Beheersen van wateroverlast in kelders: Oplossingen en praktische richtlijnen voor woningbouw

Wateroverlast in kelders is een veelvoorkomend probleem, met name in regio’s waar het grondwaterpeil hoog ligt of waar de bodem weinig doorlatend is. In regio's zoals Neder-Betuwe, waar de ondergrond vaak niet goed doorlatend is, is het van groot belang om passende maatregelen te nemen om wateroverlast in kelders te beheersen. Dit artikel biedt een overzicht van technische en praktische oplossingen, gebaseerd op de actuele richtlijnen en aanbevelingen uit de lokale regelgeving en praktijkuitvoering.

Invoering van wadi’s en groene waterberging

Om het probleem van wateroverlast aan te pakken, is het gebruik van wadi’s en groene waterberging een veelbelofteuze aanpak. Een wadi is een waterafvoer- en infiltratievoorziening die ervoor zorgt dat overtollig water tijdelijk kan worden opgeslagen en langzaam kan infiltreren in de ondergrond of vertraagd afvoeren via het hemelwaterriool.

Volgens de richtlijnen uit de lokale regelgeving (CVDR719810) mag waterberging in een ondergrondse, technische infiltratievoorziening niet worden uitgevoerd, tenzij aan specifieke voorwaarden wordt voldaan. In plaats daarvan is het toegestaan om tijdelijk water te bergen in een bovengrondse, droogvallende retentie of wadi. Deze oplossingen zijn beter onderhoudbaar en bieden meer flexibiliteit in de praktijk.

Wadi’s worden vaak gebruikt in nieuwbouwprojecten en groene wijkontwikkelingen. Ze helpen bij het beheersen van overtollig water en dragen bij aan het behoud van het groen en de biodiversiteit in de wijk. In de praktijk worden wadi’s vaak ontworpen als multifunctionele ruimtes, bijvoorbeeld in combinatie met speelvelden of ontmoetingsplekken, waardoor ze ook sociaal en recreatief nut hebben.

Aanbevolen constructie en uitvoering van wadi’s

De constructie van een wadi houdt rekening met een aantal technische eisen die zijn vastgelegd in de regelgeving. De onderbouw van de wadi moet bestaan uit grof zand tot aan de drainkoffer, die op zijn beurt uit drainagezand moet bestaan. De drainkoffer is verbonden met een starre buis (SN8, 160 mm), die gedeeltelijk geperforeerd is en omhuld is met polypropyleen. Deze constructie zorgt ervoor dat het grondwater op een gecontroleerde manier kan infiltreren of kan worden afgevoerd.

Bij de bouw van een wadi is het noodzakelijk om een slokop of noodoverlaat aan te brengen op 10 cm onder maaiveld. Dit zorgt ervoor dat het water bij extreme neerslag vrij kan afstromen. Daarnaast moet rekening worden gehouden met de hoogte van de grondwaterstand (GHG), omdat de wadi ruim boven deze stand moet liggen om te voorkomen dat water bij regentijd niet snel genoeg kan infiltreren.

De bodem van de wadi moet worden voorzien van een doorlatend pakket dat bestaat uit schrale teelaarde, grof zand en een drainkoffer. In combinatie met deze onderbouw wordt de bergingscapaciteit van de wadi verhoogd en wordt de infiltratie van overtollig water vergemakkelijkt.

Duikers en inspectieputten

In sommige situaties is het nodig om overtollig water via duikers af te voeren, met name als het water niet direct kan worden afgevoerd naar een wadi of bergingszone. Duikers met een lengte van meer dan 40 meter of met een moeilijk bereikbare uitstroomopening moeten voorzien worden van inspectieputten. Deze putten moeten 20 cm dieper zijn dan de B.O.B. (bovenkant van de buis) van de duiker, zodat ze kunnen dienen als zandvang. Het is belangrijk dat deze putten regelmatig worden gecontroleerd en onderhouden om verstoppingen en problemen te voorkomen.

Duikers in dammen naar woningen en bedrijven zijn, na aanleg, de verantwoordelijkheid van de belanghebbende. De onderhoudsplichtige van de watergang, zoals een gemeente of waterschap, draagt zorg voor de doorstroming van het water. Het is daarom belangrijk dat zowel particulieren als instellingen duidelijk weten wie verantwoordelijk is voor het onderhoud van deze duikers.

Verharding en waterafvoer in straten

In nieuwbouwprojecten en woningbouwontwikkelingen kan water dat op de straatoppervlakte valt, oppervlakkig worden afgevoerd naar verlaagde groenstroken of centrale bergingsvoorzieningen. In gevallen waarin er weinig ruimte is, kan het water worden geleid naar een vijver of wadi via goten of een V-profiel. Deze systemen zijn ontworpen om overtollig water snel te kunnen afvoeren en zo het risico op wateroverlast in kelders te beperken.

Het is aan te raden om de weg zodanig in te richten dat het water in extremen kan overlopen naar plekken waar het geen schade kan aanrichten. Dit kan bijvoorbeeld gerealiseerd worden door de weg licht hol in te richten of door het aanbrengen van kolken en bergingszones. Het gebruik van hol ingerichte straten vraagt extra aandacht bij de aanleg van wegen en kan minder geschikt zijn voor doorgaande routes.

Groene erfafscheidingen en klimmend groen

Een andere aanpak om wateroverlast te beheersen, is het gebruik van groene erfafscheidingen in combinatie met klimmend groen. Klimmend groen kan aangebracht worden op gevels of via spannetten en boogconstructies, waardoor het oppervlak eronder verkoeld wordt en overtollig water kan worden opgenomen. Deze oplossing is niet alleen functioneel, maar ook esthetisch aantrekkelijk en draagt bij aan de verbetering van de kwaliteit van de buitenruimte.

De combinatie van groene erfafscheidingen en klimmend groen is een duurzame aanpak die zowel bijdraagt aan het beheersen van overtollig water als aan de verbetering van de leefomgeving. Deze maatregelen vallen binnen het kader van klimaatadaptatie en worden daarom steeds vaker toegepast in nieuwbouwprojecten en renovaties.

Beheer en onderhoud van waterbergingssystemen

Het succes van waterbergingssystemen, zoals wadi’s en duikers, hangt sterk af van het regelmatige onderhoud. Het is daarom belangrijk dat zowel particulieren als instellingen zich bewust zijn van hun onderhoudsplicht en ervoor zorgen dat de systemen goed functioneren. In de praktijk is het aan te raden om regelmatige inspecties te laten uitvoeren en eventuele verstoppingen of slijtage te herstellen.

Bij de ontwikkeling van nieuwe wijkprojecten is het aan te raden om open, onderhoudbare systemen te kiezen, zoals kratten boven steenmengsels. Deze systemen zijn makkelijker te onderhouden en zorgen voor een langdurige bergingscapaciteit. Tevens is het aan te raden om instemming van het waterschap te verkrijgen voor ondergrondse bergingsvoorzieningen.

Conclusie

Wateroverlast in kelders is een complex probleem dat vaak te maken heeft met de doorlatendheid van de ondergrond en de aanwezigheid van een hoog grondwaterpeil. Het gebruik van wadi’s en groene waterberging is een effectieve aanpak om overtollig water te beheersen en de risico’s van wateroverlast te beperken. Deze systemen zijn technisch betrouwbaar, onderhoudbaar en draagen bij aan het behoud van het groen en de biodiversiteit in de wijk.

Het is belangrijk om rekening te houden met de technische eisen en constructieve maatregelen bij de bouw van wadi’s en duikers. Daarnaast is het noodzakelijk om het onderhoud van deze systemen te verzekeren, zodat ze op de lange termijn goed functioneren. Door passende maatregelen te nemen en samen te werken met waterschappen en beheerders, kan het probleem van wateroverlast in kelders effectief worden aangepakt.

Bronnen

1. Lokale regelgeving Neder-Betuwe