Het verschil tussen kelder en souterrain: bouwtechnisch en functioneel ingeschat

Het verschil tussen kelder en souterrain is van groot belang voor zowel bouwprofessionals als woningeigenaren die overwegen om extra woonruimte te creëren. In de bouwsector en de real-estate markt heeft de aanleg van ondergrondse ruimtes een opmars doorstaan, aangezien de vraag naar extra vierkante meters steeds groter wordt. Een kelder en een souterrain kunnen beide als woonruimte worden aangepast, maar de juridische, bouwtechnische en functionele kenmerken verschillen aanzienlijk. In dit artikel worden deze verschillen nader uitgelegd, op basis van relevante richtlijnen, bouwtechnische eisen en praktische toepassingen.

Wat is het verschil tussen een kelder en een souterrain?

Een kelder en een souterrain worden vaak door elkaar gebruikt, maar er zijn duidelijke bouwkundige en juridische onderscheidingen tussen deze twee ruimtes. Volgens bron [1] en [5] is een kelder een ruimte die volledig onder het maaiveld ligt, terwijl een souterrain gedeeltelijk boven de grond uitstekt. Deze verschuiving in hoogte bepaalt hoe deze ruimtes worden beoordeeld bij het berekenen van de gebruiksoppervlakte (GO) en bewoonbare oppervlakte (WO), wat van invloed kan zijn op de waarde van de woning.

De bouwtechnische benadering van deze ruimtes verschilt eveneens. Een souterrain vereist vaak minder aandacht voor vochtbestrijding en isolatie dan een kelder, aangezien een deel van de ruimte boven het maaiveld ligt. In tegenstelling hiermee is een kelder volledig ondergronds, wat betekent dat er extra maatregelen nodig zijn om vocht en schimmel te voorkomen.

Bouwtechnische eisen voor kelder en souterrain

Het omvormen van een kelder of souterrain naar een woonruimte vereist voldoening aan een aantal technische en juridische eisen. Deze eisen zijn vastgelegd in het Bouwbesluit en de lokaal geldende regels van het bestemmingsplan.

Minimale hoogte

Voor zowel kelders als souterrains geldt een minimale hoogte van 1,5 meter. Deze eis is van essentieel belang om te bepalen of de ruimte als bewoonbare oppervlakte mag worden meegerekend. Als de hoogte onder deze maat ligt, kan de ruimte niet als woonruimte worden erkend.

Toegang en veiligheid

Toegang tot een woonruimte moet veilig en toegankelijk zijn. Dit betekent dat de ruimte bereikbaar moet zijn via een vaste trap of een andere veilige toegangsroute. In de praktijk betekent dit vaak dat een souterrain met een deur naar buiten of een trap die rechtstreeks naar boven leidt, beter toegankelijk is dan een kelder die via een valluik bereikbaar is.

Ventilatie en vochtbestrijding

Ventilatie is een essentieel onderdeel bij het omvormen van ondergrondse ruimtes. Een kelder zonder voldoende ventilatie is niet geschikt als woonruimte, omdat dit leidt tot luchtstagnatie en schimmelvorming. Ook is vochtbeheersing cruciaal. Bron [1] en [2] wijzen hierop dat een kelder die vochtig is of schimmelvorming vertoont, niet meerekent als woonoppervlakte.

Isolatie

De isolatie van kelders en souterrains speelt een rol in het comfort van de ruimte. Een souterrain is doorgaans beter geïsoleerd dan een kelder, aangezien een deel boven het maaiveld ligt. Dit maakt het souterrain warmer en comfortabeler. Bron [4] vermeldt dat bij de bouw van een souterrain automatisch een isolatielaag wordt aangebracht, wat de kou vanuit de grond verhindert.

Juridische en regelgevende aspecten

De juridische status van een souterrain of kelder is afhankelijk van de lokaal geldende regels. Het bouwen onder het maaiveld kan in bepaalde gemeenten beperkt of zelfs verboden zijn. Bron [3] verduidelijkt dat het bouwen onder de grond is toegestaan, tenzij er in het bestemmingsplan een specifiek verbod is opgenomen. Als geen verbod is opgenomen, gelden dezelfde regels voor ondergronds bouwen als voor bovengronds bouwen.

Een belangrijk aspect van het bouwen onder de grond is de berekening van de gebruiksoppervlakte. Voor de gebruiksoppervlakte gelden regels die aangeven welke ruimtes meetellen en welke niet. Een souterrain kan bijvoorbeeld als woonruimte meerekenen, mits aan de eisen voor bewoonbaarheid wordt voldaan. Een kelder telt alleen meet als deze voldoet aan alle bouwkundige eisen en als het geen opslagruimte is.

Praktische toepassingen en voor- en nadelen

Het omvormen van een kelder of souterrain naar woonruimte biedt verschillende voordelen, maar ook uitdagingen. Deze ruimtes kunnen worden ingezet als bijvoorbeeld een extra woonkamer, een kantoor, of een recreatiekamer. De keuze tussen souterrain en kelder hangt af van de juridische mogelijkheden, de bouwkundige voorwaarden en de persoonlijke voorkeuren van de woningeigenaar.

Voordelen van een souterrain

• Extra woonruimte: Een souterrain biedt de mogelijkheid om 2 tot 3 extra kamers toe te voegen aan een woning.
• Geen aanpassing aan het uiterlijk van de woning: Aangezien de bouw volledig ondergronds plaatsvindt, hoeft geen omgevingsvergunning te worden aangevraagd.
• Woningwaarde stijgt: Meer woonruimte betekent een hogere waarde van de woning.
• Beter geïsoleerd: Een souterrain is meestal beter geïsoleerd dan een kelder.

Nadelen van een souterrain

• Lichtgebrek: Een souterrain heeft vaak geen natuurlijke verlichting, wat beperkt is voor sommige toepassingen zoals een woonkamer.
• Technische uitdagingen: Het bouwen onder het maaiveld vereist vaak extra aandacht voor ventilatie, vochtbestrijding en isolatie.

Voordelen van een kelder

• Extra woonruimte: Ook een kelder kan worden aangepast tot een functionele woonruimte.
• Flexibiliteit in toepassing: Afhankelijk van de bouwkundige omstandigheden, kan een kelder worden gebruikt voor diverse doeleinden.
• Voorraadruimte: Een kelder is ideaal voor opslagruimte als deze niet wordt aangepast tot woonruimte.

Nadelen van een kelder

• Vocht en schimmel: Een kelder vereist vaak aanzienlijke investeringen in vochtbestrijding en isolatie.
• Toegankelijkheid: Een kelder is vaak minder toegankelijk dan een souterrain, aangezien toegang vaak via een valluik of trap is.
• Minder waarde: Als de kelder niet voldoet aan de bouwkundige eisen, telt deze niet mee bij de gebruiksoppervlakte en heeft dit een negatief effect op de waarde van de woning.

Kosten en investering

Het omvormen van een kelder of souterrain naar een woonruimte is geen lichte investering. Bron [4] geeft een overzicht van de kosten, die variëren afhankelijk van de omvang van de werkzaamheden. Ventilatie, vochtbestrijding, isolatie, en vloerbedekking zijn de meest voorkomende kostenposten.

Ondergronds bouwen: kostenoverzicht

De totale investering ligt daarmee tussen €10.000 en €25.000, afhankelijk van de omvang van de werkzaamheden en de gekozen materialen.

Conclusie

Het verschil tussen kelder en souterrain heeft aanzienlijke gevolgen voor de bouwtechnische aanpak, de juridische toepassing en de functionele toepassing van de ruimte. Een souterrain is technisch vaak eenvoudiger te realiseren dan een kelder, heeft betere isolatie en is in veel gevallen toegestaan zonder aanpassing van het uiterlijk van de woning. Een kelder vereist daarentegen vaak aanzienlijke investeringen in vochtbestrijding en isolatie, maar biedt ook de mogelijkheid om extra woonruimte te creëren.

Het omvormen van een ondergrondse ruimte naar woonruimte is een serieuze investering, maar kan ook leiden tot een aanzienlijke stijging in woningwaarde. Het is daarom belangrijk om rekening te houden met de juridische regels, bouwkundige eisen en persoonlijke wensen bij het bepalen van welke ruimte het beste geschikt is.

Bronnen

1. Een kelder als woonoppervlakte: wat moet je weten?
2. Het fenomeen de keldervloer: pas de kelder aan uw behoeften aan
3. Ondergronds bouwen: toegestaan tenzij verboden
4. Kosten souterrain: verbouwing en investering
5. Kelder onder de tuin: voor- en nadelen