Nutriënten terugwinnen uit riolering: milieuvriendelijke en economische kansen

Published by Redactie on juli 3, 2025 | Category riolering

De terugwinning van nutriënten zoals fosfaat uit riolering is een belangrijke strategie om de circulaire economie te bevorderen en de milieu-impact van het afvalwaterproces te beperken. In Nederland en andere landen wordt reeds jaren onderzoek gedaan naar technieken om fosfaat, stikstof en kalium uit afvalwater te halen en te hergebruiken. Dit artikel bespreekt de stand van zaken, technieken, voordelen en uitdagingen bij de terugwinning van nutriënten uit riolering.

Technieken voor nutriënten terugwinnen

Er zijn verschillende technieken beschikbaar om nutriënten uit riolering terug te winnen. De meest gangbare manieren zijn biologische en chemische fosfaatverwijdering, ionenwisseling en het produceren van struviet.

Biologische en chemische fosfaatverwijdering

Bij een biologische waterzuivering wordt fosfaat opgenomen door micro-organismen, waardoor het deel uitmaakt van de biomassa. Deze methode is efficiënt, maar kan worden aangevuld met chemische fosfaatverwijdering. Hierbij worden ijzer- en aluminiumzouten toegevoegd aan het rioolwater, waardoor fosfaten precipiteren en in het slib terechtkomen. Deze technieken worden vaak gecombineerd om optimale P-verwijdering te verkrijgen.

Ioneneisenwisseling

Een andere methode is het gebruik van ionenwisselingsresinen, die fosfaat, stikstof en chloride ionen binden. Deze techniek wordt vaak toegepast in de behandeling van restwater, waarbij de nutriënten na verwerking opnieuw kunnen worden gebruikt. Deze methode is zeer efficiënt, want met de nieuwste technieken kan 98% van het fosfaat worden teruggewonnen uit het afvalwater.

Productie van struviet

Een veelgebruikte vorm van fosfaatrecycling is het produceren van struviet, een magnesiumfosfaatzout. Deze techniek wordt al sinds 2010 toegepast in Nederland door waterschappen. Bij biologische fosfaatverwijdering ontstaat struviet spontaan, maar door toevoeging van magnesium en verhoging van de pH kan de kristallisatie beter worden beheerst. Dit helpt om verstoppingen in pompen en leidingen te voorkomen en onderhoudskosten te verminderen.

Milieuvoordeel en economische kansen

De terugwinning van nutriënten uit riolering draagt bij aan een circulaire economie, waarbij afval wordt omgevormd tot grondstoffen. Dit heeft zowel milieu- als economische voordelen.

Milieuvoordeel

De terugwinning van fosfaat uit rioolwater helpt de aardse voorraad fosfaat te beschermen. Het is een essentieel element voor levende organismen en wordt vooral gebruikt in meststoffen. Het gebruik van fosfaaterts is echter eindig, en de wereldwijde voorraad is inmiddels gereduceerd tot ongeveer 250 jaar aanvoer bij het huidige gebruik. Daarnaast kan de terugwinning van nutriënten bijdragen aan het beheersen van overbemesting, wat leidt tot erosie en neerslag.

Economische voordelen

De productie van nutriënten uit afvalwater kan ook economische voordelen opleveren. De productie van struviet en andere meststoffen kan leiden tot een alternatief voor fosfaaterts, wat bijdraagt aan de duurzaamheid van de landbouw. Daarnaast kan de hergebruiking van nutriënten in de glastuinbouw en landbouw leiden tot minder afhankelijkheid van externe grondstoffen.

Uitdagingen bij de terugwinning

Hoewel de technieken efficiënt zijn, zijn er ook uitdagingen bij de terugwinning van nutriënten uit riolering.

Kwaliteit en veiligheid

De kwaliteit van de teruggewonnen meststoffen moet voldoen aan de eisen van de Europese Meststoffenverordening. De nutriënten moeten voldoen aan bepaalde eisen, zoals de aanwezigheid van zware metalen. Bovendien kunnen er risico’s zijn op de overdracht van medicijnresten, vooral bij het gebruik van menselijke mest.

Kosten en technische uitdagingen

De terugwinning van nutriënten uit afvalwater kan kosten met zich meebrengen, vooral bij de eerste jaren. Hoewel het gebruik van struviet geen winstgevende business is, kan het wel bijdragen aan de CO2-voetafdruk. Daarnaast is de technologie nog in ontwikkeling, en moet er nog veel onderzoek worden gedaan naar de haalbaarheid in praktijk.

Toekomst van de nutriëntenrecycling

De terugwinning van nutriënten uit riolering wordt steeds belangrijker in de landbouw en glastuinbouw. De Europese Unie stelt doelstellingen voor het hergebruik van fosfaat, en in Nederland is het terugwinnen van nutriënten uit restwater op termijn noodzaak. Binnen het project KNAP (Kringloopsluiting van Nutriënten uit Afvalwater en Proceswater) wordt onderzoek gedaan naar de haalbaarheid van deze technieken. Ook de Europese Meststoffenverordening stelt eisen aan de productie van meststoffen uit herwonnen grondstoffen.

De toekomst van de nutriëntenrecycling hangt af van de mate van uitvoering van deze technieken, de kwaliteit van de producten en de samenwerking tussen de watersector, landbouw en overheid.

Conclusie

De terugwinning van nutriënten zoals fosfaat uit riolering is een belangrijke strategie om de circulaire economie te bevorderen en de milieu-impact van het afvalwaterproces te beperken. Technieken zoals biologische en chemische fosfaatverwijdering, ionenwisseling en het produceren van struviet worden al jaren onderzocht en toegepast. Hoewel er uitdagingen zijn, zoals de kwaliteit van de producten en de kosten, zijn de voordelen van de terugwinning groot. Het is een essentieel onderdeel van de duurzame landbouw en glastuinbouw, en zal in de toekomst nog belangrijker worden.