Gevaar bij autogeen lassen in kelders: Risico’s en veiligheidsmaatregelen

Published by Redactie on juli 15, 2025 | Category kelder

Autogeen lassen is een veelgebruikte techniek in de constructie- en saneringssector, waarbij acetyleen en zuurstof samengevoegd worden om een hoge temperatuur te genereren voor het smelten en lassen van metalen. Deze techniek wordt vaak toegepast tijdens renovatie- en constructiewerkzaamheden, ook in ondergrondse ruimtes zoals kelders. Echter, het gebruik van autogeen lassen in kelders brengt bepaalde risico’s met zich mee die niet mogen worden onderschat. In dit artikel worden de specifieke gevaren en veiligheidsmaatregelen besproken, op basis van relevante informatie uit de geleverde bronnen.

Autogeen lassen en de eigenschappen van het gebruikte gas

Autogeen lassen maakt gebruik van een mengsel van acetyleen en zuurstof. Acetyleen is een brandbaar gas dat bij verbranding met zuurstof een hoge temperatuur kan bereiken, ideaal voor het smelten van metalen. De technische specificaties van acetyleentoestellen zijn strikt gereguleerd. Zo moet een toestel voorzien zijn van een goed werkende manometer en een veiligheidsklep die ervoor zorgt dat de overdruk niet hoger wordt dan 0,5 kg/cm², tenzij de inrichting van het toestel dit natuurlijk beperkt (bron [2]).

Daarnaast moet de werkdruk en het gewicht van het toestel duidelijk op een rechthoekige messingplaat zijn vermeld, die op een zichtbare manier aan het toestel is bevestigd. Dit is van belang om eventuele schade of misbruik te voorkomen. De werkdruk kan niet worden aangepast op eenvoudige wijze, noch kan het toestel buiten werking worden gesteld, wat betekent dat het gebruik van dergelijke toestellen strikt gecontroleerd moet worden, vooral in beperkte ruimtes zoals kelders.

Gevaar van zuurstofrijke atmosferen in afgesloten ruimtes

Een belangrijk gevaar bij het autogeen lassen in kelders is de risico’s van het vrijkomen van zuurstof uit het lasproces. In kelders, die vaak slecht geventileerd zijn, kan een zuurstofrijke atmosfeer zich snel ontwikkelen. Dit heeft fatale gevolgen, omdat veel stoffen die normaal niet brandbaar zijn, in een zuurstofrijke omgeving kunnen zelfontbranden of extreem brandbaar worden (bron [1]).

Daarnaast kan het gebruik van oliën en vetten in zuurstofrijke omgevingen leiden tot spontane ontbranding. Dit betekent dat de apparatuur of materialen die gebruikt worden bij het lasproces, niet met oliën of vetten mogen worden gesmeerd, tenzij het om speciale smeermiddelen gaat die geschikt zijn voor gebruik in zuurstofrijke atmosferen.

Een ander aspect is roken in dergelijke omgevingen. Het aandoen van een sigaret in een zuurstofrijke atmosfeer kan tot een ontploffing leiden. Roken in kelders waar autogeen lassen wordt uitgevoerd, moet daarom strikt verboden zijn.

Verstikkingsrisico’s door koolzuurgas

Bij het gebruik van droogijs (vaste CO₂) in afgesloten ruimtes, zoals kelders, kan een verstikkingsgevaar ontstaan. Droogijs verdampt namelijk in koolzuurgas (CO₂), dat zwaarder is dan lucht en zich langs de vloer verspreidt. Het koolzuurgas verdringt de zuurstof, wat leidt tot een gevaarlijke luchtverdeling in de ruimte (bron [1]).

Droogijs wordt soms gebruikt in cryogene toepassingen of als onderdeel van bepaalde lassen- en inertiseringsprocessen. Het is van groot belang dat dergelijke materialen in kelders of andere afgesloten ruimtes met zorg worden gebruikt. Het is aan te raden om een gasdetectiesysteem aan te brengen in dergelijke ruimtes, zodat eventuele koolzuurgasconcentraties snel worden gedetecteerd.

Bovendien moet droogijs tijdens transport en opslag gescheiden worden van de chauffeur, dus nooit in de cabine of in het passagiersgedeelte van een voertuig. Bij het hanteren van droogijs dient men steeds speciale handschoenen en een gelaatscherm te gebruiken, omdat het contact met de huid kan leiden tot blaren of zelfs brandwonden.

Veiligheidsmaatregelen bij lassen in kelders

Om de risico’s van autogeen lassen in kelders te beheersen, zijn er een aantal maatregelen die moeten worden genomen. Deze maatregelen zijn niet alleen van toepassing op het lasproces zelf, maar ook op de voorbereiding en de afsluiting van het werk.

1. Ventilatie

Een kelderruimte is vaak slecht geventileerd, wat het risico op het opbouwen van gevaarlijke gasconcentraties verhoogt. Het is daarom essentieel om voldoende ventilatie te garanderen. Dit kan bereikt worden door luchtafzuigsystemen of luchtwisselapparatuur in te zetten. Bovendien is het aan te raden om een gasdetectiesysteem aan te brengen, zoals bijvoorbeeld een CO₂- of zuurstofdetector, die op afstand of visueel alarm kan geven bij onveilige situaties (bron [1]).

2. Onderhoud en controle van apparatuur

Het onderhoud van het lasapparaat is essentieel om ongevallen te voorkomen. Krachtwerktuigen, gereedschappen en leidingen moeten in een goede staat van onderhoud verkeren, zodat ze geen gevaar kunnen veroorzaken (bron [3]). Dit betreft ook het regelmatig controleren van veiligheidskleppen, manometers en andere onderdelen van het gasapparaat.

3. Bescherming tegen vonken en schilfers

Bij het lassen kan het afvliegen van vonken, splinters of stof leiden tot ernstige verwondingen. Werkers moeten daarom voorzien zijn van doeltreffende beveiliging, met name tegen oogverwondingen (bron [3]). Het gebruik van lasbrillen, handschoenen en beschermende kleding is daarom verplicht.

4. Gaanderijen en veilige toegang

Wanneer arbeiders zich herhaaldelijk begeven naar een werkplaats boven de vloer of nabij de rand van bakken of kuipen, moet een doelmatige en veilige gaanderij of bordes zijn aangebracht (bron [3]). In kelders betekent dit dat trappen, ladders of andere toegangsmogelijkheden voldoende stevig en veilig moeten zijn.

Specifieke risico’s bij het gebruik van inertiserende gassen

Bij het lassen of inertiseren in kelders kunnen ook inert gassen worden gebruikt om de zuurstofconcentratie in de ruimte te verlagen. Dit kan bijvoorbeeld gebeuren om te voorkomen dat brandbare materialen spontaan ontbranden. Echter, het loslaten van inert gassen in een afgesloten ruimte kan ook leiden tot verstikkingsgevaar, omdat het zuurstof verdringt (bron [1]).

Daarom is het belangrijk om zowel de zuurstof- als de inertgassenconcentratie te monitoren, vooral bij langdurige werkzaamheden in kelders. In laboratoria of cryobanken worden dergelijke processen vaak automatisch geregeld met behulp van geavanceerde systemen zoals het Sintesy.Eagle-systeem (bron [1]). Dit type systeem kan visuele en akoestische waarschuwingen genereren en operators op afstand informeren over mogelijke gevaarlijke situaties.

Samenvatting

Het autogeen lassen in kelders brengt specifieke risico’s met zich mee, vooral op het gebied van gasconcentraties, zuurstofverrijking en verstikkingsgevaar. De eigenschappen van acetyleen en zuurstof, samen met het gebruik van droogijs en inertiserende gassen, maken het noodzakelijk om strikte veiligheidsmaatregelen te hanteren.

Belangrijke veiligheidsmaatregelen zijn:

Voldoende ventilatie en het gebruik van gasdetectieapparatuur
Onderhoud en controle van lasapparatuur
Bescherming tegen vonken en schilfers
Veilige toegang en bewegingsmogelijkheden in de ruimte
Verbod op roken in zuurstofrijke omgevingen
Verwijdering van olie en vetten uit de lasomgeving

Door deze maatregelen te nemen en de richtlijnen van de relevante lokale regelgeving (zoals weergegeven in bron [2] en [3]) nauwkeurig op te volgen, kan het risico op ongelukken bij autogeen lassen in kelders sterk worden beperkt.