Het verschil tussen kelder en souterrain: Bouwkundige, functionele en juridische kenmerken

Published by Redactie on juli 14, 2025 | Category kelder

In de bouw- en renovatiebranche is het begrip van de verschillen tussen een kelder en een souterrain essentieel, zowel voor eigenaars als voor professionals. Deze twee soorten ondergrondse of gedeeltelijk ondergrondse ruimtes hebben niet alleen verschillende bouwkundige kenmerken, maar ook een unieke rol in termen van gebruik, comfort en juridische regelgeving. Dit artikel legt het verschil tussen een kelder en een souterrain uit aan de hand van definiëringen, bouwkundige eigenschappen, toepassingsmogelijkheden en juridische overwegingen, waarbij de focus ligt op hoe deze ruimtes gebruikt kunnen worden in het kader van woningbouw en renovatieprojecten.

Definities en bouwkundige kenmerken

De hoofdzakelijke onderscheidende factor tussen een kelder en een souterrain ligt in de hoogteligging t.o.v. het maaiveld.

Een kelder is gedefinieerd als een ruimte waarvan meer dan de helft van de hoogte onder het maaiveld ligt. Dit betekent dat als de ruimte bijvoorbeeld 2 meter hoog is, en het midden ervan zich dus op 1 meter hoogte bevindt, het pas een kelder is als het midden onder het maaiveld ligt. Kelders zijn volledig of grotendeels ondergronds en zijn daarom vaak donker en vochtig, tenzij ze zijn voorzien van een koekoek of andere lichtinval.

Een souterrain daarentegen ligt voor minder dan de helft van de hoogte onder het maaiveld. Dit betekent dat de meeste deel van de ruimte boven het maaiveld uitkomt. Hierdoor is het mogelijk om ramen in te bouwen, waardoor er voldoende daglicht binnenkomt. Dit maakt een souterrain meestal geschikter voor dagelijks gebruik dan een kelder.

Deze bouwkundige verschillen hebben directe gevolgen voor de toepassing van de ruimtes. Een kelder is vaak te vochtig en koud om als woonruimte te gebruiken, terwijl een souterrain, bij correcte afwerking, prima gebruikt kan worden als extra woningonderdeel, zoals een kamer, kantoor of fitnessruimte.

Gebruik en toepassingsmogelijkheden

De keuze voor een kelder of souterrain hangt af van het beoogde gebruik en het beschikbare budget. Een kelder is meestal goedkoper in aanleg, maar heeft een beperkte toepassing. Het is vooral geschikt voor opslagruimtes of technische ruimtes, zoals installatiekamers of fietsenstallingen. In sommige gevallen wordt een kruipkelder aangelegd, waarin men niet kan rechtop staan, maar waarin toch nutsvoorzieningen of opslagruimte ondergebracht kan worden.

Een souterrain, daarentegen, biedt meer flexibiliteit. Doordat het gedeeltelijk bovengronds ligt, is het mogelijk om de ruimte beter te verbouwen en te gebruiken voor leefruimtes. De aanwezigheid van ramen en de mogelijkheid tot een goed geïsoleerde afwerking maken een souterrain geschikter om als extra woningonderdeel te gebruiken. Een souterrain kan bijvoorbeeld omgetoverd worden in een aparte woonkamer, een slaapkamer of zelfs een woonkamer met open haard.

De bouwkundige geschiktheid van een souterrain als woonruimte is echter afhankelijk van een aantal voorwaarden. Er moet sprake zijn van voldoende ventilatie, verwarming en afwerking. Een koude, vochtige betonvloer is niet bouwkundig geschikt voor woonruimte. Ook moet duidelijk zijn dat de ruimte is bedoeld voor woningfuncties en niet voor technische of opslagdoeleinden.

Juridische overwegingen en woonoppervlakte

Een belangrijke overweging bij het aanleggen van een kelder of souterrain is of de ruimte telt mee als woonoppervlakte. Hiervoor gelden bepaalde voorwaarden. In de regel moet een souterrain of kelder bouwkundig geschikt zijn als woonruimte. Dit betekent dat er voldoende ventilatie, verwarming en afwerking moet zijn. Een souterrain kan bijvoorbeeld telt mee als woonoppervlakte als het is voorzien van ramen, is goed geïsoleerd en verwarmd is.

De definitie van een souterrain versus een kelder is ook van belang bij de juridische bepaling of de ruimte woonoppervlakte is. Een souterrain telt vaak wel mee als woonoppervlakte, terwijl een kelder dit slechts doet als het aan extra bouwkundige eisen voldoet. Als een kelder bijvoorbeeld bedoeld is voor opslag of technische toepassingen, telt het niet mee als woonoppervlakte.

Bouwkundige en financiële overwegingen

Het bouwen van een souterrain versus een kelder heeft ook financiële gevolgen. Het aanleggen van een souterrain is vaak duurder, omdat het meer bouwkundige ingrepen vereist, zoals het aanbrengen van ramen en extra afwerking. Daarnaast zijn souterrains vaak goed te verhuren of te verkopen, omdat ze extra woonruimte bieden. Dit betekent dat de investering in een souterrain meestal meer oplevert in termen van woningwaarde dan een kelder.

De kosten van een souterrain liggen ongeveer op 10.000 euro aan startkosten, plus ongeveer 1.000 euro per vierkante meter. Voor een souterrain van 24 m² komt dit dus op ongeveer 34.000 euro neer. Deze investering kan de waarde van een woning aanzienlijk verhogen, zeker als de ruimte daadwerkelijk gebruikt wordt als extra woonruimte.

Kelders zijn daarentegen goedkoper aan te leggen, maar hebben vaak meer bouwkundige problemen. In waterrijke regio's is het aanleggen van een kelder bijvoorbeeld lastig, omdat de grondwaterstand hoog ligt. Hier is een dure constructie nodig om te voorkomen dat de kelder ‘drijft’. Bovendien kunnen kelders vaak vochtig zijn, wat extra kosten voor afwerking en ventilatie oplevert.

Vloeistoffen in de grond en grondwater

Een van de belangrijkste bouwkundige problemen bij het aanleggen van een kelder of souterrain is de aanwezigheid van grondwater. In waterrijke regio's zoals Nederland is het aanleggen van een kelder vaak niet praktisch, omdat de grondwaterstand hoog ligt. Dit betekent dat de kelder onder het waterpeil komt te liggen en extra maatregelen genomen moeten worden om waterdichting en ventilatie te garanderen.

Een souterrain is hier iets beter in, omdat het gedeeltelijk bovengronds ligt. Hierdoor is het minder gevoelig voor grondwater en is het mogelijk om de ruimte beter te isoleren en te ventileren. In sommige gevallen wordt er gekozen voor een vloerplaat als alternatief voor een kelder, vooral in regio's met hoge grondwaterstand. Een vloerplaat is goedkoper dan een kelder en biedt minder risico op vochtproblemen, maar heeft het nadeel dat er geen extra ruimte is onder het huis.

Samenvatting

Het verschil tussen een kelder en een souterrain is niet alleen een kwestie van definities, maar ook van bouwkundige, functionele en juridische overwegingen. Een kelder ligt volledig onder het maaiveld en is vaak geschikt voor opslag of technische doeleinden. Een souterrain ligt gedeeltelijk bovengronds en is daarom meestal geschikter voor gebruik als extra woonruimte. Het bouwen van een souterrain is duurder, maar biedt meer flexibiliteit en kan de woningwaarde verhogen.

De keuze voor een souterrain of een kelder moet gebaseerd zijn op het beoogde gebruik, het budget en de bouwkundige mogelijkheden. In regio's met hoge grondwaterstand is het aanleggen van een kelder lastiger, terwijl een souterrain of vloerplaat betere alternatieven kunnen zijn. Het is belangrijk om bij de planning van een woning of renovatieproject rekening te houden met de bouwkundige en juridische eisen, zowel voor woonoppervlakte als voor het voorkomen van vochtproblemen.