanisch ventilatiesysteem in een kelder is doorgaans duurder dan het gebruik van passieve ventilatie. Echter, bij woonkelders is een mechanisch systeem vaak noodzakelijk om de luchtkwaliteit te waarborgen. Het is aan te raden om vooraf een gesprek te voeren met een installateur en eventueel een bouwadviseur om de meest geschikte oplossing te bepalen.

Conclusie

Ventilatie in kelders is essentieel voor de leefbaarheid en gezondheid van deze ruimtes. Zowel in nieuwbouw als in renovatieprojecten gelden duidelijke eisen qua ventilatiecapaciteit, toegankelijkheid en vochtbeheersing. Deze eisen zijn uitgewerkt in het Bouwbesluit en de NEN 1087. Het is belangrijk om te weten dat de eisen qua ventilatie afhankelijk zijn van de toepassing van de kelder. Als een kelder wordt gebruikt als woonruimte, moeten de eisen qua ventilatie, toegankelijkheid en vochtbestrijding worden gehonoreerd.

Bij renovatieprojecten is het aan te raden om vooraf te informeren bij de gemeente over eventuele vergunningseisen. Ook is het belangrijk om een gesprek te voeren met een installateur en eventueel een bouwadviseur om de meest geschikte ventilatieoplossing te bepalen. Goede ventilatie zorgt voor een gezonde luchtkwaliteit en vermindert het risico op vocht en schimmelvorming in kelders.