Ventilatie in de kelder: EPB-eisen en praktische oplossingen

Published by Redactie on juli 14, 2025 | Category kelder

Ventilatie in de kelder is een belangrijk aspect in de bouw en renovatie van woningen. De kelder wordt vaak ingezet om het ventilatiesysteem van een woning te plaatsen, zodat er geen waardevolle leefruimte verloren gaat aan technische installaties. Echter, de ventilatie van de kelder zelf is een punt dat vaak onderbelicht wordt, wat kan leiden tot vochtproblemen, schimmelvorming en een slecht binnenklimaat. In dit artikel bespreken we de rol van ventilatie in de kelder, de EPB-eisen, praktische oplossingen voor de afvoer, en de invloed op de energieprestatie van het gebouw.

De rol van ventilatie in de kelder

De kelder kan als ruimte dienen voor het installeren van een ventilatiesysteem, zoals een type C of D-systeem. Deze systemen zijn gericht op mechanische afvoer, waarbij verse lucht via natuurlijke infiltratie binnenkomt en vervuilde lucht via een ventilatieunit wordt afgevoerd. Plaatsing van de ventilatieunit in de kelder heeft het voordeel dat er geen extra ruimte nodig is in de woning zelf. Echter, het is belangrijk om te weten dat de ventilatie van de kelder zelf niet verplicht is onder de EPB-richtlijnen. Toch wordt aanbevolen om een minimale verluchting in de kelder te voorzien, omdat het verder vermindert dat er vocht- en schimmelproblemen kunnen ontstaan.

Wanneer de ventilatie van de kelder wordt verwaarloosd, kan dit leiden tot een slecht luchtaanvoer en afvoer, wat onder andere schimmelvorming kan bevorderen. Dit is vooral een risico in niet-geïsoleerde of slecht geïsoleerde kelders, waar de luchtbehandeling minder effectief is.

EPB-richtlijnen en ventilatie

De EPB-richtlijnen zijn een reeks eisen die worden opgesteld om de energieprestatie van gebouwen te verbeteren en het binnenklimaat te waarborgen. Deze richtlijnen zijn niet alleen van toepassing op nieuwbouw, maar ook op renovaties en bestaande woningen. Ventilatie maakt een belangrijk onderdeel uit van de EPB-richtlijnen, omdat het zowel invloed heeft op de energieconsumptie als op de luchtkwaliteit.

Er zijn twee vormen van ventilatie die worden onderscheiden:

Basisventilatie: Dit is een constante, geringe ventilatie die 24 uur per dag aanwezig moet zijn. De doelstelling is een hygiënisch binnenklimaat te waarborgen met zo min mogelijk energieverlies. Deze vorm van ventilatie is sinds 2006 verplicht in Vlaanderen.
Intensieve ventilatie: Dit is een tijdelijke verhoging van de ventilatie, bijvoorbeeld bij het openen van ramen, het gebruiken van een dampkap of bij zware geuren tijdens verfwerken. Deze vorm van ventilatie is optioneel en dient enkel toegepast te worden wanneer de basisventilatie onvoldoende is.

Ventilatiesystemen moeten voldoen aan de eisen van het EPB, en de keuze voor een systeem van type A, B, C of D is hierbij van belang. De ventilatieunit die in de kelder geplaatst wordt, moet dus voldoen aan de technische eisen van het EPB en getest zijn door erkende laboratoria.

Ventilatieunit in de kelder: EPB-toegelaten?

De ventilatieunit kan in principe geplaatst worden in de kelder, zelfs als deze niet geïsoleerd is en dus buiten het beschermd volume valt. Dit is bijvoorbeeld beschreven in een discussie op een bouwforum, waarbij wordt gesteld dat een kelder meestal een constante temperatuur heeft, wat gunstig is voor het functioneren van de ventilatieunit. De ventilatieunit zuigt immers buitenlucht aan via een buis die door de kelderwand loopt en een paar meter van het huis boven de grond uitkomt. De vervuilde lucht kan via een buis naar het plat dak worden uitgeblazen.

Een dergelijke oplossing is mogelijk, maar moet wel afgestemd worden op de EPB-richtlijnen. De buis moet bijvoorbeeld luchtdicht zijn en aan de vereisten van de EPB voldoen. Daarnaast moet het ventilatiedebiet gemeten worden door een onafhankelijke expert, aangezien installateurs dit sinds kort niet meer mogen doen.

Afvoerkanaal en aanzuiging: praktische oplossingen

Het afvoerkanaal van een ventilatiesysteem in de kelder kan op twee manieren aangelegd worden:

Via de kelderwand naar buiten: Dit is de klassieke oplossing. Het nadeil is dat de buis onder de grond loopt, wat de afwerking met regenafvoerstukken en afdekroosters beperkt. Er kan wel een gaas geplaatst worden om ongedierte te voorkomen.
Eerst naar boven en dan naar buiten: In deze oplossing loopt de buis eerst via de woning naar boven en vervolgens naar buiten. Dit maakt de installatie iets complexer, maar biedt meer flexibiliteit in de afwerking.

Beide oplossingen moeten echter voldoen aan de EPB-richtlijnen en het ventilatiedebiet moet getest worden. Bij de aanzuiging van verse lucht kan gebruik gemaakt worden van een buis die door de kelderwand loopt en een paar meter van het huis boven de grond uitkomt. Het is aan te raden om een PE-buis te gebruiken in plaats van PVC, aangezien dit beter bestand is tegen vocht en corrosie.

Ventilatiemeting: een noodzakelijke stap

Sinds de loskoppeling van ventilatiemetingen van EPB-verslaggeving, zijn ventilatiesystemen in hun energieprestatie nog steeds bepalend voor het EPB-scoretotaal. Voor residentiële gebouwen is het bijvoorbeeld mogelijk om E-punten te winnen bij een positieve ventilatiemeting. Aan de hand van het ventilatiedebiet kan een woning tot wel 5 punten verdienen.

De ventilatiemeting moet echter uitgevoerd worden door een onafhankelijke expert. Installateurs zijn sinds kort niet langer bevoegd om deze meting uit te voeren, om fraude en misbruik te voorkomen. Ook EPB-verslaggevers mogen dit alleen doen als ze een aparte machtiging hebben voor ventilatiemetingen.

Tijdens het installeren van een ventilatiesysteem is het verstandig om rekening te houden met de toekomstige meting. Het ventiel moet bijvoorbeeld makkelijk toegankelijk zijn om de meting effectief uit te kunnen voeren.

Invloed op het EPB-scoretotaal

De ventilatie van het gebouw is een van de factoren die invloed hebben op het EPB-scoretotaal. Voor residentiële woningen is het bijvoorbeeld mogelijk om E-punten te winnen bij een positieve ventilatiemeting. Hoe hoger het ventilatiedebiet, hoe meer punten er gewonnen kunnen worden.

Bij de ventilatie van de kelder zelf is het echter niet verplicht om een ventilatiemeting te doen. Toch is het aan te raden om hierop te letten, omdat een slecht geëntrepenneerde ventilatie in de kelder leidt tot problemen met schimmel en vocht. Dit kan op de lange termijn ook invloed hebben op de EPB-score, omdat het leidt tot extra energieverbruik voor het drogen van de kelder.

Conclusie

Ventilatie in de kelder is een cruciale factor in de bouw en renovatie van woningen. Hoewel de ventilatie van de kelder zelf niet verplicht is onder de EPB-richtlijnen, is het aan te raden om hierop te letten om problemen met vocht en schimmel te voorkomen. Een goed ontworpen ventilatiesysteem in de kelder, zoals een type C of D-systeem, kan helpen om de kelder te verluchten zonder dat er extra ruimte verloren gaat in de woning zelf.

De keuze van de afvoer- en aanzuigmethode moet afgestemd zijn op de EPB-richtlijnen, en de ventilatieunit moet voldoen aan de eisen van het EPB. Een ventilatiemeting is noodzakelijk om de energieprestaties van het systeem te bepalen, en dit moet uitgevoerd worden door een onafhankelijke expert. Tijdens de installatie is het verstandig om rekening te houden met de toekomstige meting om dit proces zo efficiënt mogelijk te maken.

In het kader van bouwprojecten en renovaties is het dus verstandig om de ventilatie van de kelder serieus te nemen. Niet alleen om aan de EPB-richtlijnen te voldoen, maar ook om de gezondheid van de bewoners te waarborgen en schimmelvorming te voorkomen.