Corruptie en fraude in de bouw- en woningmarkt: risico's, praktijken en gevolgen

Inleiding

Corruptie en fraude zijn helaas niet alleen beperkt tot het publieke bestuur, maar hebben zich ook ingeslopen in sectoren die direct betrokken zijn bij real estate, renovatie en bouw, zoals bijvoorbeeld de aankoop van dienstauto’s, incassodossiers, hypotheekfraude, woningverbouwingen en illegale horecaactiviteiten. De beschikbare gegevens tonen aan dat deze praktijken vaak ingewikkeld zijn, meestal met betrokking tot meerdere partijen en complexe schijntransacties. Deze praktijken vormen niet alleen een risico op de geldige uitvoering van bouw- en renovatieprojecten, maar kunnen ook leiden tot schendingen van bouwregels, financiële schade en zelfs juridische gevolgen.

Deze artikelen gaan dieper in op enkele van de meest voorkomende vormen van fraude in de bouwsector, zoals het regelen van illegale verblijven, het verduisteren van bouwfondsbedragen, het vervalsen van hypotheekdocumenten en het onwettig uitvoeren van horecaactiviteiten. Bovendien wordt aandacht besteed aan de gevolgen en voorgestelde maatregelen om dit te voorkomen.

Corruptie in het openbaar bestuur en dienstauto’s

Een voorbeeld van corruptie uit de praktijk komt naar voren in de aankoop van dienstauto’s door het ministerie van Defensie. Hierin speelde Jacques H. een centrale rol. Hij fungeerde als wagenparkbeheerder en verzorgde speciale wensen van bewindslieden en topambtenaren, zoals luxe extra’s in dienstauto’s, zoals een speciale vering of duurdere bekleding. Deze extra’s werden intern aangeduid als “broodjes speciaal”.

In de praktijk werd Jacques H. beschuldigd van het aannemen van giften, tankpassen en korting in ruil voor informatie over grote overheidsorders. In totaal werden twaalf taakstraffen uitgedeeld aan betrokken autohandelaren, en werden de zaken tegen 20 verdachten geseponeerd. De Openbare Aanklager (OM) schikte met Pon voor 12 miljoen euro en met Peugeot en Renault voor 2 miljoen euro elk.

Dit geval laat zien hoe corruptie binnen het openbaar bestuur kan leiden tot het verstoren van eerlijke aankoopprocessen, wat op lange termijn ook kan leiden tot vertragingen in projecten, zoals renovaties of bouwprojecten, waarin dergelijke auto’s een rol kunnen spelen.

Fraude in de incassosector

De incassosector is een ander gevoelig terrein voor fraude. In het geval van de broers Ramón en Pascuál AB, eigenaars van Nova Incasso, is sprake geweest van een omvangrijk schijnbedrijf. Hun bedrijf, Nova Holding, bleek een lege huls te zijn, waarbij de broers jarenlang het ene gat vulden met het andere. Ze beschouwden de incassoprestaties als hun eigen vermogen en bliezen hun omzetcijfers op.

De Rabobank had een schuld van twaalf miljoen euro bij hen, waarvan een deel afkomstig was van een voorschot van tien miljoen euro van investeerder Willem Blijdorp. Toen Blijdorp de boeken wilde inzien, gaven de broers niet thuis. Het grootste deel van het voorschot bleek verdwenen te zijn. Uiteindelijk kregen de broers een hypotheek van de Rabobank om Blijdorp terug te betalen.

Dit geval toont aan hoe schijntransacties en het verduisteren van fondsen kunnen leiden tot ernstige financiële schade voor betrokken partijen en kunnen schaden aan vertrouwen in de sector. Voor bouw- en renovatieprojecten kan dit betekenen dat incassodiensten vertrouwen verliezen in het correct uitvoeren van betalingen, wat kan leiden tot vertragingen en financiële problemen.

Hypotheekfraude en vervalsing van documenten

Een ander voorbeeld van fraude betreft de hypotheeksector. De politie kwam in 2023 op het spoor van een verdachte, ooit veroordeeld voor cocaïnehandel, die zich had opgewerkt tot makelaar. Hij werkte binnen een netwerk van dienstverleners, hypotheekadviseurs en administratiekantoren. Hierin werden vervalsingen gemaakt, zoals aangedikte of fictieve jaarrekeningen en werkverklaringen.

Door middel van deze vervalsingen kon hij een hypotheek bestellen voor contant geld tussen de 7.000 en 14.000 euro. De kredietverstrekker kreeg op papier geen reden tot twijfel, maar in werkelijkheid was het proces vals. In een proef uit 2014 bleek al dat 40 procent van de hypotheekaanvragen vervalst was.

Dit type fraude kan leiden tot verhoogde risico’s voor hypotheekverstrekkers, maar ook tot problemen bij bouwprojecten waarbij de kredietwaardigheid van de betrokken partijen in twijfel wordt getrokken. Het kan leiden tot vertragingen in de financiering van renovaties of bouwprojecten, en bijgevolg tot vertragingen in de uitvoering van dergelijke projecten.

Corruptie in de horeca en illegaliteit

Een ander geval betreft de horeca, waarin ambtenaar De Mos betrokken was bij het regelen van vijf nachtontheffingen voor horecazaken. In een afgeluisterd telefoongesprek met Atilla Akyol, eigenaar van een zalencentrum, werd duidelijk dat De Mos een vergunning kon regelen in ruil voor een voordelig verloop. Deze praktijk is in strijd met de regels en kan leiden tot onwettige activiteiten, zoals de verkeerde toegang tot illegale horecaactiviteiten of de verkeerde toegang tot verboden producten.

Bij dergelijke activiteiten kan het gaan om risico’s op overlast, maar ook om schendingen van bouw- en horecaregulaties, zoals het niet naleven van veiligheidsvoorschriften of het uitvoeren van activiteiten in ongeschikte ruimtes. Voor renovaties of nieuwbouwprojecten in de horecaberij kan dit leiden tot juridische complicaties of vertragingen in de bouwproces.

Corruptie in de gezondheidszorg

Een voorbeeld uit de gezondheidszorg toont aan hoe corruptie en fraude ook in de bouwsector kunnen terechtkomen. De flamboyante eigenares van een callcenter, Erbudak, werd betrokken bij het verduisteren van 1,2 miljoen euro en valsheid in geschrifte. Ze nam in 2006 het noodlijdende Slotervaartziekenhuis over en zorgde voor zwarte cijfers.

Erbudak stond al sinds 2014 onder verdacht van de FIOD en werd in 2019 veroordeeld tot vijftien maanden celstraf en een beroepsverbod van zes jaar en drie maanden. Ze was schuldig bevonden aan het verduisteren van fondsen en het verbergen van haar rol in diverse projecten.

Dergelijke praktijken kunnen leiden tot schendingen van bouwvoorschriften in ziekenhuizen of verpleeghuizen, wat op zijn beurt kan leiden tot risico’s op de veiligheid van patiënten en werknemers. Voor bouwprojecten in de zorgsector betekent dit dat het naleven van bouwregels en het gebruik van betaalbare materialen en technieken extra belangrijk is.

Conclusie

Corruptie en fraude in de bouwsector, ofwel direct of indirect, hebben gevolgen voor zowel de uitvoering van bouw- en renovatieprojecten als voor de betrokken partijen. Deze praktijken kunnen leiden tot schendingen van bouwregels, vertragingen in de projectuitvoering, financiële schade en zelfs juridische gevolgen. Het is daarom essentieel dat zowel particuliere als professionele partijen zich bewust zijn van de risico’s en maatregelen nemen om dit te voorkomen.

De gegevens tonen aan dat frauduleuze praktijken vaak ingewikkeld zijn en meerdere partijen betreffen. Het is daarom belangrijk dat alle betrokken partijen — van ambtenaren tot bouwbedrijven — zich bewust zijn van de risico’s en naleving van regels en normen in acht nemen.

Bij het uitvoeren van renovaties of bouwprojecten is het van groot belang dat alle betrokken partijen, inclusief architecten, bouwbedrijven en kredietverstrekkers, nauwlettend op de regels letten en transparante communicatie hanteren. Dit helpt om fraude en corruptie te voorkomen en zorgt voor een veiligere en eerlijere bouwsector.

Bronnen

1. BVS.nl