Kelders bouwen in Nederland: Wettelijke regels, voordelen en aandachtspunten

Published by Redactie on juli 15, 2025 | Category kelder

Het bouwen van een kelder onder een woning of bijgebouw kan een waardevolle aanvulling zijn op het wooncomfort. Zowel voor extra leefruimte als voor specifieke functies zoals een welnessruimte, muziekkamer of bijvoorbeeld een extra slaapkamer biedt een kelder tal van mogelijkheden. Toch zijn er belangrijke bouwkundige, juridische en technische aandachtspunten waarmee rekening moet worden gehouden. In dit artikel worden de relevante richtlijnen, regels en toepassingen voor het bouwen van een kelder in Nederland besproken.

Wettelijke en bouwkundige regels voor kelders

Bij de bouw of verbouw van een woning is het belangrijk om te weten of het bouwen van een kelder is toegestaan en onder welke voorwaarden. De regels hangen af van het bestemmingsplan van de betreffende gemeente. In het bestemmingsplan kunnen regels zijn opgenomen over het bouwen onder de grond. Als er geen specifieke regeling is voor ondergronds bouwen, geldt in de rechtspraak dat ondergronds bouwen toegestaan is, mits aan bepaalde eisen is voldaan.

Toegestaan is het bouwen van een kelder onder een woning

Als een kelder volledig onder de woning ligt en niet zichtbaar of toegankelijk van buitenaf is, hoeft de inhoud van de kelder niet mee te tellen bij de maximale inhoud van het bouwwerk. Dit betekent dat bijvoorbeeld een kelder van 100 m³ onder een woning met een maximum inhoud van 750 m³ niet meegenomen hoeft te worden in die berekening.

Een kelder moet aan de volgende voorwaarden voldoen om niet te hoeven meerekenen:

De kelder ligt volledig onder het bouwwerk en is niet van buitenaf toegankelijk.
De kelder bestaat maximaal uit één verdieping.
Kelderramen mogen niet boven maaiveldniveau aangebracht worden.
De kelder moet niet zichtbaar zijn van buitenaf en mag geen ruimtelijke uitstraling hebben.
Voor daglicht- en ventilatiebehoefte zijn ramen toegestaan, maar deze moeten voorzien zijn van een koekoek.

Deze richtlijnen zijn afkomstig uit de bestemmingsplanregels van het Buitengebied 2009, waarin ook wordt gedefinieerd wat een kelder precies is. Een kelder wordt beschouwd als een onderdeel van een gebouw dat bovenzijds wordt afgedekt door de begane grondvloer van hetzelfde gebouw.

Toepassing op bijgebouwen

Als het kelderruimte onder een bijgebouw ligt, gelden vergelijkbare regels. De oppervlakte van de kelder moet meegerekend worden als deze zichtbaar of toegankelijk is van buitenaf. In tegenstelling tot bij hoofdwoningen hoeft een kelder onder een bijgebouw echter niet meegenomen te worden in de totale inhoud of oppervlakte van het bijgebouw, mits aan de voorwaarden van zichtbaarheid en toegankelijkheid is voldaan.

Gemeenten kunnen in hun planregels extra bepalingen opnemen over het bouwen van kelders. Het is aan de gemeenteraad om te beslissen of ondergronds bouwen in hun gemeente in bepaalde gevallen is verboden. Als een verbod wordt opgenomen, zijn extra vergunningen of aanvullende voorwaarden mogelijk nodig.

Technische en bouwkundige aandachtspunten

Het bouwen van een kelder vraagt niet alleen rekening te houden met wettelijke regels, maar ook met bouwkundige en technische aspecten. Een goed ontworpen en geïsoleerd kelderruimte zorgt niet alleen voor extra leefruimte, maar ook voor een duurzamere woning.

Bouwtechnieken en materialen

Kelders worden meestal gemaakt van beton, omdat dit een stevige en duurzame constructie oplevert. Tijdens de bouw van een woning kunnen kelders worden geïntegreerd in de fundamentconstructie. Dit is vooral mogelijk bij nieuwbouwprojecten, waarbij het ontwerp van het bouwwerk vanaf het begin rekening houdt met ondergrondse ruimtes.

Bij renovaties of verbouwingen is het bouwen van een kelder iets complexer. Het vereist vaak de hulp van een aannemer of architect om de bestaande constructie aan te passen en eventuele bodem- of waterproblemen op te lossen.

Isolatie en luchtvochtigheid

Een kelderruimte moet goed geïsoleerd zijn, zowel tegen de kou als tegen vocht. Vooral in regio’s met veel neerslag is een goed geïsoleerde kelder essentieel om schimmelvorming en bodemvocht te voorkomen. De luchtvochtigheid moet ook goed geregeld zijn, vooral als de kelder wordt gebruikt als verblijfsruimte.

Voor de isolatie worden vaak dubbele vloeren en verwarmde plafonds gebruikt. Ook kan een vloerverwarmingssysteem toegepast worden om het comfort te verbeteren.

Functies en toepassingen van kelders

Omdat kelders vaak extra ruimte bieden zonder het bovengrondse woonoppervlak te beïnvloeden, zijn er vele toepassingen mogelijk. De keuze van de functie van een kelder hangt af van de wensen van de woningeigenaar, de bouwkundige mogelijkheden en de regelgeving van de gemeente.

Wellness en ontspanning

Een veelgekozen toepassing is een welnessruimte met jacuzzi en sauna. Deze ruimtes zijn ideaal om te ontspannen en kunnen een waardevolle uitbreiding zijn van het wooncomfort. Ook kunnen kelders worden ingericht als thuisbioscoop, waarin een surroundgeluidsinstallatie en een groot scherm worden geïnstalleerd voor een echte kinaanaloge ervaring.

Muziek- en hobbyruimtes

Muziekkamers of hobbyruimtes zijn populair bij mensen die bijvoorbeeld een drumstel, synthesizer of ander muziekinstrument willen opslaan. De akoestiek in een kelder is vaak goed, en een goed geïsoleerde ruimte zorgt ervoor dat de muziek niet naar buiten sijpelt.

Extra verblijfsruimte

Een kelder kan ook dienen als extra verblijfsruimte, zoals een slaapkamer, logeerkamer of werkruimte. Deze ruimtes zijn ideaal om bezoekers op te nemen of om extra privacy te creëren voor kinderen of gasten.

Bouwvoorwaarden en vergunningen

Bij het bouwen van een kelder is het belangrijk om rekening te houden met de vergunningverplichtingen. In de meeste gevallen is een bouwvergunning nodig, vooral als de kelder buiten de voetprint van het bouwwerk ligt of als er sprake is van een ruimtelijke uitstraling.

Wanneer is een bouwvergunning nodig?

Een bouwvergunning is vaak nodig als:

De kelder boven maaiveld zichtbaar is of van buitenaf toegankelijk is.
De kelder buiten de voetprint van het bouwwerk ligt.
De kelder een bepaalde oppervlakte of inhoud overschrijdt.
De kelder wordt gebruikt als verblijfsruimte.

Het is verstandig om bij de gemeente te informeren over de specifieke voorwaarden voor ondergronds bouwen. In sommige gevallen is een extra vergunning nodig, bijvoorbeeld als er archeologische vindplaatsen in de buurt liggen of als het bouwen van de kelder de waterhuishouding beïnvloedt.

Conclusie

Het bouwen van een kelder kan een waardevolle uitbreiding zijn van een woning. Zowel juridisch als bouwkundig zijn er belangrijke aandachtspunten, maar zolang aan de voorwaarden van zichtbaarheid, toegankelijkheid en inhoudsmaat is voldaan, is het bouwen van een kelder meestal toegestaan. Door een goed ontworpen kelder die goed geïsoleerd en functioneel is, kan extra leefruimte worden gecreëerd zonder het bovengrondse woonoppervlak te beïnvloeden. Het is verstandig om rekening te houden met de wettelijke regels en eventueel hulp van een aannemer of architect in te huren bij het ontwerp en de uitvoering.